Matthew Kneale kwam op het origineel idee om de geschiedenis van Rome te vertellen aan de hand van zeven plunderingen, nl. deze door Galliërs, Goten, Normandiërs, Spanjaarden en Lutheranen, Fransen en Nazi’s.
“Veertien kilometer ten noorden van Rome, waar de Tiber door een kleine vlakte kronkelt, krijgt hij gezelschap van een zijriviertje, eigenlijk niet meer dan een beek, die de Allia heet. Tegenwoordig valt de plek moeilijk te ontdekken. Aan de overzijde van de Tiber dendert het vrachtverkeer over de A1 en haastten hogesnelheidstreinen zich noordwaarts richting Florence en Milaan. Het vraagt enige fantasie – en vermoedelijk oordopjes – om te zien wat het ooit was: een slagveld. Hier, in het jaar 3487 v.Chr., op 18 juli – voor Romeinen lange tijd een ongeluksdag – maakte het voltallige leger van de Romeinse Republiek, zesenhalf- à negenduizend man sterk, zich op voor de strijd tegen een oprukkend leger Galliërs.” Zo opent het boek.
In Rome is de geschiedenis van de stad overal aanwezig. De bezoeker loopt over bruggen waar ook Cicero en Julius Caesar overheen liepen, bekijkt tempels die bezocht werden door de Romeinse keizers en gaat kerken binnen die er nog net zo uitzien als toen de eerste pausen er zestien eeuwen geleden de mis opdroegen. Dat is des te opmerkelijker als je bedenkt hoe vaak de stad door rampen is getroffen – in de vorm van aardbevingen, uitslaande branden en de plaag, maar boven alles door aanvallen en plunderingen.
De Britse schrijver Matthew Kneale (°1960) onderzocht de zeven belangrijkste plunderingen, door de Galliërs, meerdere keren door de Goten, de Noormannen, Karel V, Duitse huursoldaten, de Fransen en de nazi’s. Met oog voor detail en een grondige kennis van de sociale en culturele geschiedenis beschrijft hij aan de hand van deze rampspoed een meeslepende geschiedenis van de stad Rome. Een liefdesverklaring aan een onvergetelijke stad.
In 476 werd de laatste Romeinse keizer Romulus Augustus door barbaarse troepen, geleid door Odoaker, afgezet en verbannen. Sindsdien viel de stad ten prooi aan het oorlogsgeweld tussen Byzantijnen en Ostrogoten. In de 11de eeuw slaagden de Normandiërs erin om een met Duitse cavalerie versterkt pauselijk leger te verslaan. In 1516 werd Karel V koning van Spanje en Napels en in 1519 ook keizer van het Heilige Roomse Rijk. De Nederlanden en Bourgondië had hij al sinds 1506 in zijn macht via vele andere geërfde titels. Door de omsingeling van Frankrijk had Frankrijk geostrategisch belang bij het doorbreken ervan op het Italiaans schiereiland. Karel sloot een alliantie met de paus en de Engelse koning Hendrik VIII, waarna de derde Italiaanse oorlog begon. De overwinning van Karel V leidde tot een tegenreactie waarbij Frankrijk, paus Clemens VII, Genua, Venetië en Florence zich in mei 1526 met elkaar verbonden.
In de ruim anderhalf jaar tussen maart 1796 en oktober 1797, dat Napoleon met zijn leger heeft huisgehouden in Noord-Italië, heerste daar een waar schrikbewind en werd het hele gebied grondig geplunderd. Door de Mars op Rome in oktober 1922, kwamen Mussolini en zijn Partito Nazionale Fascista aan de macht. In 1929 sloot Mussolini met het Verdrag van Lateranen een concordaat met het Vaticaan. In Rome was Mussolini verantwoordelijk voor het afbreken van de oude middeleeuwse buurt nabij het Colosseum en liet er een brede weg aanleggen, de Via dell’Impero, later omgedoopt tot Via dei Fori Imperiali.
“Als een soort enorme briefkaart van Rome geeft elk hoofdstuk een indruk van hoe het eruitziet”, schrijft Kneale, “hoe het aanvoelt, hoe het ruikt, wat Romeinen – rijk en arm – bezitten; wat ze verbindt en scheidt; hoe hun woningen eruitzien; wat ze eten; wat ze geloven; hoe proper ze zijn; hoe kosmopolitisch; waarmee ze zich vermaken; hoe ze denken over seks; hoe mannen en vrouwen met elkaar omgaan; en wat hun levensverwachting is”. Het boek, de neerslag van vijftien jaar onderzoek naar de stad met de oorspronkelijke titel “Rome: A History in Seven Sackings”, (2017), werd schitterend vertaald door Jan Sietsma. Fascinerend en spannend, heel interessant en origineel. Warm aanbevolen.
Matthew Kneale Rome Een geschiedenis van de stad in zeven plunderingen 496 bladz. Uitg. Spectrum ISBN9789000360970
