Johann Joachim Winckelmann, bekend van de ontdekkingen in Herculaneum en Pompeji, was in zijn tijd ongetwijfeld de grootste kenner van de Kunst uit de antieke oudheid. Zijn invloed reikte, ver over de archeologie heen, tot Antieke restauratie, smaak, onderwijs, esthetiek, kunstproductie en literatuur. Hij was één van de belangrijkste intellectuelen van de Verlichting, het classicisme en de romantische periode.
Het boek verschijnt n.a.v de 300ste verjaardag van Winckelmann in 2017 en de 250ste herdenking van zijn overlijden in 2018 en presenteert het leven en werk van Johann Joachim Winckelmann naar de stand van zaken van het huidig internationaal onderzoek en opent nieuwe perspectieven.
Johann Joachim Winckelmann (1717-1768) was de zoon van een schoenmaker die in 1748 een eerste baan kreeg bij graaf Heinrich von Bünau in Nöthnitz bij Dresden als bibliothecaris van een van de grootste particuliere bibliotheken in Duitsland die hem met wetenschappers en verzamelaars in aanraking bracht. Door een studietoelage van de Saksische kroonprins trok hij in 1755 als onderzoeker naar Rome. Korte tijd later publiceerde hij zijn Gedancken über die Nachahmung der Griechischen Werke in der Mahlerey und Bildhauer-Kunst. In 1758 verscheen Nachricht von den alten herculansichen Schriften en in 1759 volgde Museo Storico in Florenz. Vervolgens publiceerde hij in 1759 Anmerkungen über die Baukunst der Alten Tempel zu Girgenti in Sizilien en in 1762 Anmerkungen über die Baukunst der Alten. In 1763 kreeg Winckelmann van Paus Clemens XIII de functie van Commissario delle Antichità (opzichter van de antieke kunstwerken) in de Kerkelijke Staat en die van Scrittore (secretaris) in de Vaticaanse Bibliotheek. In de daaropvolgende jaren schreef hij Geschichte der Kunst des Altertums en bedacht de uitdrukking ‘edle Einfalt und stille Grösse’.
In 1768 reisde Johann Winckelmann naar München en Wenen, waar hij Maria Theresia van Oostenrijk bezocht. Op de terugreis werd hij op 50-jarige leeftijd in Hotel Duchi d’Aosta in Triëst vermoord door Francesco Arcangeli. Men is er het nog steeds niet over eens wat het motief voor de moord was. Was het om de bijzondere munten die Winckelmann van Maria Theresia had gekregen, had het te maken met homoseksuele toenaderingspogingen?
De nadruk ligt op de complete geschriften van de archeoloog en kunstkenner, waarvan alle mogelijke aspecten worden gepresenteerd, geduid en toegelicht. Tegelijkertijd worden Winckelmann en zijn werk in de Duitse en Europese context geplaatst. De receptie in de literatuur, beeldende kunst en klassieke studies is een ander belangrijk aandachtspunt in het handboek. Dit aspect wordt aangevuld met treffende illustraties, bibliografieën en registers.
Verdeeld over vier uitgebreide hoofdstukken presenteren de auteurs eerst zijn Biographie, Herkunft, Kindheit, Schulzeit, Studienzeit in Halle(Saale) und Jena, Hauslehrer- und Konrektorenjahre, Nöthnitz und Dresden en Winckelmann in Italien. Na de bespreking van de Systematische Aspekte en zijn werk, vervolgen ze met zijn Kritische Zeitgenossen, Lessing, Heyne en Herder, Rezeption der klassisch-romantischen Moderne um 1800, Verehrung und Biographik, Winckelmann in de fiktionalen Bildende Kunst, Winckelmann als Symbolfigur der Kunstgeschichte des 19. Jahrhunderts, Winckelmann und die Kultur im Neoklassiszismus, Philologie und Altertumswissenschaft, Übersetzungen und Editionsgeschichte en Winckelmann in der Altertumskunde.
Martin Disselkamp doceert Duitse literatuur aan de Technische Universiteit van Berlijn, en leidt de kritische Karl Philipp Moritz uitgave van het Centrum “Pruisen -. Berlin” van de Berlin-Brandenburg Academie voor Wetenschappen. Fausto Testa is hoogleraar architectuur aan het Dipartimento di Architettura e Studi Urbani van de Politecnico in Milaan. Een fenomenale uitgave!
Winckelmann-Handbuch Leben – Werk – Wirkung Martin Disselkamp (Herausg.) Fausto Testa (Herausg.) Duits 375 bladz. geïllustreerd Uitg. J.B. Metzler
ISBN 978-3-476-02484-8