Vivaldi’s “Vier Jaargetijden” behoeven geen introductie. Nochtans is de beroemdheid van de “Jaargetijden” betrekkelijk recent. In de jaren ‘60 bv. werden ze nog niet erg vaak uitgevoerd of opgenomen. De nieuwe opname door Rachel Podger en Brecon Baroque is een mijlpaal in de uitvoerings- en opnamegeschiedenis.
De “World’s Encyclopedia of Recorded Music” citeerde in 1952 slechts twee opnamen van “De vier Jaargetijden”. In 2011 registreerde men ongeveer…1.000 opnamen! Na enkele belangrijke maar sporadische, vroege opnamen in de jaren ’40 en de diverse opnamen vanaf 1955 door I Musici, betekende de opname in 1969 door Neville Mariner met zijn Academy of St. Martin-in-the-Fields en de violist Alan Loveday, de eerste doorbraak. De opname door Loveday/Mariner werd aangaande populariteit, in 1989 gevolgd door deze van Nigel Kennedy met het English Chamber Orchestra. Deze opname betekende de tweede doorbraak.
De gewezen barbier Giovanni Battista Vivaldi, vader van Antonio, was vioolleraar van “San Lazzaro dei Mendicanti” in Venetië. Tussen 1703 en 1717 was Antonio op zijn beurt maestro di violino en maestro di coro, en later maestro de’ concerti van het “Pio Ospedale della Pietà”, één van de vier “Ospedali Grandi” of Ospedali Maggiori, naast het “Ospedali Maggiori”, het “Ospedale degl’Incurabili” en het “Ospedale di Santa Maria dei Derelitti”, in Venetië. Maar, in 1717 of 1718 kreeg Vivaldi de prestigieuze functie aangeboden van Maestro di Cappella aan het hof van prins Philip van Hessen-Darmstadt, de gouverneur van Mantua, de eerdere broodheer van Nicola Porpora. Gedurende de daarop volgende drie jaar componeerde Vivaldi in Mantua verschillende opera’s, waaronder “Tito Manlio” (RV 738). In 1721 was hij in Milaan, waar hij het pastorale drama “La Silvia” (RV 734) presenteerde. Vivaldi was ondertussen niet alleen priester, violist en componist, hij was nu ook opera-impresario. Hij bezocht het volgende jaar opnieuw Milaan, dit keer met zijn helaas verloren gegaan oratorium “L’adorazione delli tre re magi al bambino Gesù” (RV 645). In 1722 verhuisde hij naar Rome, waar hij zijn nieuwe operastijl introduceerde en waar Paus Benedict XIII hem uitnodigde om voor hem te spelen.
In 1725 keerde Vivaldi terug naar Venetië, waar hij in hetzelfde jaar vier opera’s componeerde en produceerde. Het was in die periode dat Vivaldi vier magistrale vioolconcerti componeerde die de seizoenen van het jaar tot uitdrukking brachten. Hoewel drie van de concerti volledig origineel waren, ontleende het eerste concerto, “Lente”, motieven van een Sinfonia tot de eerste acte van zijn opera “Il Giustino”. De inspiratie voor de concerti was hoogstwaarschijnlijk de herinnering aan het innemend mooi platteland rond Mantua.
Ze waren een revolutie qua muzikale conceptie. In deze concerti imiteerde en evoceerde Vivaldi nl. stromende kreken, diverse soorten zangvogels, (elk specifiek gekarakteriseerd), blaffende honden, zoemende muggen, huilende herders, stormen, dronken dansers, een nachtelijke sterrenhemel, jachtpartijen, zowel vanuit het standpunt van de jagers als vanuit het gezichtspunt van het wild, bevroren landschappen, schaatsende kinderen en warme haardvuren. Uniek!
