Al sinds zijn eerste ontwerpen in de jaren ‘80 is de Antwerpse modeontwerper Walter Van Beirendonck (°1957) geïntrigeerd door maskers. Zijn persoonlijke fascinatie voor het masker en de impact ervan op iemands identiteit, vertaalt zich in de meer dan sublieme tentoonstelling in Rotterdam en in de schitterende, bijbehorende catalogus “Powermask”.
Het prachtig Wereldmuseum in Rotterdam is de voortzetting van het Museum voor Land- en Volkenkunde. Het bevindt zich op de hoek van de Veerhaven en de Willemskade. U kan er meer dan 1800! etnografische objecten van verschillende culturen uit Azië, Oceanië, Afrika, Amerika en het Islamitisch erfgoed bewonderen. In de tentoonstelling en in de bijbehorende catalogus, presenteren Alexandra Van Dongen, Conservator Pre-industriële vormgeving van het Museum Boijmans Van Beuningen en gastconservator Walter Van Beirendonck, bijgestaan door antropoloog Sonja Wijs en projectleider Amy Blonk, een hoogst originele en meervoudige kijk op het fenomeen masker. De getoonde maskers, afkomstig uit alle continenten, verwijzen niet alleen naar het traditioneel gebruik in diverse culturen, inclusief Europese maskers, de rol van het masker in het werk van tal van beeldende kunstenaars, fotografen en modeontwerpers wordt eveneens bekeken.
De tentoonstelling besteedt ruim aandacht aan de wijze waarop in het verleden en in het heden het masker een inspiratiebron is geweest, en nog is, vab internationale beeldende kunstenaars, fotografen en modeontwerpers, zoals Picasso, Louise Bourgeois, Ensor, Keith Haring, Jean Paul Gaultier, Viktor & Rolf of Phyllis Galembo. Een selectie van werken van deze kunstenaars wordt in de tentoonstelling gepresenteerd. Hierdoor ontstaat inzicht in de culturele inbedding en artistieke receptiegeschiedenis van het masker, die zich voortzet in de persoonlijke fascinatie voor het masker van Walter Van Beirendonck als fascinerende modeontwerper.
Al vanaf de jaren ‘90 begon WalterVan Beirendonck, één van de Antwerpse Zes, in zijn modecollecties te werken met maskers. Sindsdien is het een constante gebleven in zijn werk. De titel “Powermask – The Power of Masks” refereert aan het fenomeen dat het masker veelal bedoeld was en is om kracht te geven, goddelijke spirituele kracht.
Walter Van Beirendonck selecteerde ruim 125 maskers uit de collectie van het Wereldmuseum en vulde dit aan met gemaskerde kostuums en modesilhouetten van verschillende bruikleengevers. De tentoonstelling is net als de mode van Van Beirendonck zelf, kleurrijk, vrolijk en eigenzinnig. Fotografie en beeldende kunst vormen het vertrekpunt voor de inrichting van de verschillende zalen. Wand vullende installaties van de hedendaagse kunstenaars Brian Kenny (1982), Coco Fronsac (1962) en Charles Fréger (1975) zijn gecombineerd met uiteenlopende maskers uit Afrika, Oceanië, Europa en Amerika. Met historisch en hedendaags filmmateriaal wordt geschetst hoe maskers tijdens traditionele rituelen worden gedragen, alsook het gebruik van het masker door kunstenaars, modeontwerpers, fotografen en popartiesten.
Alexandra van Dongen bracht daarenboven haar grote belangstelling en kunde mee op het terrein van ‘Global Things’, artefacten met een meervoudige ontstaansgeschiedenis. Sinds mensenheugenis zijn het de ontelbare dynamische bruggen tussen culturen in onze wereld, die continu zorgen voor vernieuwing en creativiteit. Zoals Van Dongen zelf zegt, heeft zij het tot haar “mission in life” gemaakt, om dit transcultureel fenomeen steeds weer opnieuw inzichtelijk te maken. De tentoonstelling is dan ook de perfecte synthese van de humanistische missie van Alexandra Van Dongen en de artistieke fascinatie van Walter Van Beirendonck.
Na het innemend voorwoord van Jan Willem Sieburgh, de interim-directeur Wereldmuseum Rotterdam, schrijft kunsthistorica Valentine Plisnier in de catalogus over de invloed van Afrikaanse maskers op het creatieproces van de kunst in de 20ste eeuw. Ontdek hier Tony Saulnier en Lajos Kassák. Sonja Wijs, documentalist/onderzoeker bij Wereldmuseum Rotterdam, stelt vervolgens acht maskers voor (Kavat, Okuyi, Alunga, Liga, Hemlout, Hais, Verim en Tubuan, (o.a. uit de regio’s Nieuw-Brittannië (Papoea-Nieuw-Guinea), Zuid-Papoea en Gabon) uit de collectie van het Wereldmuseum Rotterdam (hoogtepunt!). Daarna volgt een tekst van Fanny Wonu Veys, de curator van het Tropenmuseum, Afrika Museum en Museum Volkenkunde in Amsterdam, over de betoverende opvoeringen van maskers in Oceanië. Magnifiek!
Na de tekst “Wildeman: speel de ander, identificeer je zelf”, over de maskerade beer/mens vanuit Pieter Bruegel de Oude (“Maskerade van Ourson”) van Alexandra van Dongen, volgt de tekst “Identiteit en maskerrituelen” van de Belgische Clémence Mathieu van het “Musée international du Carnaval et du Masque” in Binche in België. Haar tekst wordt gevolgd door “Gezicht of masker: een dubbelportret” (van Courbet tot Emil Nolde) van Chris Dercon, voormalig directeur van “Tate Modern”, (uit Lier in België!). Ten slotte de tekst, “Make-up als masker” van Kaat Debo, directeur van het superbe Modemuseum in Antwerpen. Meer dan prachtige kleurenfoto’s illustreren het geheel. Een uitzonderlijk mooi, grensverleggend, grensoverschrijdend, essentieel en onnoemelijk, onnoemelijk interessant boek. Su- subliem! Niet te missen!
The Power of Masks Walter Van Beirendonck Kaat Debo Chris Dercon Alexandra Van Dongen Clémence Mathieu Valentine Plisnier Jan Willem Sieburgh Fanny Wonu Veys Sonja Wijs 240 bladz. geïllustreerd Uitg. Lannoo ISBN 9789401443180
Powermask van 1 september 2017 t/m 7 januari 2018 Wereldmuseum Rotterdam