Op zijn nieuwste cd voor Deutsche Grammophon, bundelt Daniel Hope opnieuw zijn krachten met het Zürich Chamber Orchestra, waarvan hij sinds 2016 muziekdirecteur is. “Journey to Mozart”, bevat een repertoire, variërend van fragmenten uit Glucks “Orfeo ed Euridice” tot een Romance van Salomon, Vioolconcerti van Haydn, Mysliveček en Mozart, Mozarts prachtig Adagio in E, en een nieuwe orkestrale versie van zijn “Rondo alla turca”. Niet te missen!

Daniel Hope verwijst naar Mozart als de componist wiens genie alle andere overtreft. “Zijn muziek is gewoon ongelooflijk”, merkt hij op. “Mozart had een manier om emoties over te brengen die geen andere componist kon evenaren. Zijn muziek heeft iets buitenaards, onaantastbaar, bijna onbereikbaar. En toch was hij zo menselijk. Als je zijn brieven leest, ontdek je welk een persoon hij was, een wonderbaarlijk talent dat door zijn vader en zijn leeftijdgenoten verkeerd werd begrepen, en de dingen op zijn manier deed. Hij was geliefd bij grote componisten, gehaat door anderen, maar liet nooit los wat hij wilde, nl. een onafhankelijke componist worden. Op de een of andere manier slaagde hij er in om de mooiste muziek te schrijven die we ooit hebben gehoord”.

Vele jaren gingen voorbij vooraleer Daniel Hope zich klaar voelde om Mozart op te nemen. De violist, wiens indrukwekkende elf jaar durende Deutsche Grammophon discografie, alles omvat, van Bach en Vivaldi tot Erwin Schulhoff en Max Richter, zegt dat de muziek van Mozart tijd vereist, tijd voor jarenlange uitvoeringen, diepe contemplatie en reflectie, en vooral tijd om te “leven” met één van de grootste creatieve kunstenaars aller tijden. “Journey to Mozart” is dan ook een eerbetoon aan de geniale componist en verbindt de persoonlijke herinneringen van de violist aan een breder gevoel van Mozarts bereik van verleden tot heden, de frisheid van zijn inventiviteit, en de invloeden in en vanuit zijn werk.

De cd neemt luisteraars mee op reis doorheen de muziekgeschiedenis. Ze opent met arrangementen voor viool solo en kamerorkest van Olivier Foures, van de “Dans van de Furiën” en “Dance of the Blessed Spirits” uit Glucks baanbrekende opera “Orfeo ed Euridice”, voor het eerst opgevoerd in Wenen in 1762. De cd gaat verder met Haydns Vioolconcert in G, waarschijnlijk gecomponeerd in de late jaren 1760 voor de toenmalige, eerste violist van het beroemd Esterházy-hoforkest. Keurmerken van de klassieke stijl zijn te horen in de nobelheid en verfijning in de muziek van Haydn, en in de expressieve welsprekendheid van het Larghetto uit het Vioolconcert van Josef Mysliveček (foto) in D.

Hope bewandelt het grondgebied van Mozart met diens Vioolconcerto nr. 3 in G, K.216 en met zijn Adagio in E, K.261, beide gecomponeerd in Salzburg in het midden van de jaren 1770. Voor het verkennen van de Romantiek greep hij naar de Romance voor viool en strijkers van Johann Peter Salomon (foto). Heel origineel. De reis eindigt uiteindelijk met een sprankelend arrangement voor viool solo en kamerorkest van Olivier Foures van Mozarts “Turks Rondo” uit zijn Pianosonate nr.11 in A, K.331, vervolledigd met Turkse en Hongaarse slaginstrumenten. Fantastisch!