De Duits-Britse violiste Rachel Podger (°1968) (foto) werd opgeleid aan een Duitse Rudolf Steiner school en keerde daarna naar Engeland terug om te studeren bij Perry Hart en de “Guildhall School of Music and Drama” bij David Takeno, Pauline Scott en Micaela Comberti. Tijdens haar studie was ze medeoprichtster van de barokke kamermuziek ensembles “The Palladian Ensemble” en “Florilegium”, en werkte ze met ensembles met historische instrumenten, zoals het “New London Consort” en “London Baroque”. Podger was de leider van het “Gabrieli Consort and Players” en later, van 1997 tot 2002, van “The English Concert”. Ze toerde vaak als soliste met Vivaldi’s hier opgenomen “Le Quattro Stagioni” en “Grosso Mogul”-concerti. In 2004 nam ze het gastdirectoraat op van het “Orchestra of the Age of Enlightenment”, dat ze opende met een tournee door de Verenigde Staten met de Brandenburgse concerto’s van Bach. Ze werkt momenteel ook als gastdirigente van “Arte dei Suonatori” (Polen), van “Musica Angelica” en “Santa Fe Pro Musica”, beide in de Verenigde Staten, en als soliste bij “The Academy of Ancient Music”.
Podger is ook professor barokviool aan de “Guildhall School of Music and Drama” en het “Royal Welsh College of Music and Drama”, en doceert ook regelmatig aan de “Hochschule für Künste” in Bremen. In september 2008 nam ze de nieuw opgerichte Micaela Comberti-leerstoel voor barokviool aan de “Royal Academy of Music” in Londen op (Micaela Comberti (1952-2003) was haar jong overleden lerares), en werd ze professor barokviool aan de Koninklijke Deense muziekacademie in Kopenhagen. Als ze niet toert met verschillende ensembles, werkt Podger in Brecon/Powyn, Zuid-Wales, om jonge muzikanten te helpen met het “Mozart Music Fund”, dat ze in 2006 heeft opgericht, en waar ze workshops geeft en recitals speelt. In 2006 richtte ze ook het “Brecon Baroque Music Festival” op, dat sindsdien elk jaar wordt gehouden. Podger bespeelt een viool gebouwd in Genua in 1739 door Pesarinius, een latere leerling van Antonio Stradivari. Ze speelde aanvankelijk op een Stradivarius-copie uit 1988 van Rowland Ross en heeft Haydn en Mozart opgenomen op de Crespi Stradivarius uit 1699.
Vivaldi componeerde wel meer dan 500 concerti. Meer dan 200 zijn voor solo-viool en orkest. Op deze opname speelt Rachel Podger met het ensemble “Brecon Baroque”, Vivaldi’s concerti met enkel acht solisten. De andere uitvoerders zijn de celliste Alison McGillivray, de altvioliste Jane Rogers, de violiste Sabine Stoffer, de violist Johannes Pramsohler, Jan Spencer, violone, Daniele Carminiti, theorbe en Marcin Świątkiewicz, klavecimbel en positief orgel. Naast “Le Quattro Stagioni”, koos ze voor “Il Riposo per Il S.S. Natale” RV 270, “Concerto L’Amoroso” RV 271 en “Concerto Il Grosso Mogul” RV 208.
De 4 concerti “Le Quatro Stagioni” uit 1721, werden in 1725 voor het eerst gepubliceerd in Amsterdam, in een bundel van twaalf concerti, genaamd “Il Cimento dell’armonia e dell’invenzione”. Ondanks wat deze opgenomen concerti doen vermoeden, hebben maar weinig van Vivaldi’s instrumentale composities, programmatische titels. In het geval van “De vier Jaargetijden”, verwezen de titels naar sonnetten, waarschijnlijk geschreven door hem zelf. Over het algemeen wezen titels naar een algemene stemming. De hier opgenomen twee concerti “Il Riposo” en “L’Amoroso”, zijn daar voorbeelden van. Van het Concerto “Il Grosso Mogul” is dat anders. Er blijkt nl. geen bekend verband te bestaan tussen Vivaldi en het Indisch hof van de Mogol. De extreme virtuositeit vereist door de solist in de buitenste bewegingen, evenals de uitgebreide, volledig uitgeschreven cadensen, suggereren een theatrale functie. Misschien heeft Vivaldi het concerto bedoeld en uitgevoerd als onderdeel van een opera-opvoering. Ondanks de vele, vele opnamen van Vivaldi’s “Jaargetijden”, betekent deze opname, door de zeer virtuoze en bovendien, solistische uitvoering, een immense meerwaarde. Subliem. De andere drie concerti vormen op hun beurt een extra meerwaarde en een verruimende ontdekking, alles Super Audio Surround opgenomen. Niet te missen! Warm aanbevolen.
Vivaldi Le Quattro Stagioni Rachel Podger Brecon Baroque cd Channel Classics CCS SA 40318