“Ik geniet van het onderzoeken van verschillende muziekstijlen”, zegt Daniel Hope. “De muziek van Mozart is zo modern en zo revolutionair, dat ik het moeilijk vind om er alleen maar naar te verwijzen als ‘klassiek’. We gebruiken het woord tegenwoordig vaak te ouderwets. Mozart is alles behalve ouderwets. De klassieke periode in de muziekgeschiedenis is fascinerend, omdat het in deze tijd was dat componisten, kunstenaars en denkers, zichzelf begonnen te bevrijden om zich af te scheiden van de hiërarchische structuren die er waren om koningen en de aristocratie te dienen. We zien hoe de klassieke stijl, beheerst door de muziekregels en, tot op zekere hoogte, de etiquette, een manier van leven werd. Het was niet in deze volgorde dat het idee van de virtuoze kunstenaar werd geboren. In zekere zin was het het begin van de manier waarop we tegenwoordig over muziek denken.”

“Journey to Mozart” onthult muzikale vriendschappen en kennissen. “Mysliveček, die in Praag werd geboren, was in zijn tijd erg productief en componeerde veel voor viool”, merkt Hope op. “Hij stond dicht bij Mozart. De twee werden vrienden nadat ze elkaar in 1770 in Bologna ontmoetten. De langzame beweging van het Vioolconcerto van Mysliveček in D, roept een duisternis op en een mooie, broeierige kwaliteit die ook aanwezig is in de donkere momenten van de muziek van Mozart. De violist hoort ook echo’s van Mozart in de voortreffelijke romantiek van de Duitse violist, impresario en componist, Johann Peter Salomon. Gecomponeerd in 1810, combineert het elementen van klassieke formaliteit met de nieuwe romantische subjectiviteit die in die tijd opkwam in muziek, literatuur en schilderkunst.

“Salomon is een sprankelende figuur”, zegt Hope. “Hij begon zijn carrière als hofmusicus in Bonn, waar hij bevriend raakte met de jonge Beethoven, en werd beroemd in Londen als een onafhankelijke concertpromotor, die Haydn uitnodigde voor zijn abonnementsreeks. Hij bedacht ook de bijnaam ‘Jupiter’ voor de grandioze, laatste symfonie (nr. 41) van Mozart. “Salomon componeerde zijn prachtige Viool romance aan het begin van het romantisch tijdperk. In zekere zin toont het wat er gebeurde na Mozart. Het is één van de redenen waarom ik besloot om deze reis te maken, om mensen te verbinden met wie Mozart zich dichtbij voelde, evenals de mensen die hij inspireerde.”

“Haydns vioolconcerti zijn puur plezier, het is perfectie”, zegt Hope. “Ze bestaan binnen hun eigen waardige structuur, die de schoonheid van Haydn illustreert. Het was mijn wens om het contrast te laten zien tussen de structuur van Haydn en Mozart, waarbij de laatste de expressieve reis nog verder doorzet. Maar Mozart had dat zonder Haydn niet kunnen bereiken; het was Haydn die deze buitengewone muzikale wereld consolideerde.”

Hope erkent dat het bijna onmogelijk was om één van de vijf prachtige vioolconcerti van Mozart te kiezen. Uiteindelijk besloot hij het derde op te nemen. “het concerto in G groot heeft me mijn hele leven vergezeld”, herinnert hij zich. “Het was het eerste Mozart-concert dat ik als jongetje hoorde. Yehudi Menuhin en het Zürich Chamber Orchestra speelden het vaak, en er is iets met de opening van het stuk dat me altijd meeneemt naar die vroege muzikale ontmoetingen. De openingsmelodie van het tweede deel is van de mooiste muziek, ooit gecomponeerd. In de finale is er een plotselinge verandering van sfeer. Er verschijnt dan een mooie, eenvoudige vioolmelodie, begeleid door de fluiten. Wanneer ik Mozart speel, kijk ik uit naar die momenten waarop zoiets gebeurt. Ze voelen aan als magische afvaarten van deze wereld.” Een magistrale cd die u voor geen geld ter wereld mag missen!

JOURNEY TO MOZART Daniel Hope Zürich Chamber Orchestra cd Deutsche Grammophon 0289 479 8376 7