Nu er een ware beeldenstorm lijkt te razen, met onttroonde bronzen mannen in België en Nederland, komt de vraag op, wat als iemand naar de huidige maatstaven helemaal geen held is, maar eerder een koloniale misdadiger? Peter Verlinden neemt stelling over deze en andere actuele kwesties rond kolonialisme en hedendaags racisme.
Zestig jaar na het einde van de kolonisering van Congo woedt heviger dan ooit de polemiek over de koloniale en pre-koloniale erfenis. Moeten ‘de witten’ zich collectief schamen over dat koloniaal verleden en zich verontschuldigen tegenover de Congolezen van vandaag? Kunnen de standbeelden van Leopold II maar beter uit het Belgisch straatbeeld verdwijnen? Of moet er helemaal niets veranderen?
Peter Verlinden, auteur, docent en voormalig VRT-journalist, volgt deze discussies al dertig jaar. In zijn eerdere boeken over de koloniale tijd in Congo liet hij vooral anderen aan het woord. In dit stevig onderbouwd, polemisch essay trekt hij nu zijn eigen conclusies over de koloniale erfenis en het samenleven vandaag, over de witte schaamte en de zwarte trots.
“Neen, de koloniale monumenten mogen niet verdwijnen uit het Belgisch straatbeeld”, zo stelt Verlinden, wel integendeel. Neen, de Belgische politici moeten zich niét verontschuldigen voor het kolonialisme en de Belgische koning Filip evenmin voor de misdaden in Kongo-Vrijstaat van zijn voorvader Leopold II. Het zijn maar enkele van de moedige en glasheldere stellingnamen van Peter Verlinden in zijn jongste boek, waarin hij de band onderzoekt tussen het koloniaal verleden en de hedendaagse relatie met het vroegere ‘Belgisch-Afrika’ en het racisme in eigen land.
Tegelijk zoekt hij een uitweg uit de gepolariseerde discussies over ‘verontschuldigingen’, ‘de standbeelden van Leopold II’, ‘Zwarte Piet’ en de hele polemiek over de koloniale en pre-koloniale erfenis, 60 jaar na de onafhankelijkheid van Congo. Hij stelt oplossingen voor die passen in de nieuwe veelkleurige wereld van de toekomst. Soortgelijke polemieken over de raciale verhoudingen en het koloniale verleden woeden ook in Nederland en elders in West-Europa, zelfs in de Verenigde Staten. De jonge Afrikaanse diaspora neemt daarbij het voortouw en voert een soms bitse strijd ‘tegen de witte man’.
In zijn boek heeft Peter Verlinden het over Kongo-Vrijstaat, het onafhankelijk Congo en Rood rubber, het pre koloniaal Kongo en het einde van Kongo-Vrijstaat, Belgisch-Kongo, de principes van de kolonie en het einde van de kolonie, en de moord op de eerste democratisch verkozen premier van de Republiek Congo, Patrice Lumumba, in 1961. Daarnaast vraagt hij zich af, moet België zijn verontschuldigingen aanbieden en moeten de standbeelden van Leopold II verdwijnen?, en stelt hij zich vragen bij Congo op school en het AfricaMuseum. Tot slot rijst de vraag, zijn de Congolezen eigenlijk zelf wel ‘gedekoloniseerd’ of zijn hun eigen leiders misschien de nieuwe kolonisatoren?
Peter Verlinden (°1957) behaalde zijn diploma politieke wetenschappen en communicatiewetenschappen aan de universiteit van Leuven, en verkreeg hij daar ook een master of Social and Cultural Antropology. Na zijn studie was Verlinden eerst actief als journalist bij het Belang van Limburg en vervolgens als pr-medewerker bij de boerenbond. Vanaf 1987 werkt hij voor de wereldomroep en voor Radio 1. Tussen 1989 en 1991 was hij adviseur van minister voor Ontwikkelingssamenwerking, André Geens. In 1992 werd hij actief op de nieuwsredactie van de VRT en volgde vooral de situatie in Afrika. Tussen 1998 en 2005 was hij tevens hoofd van de buitenlandredactie van de nieuwsdienst. In 2019 verliet hij de VRT. Sinds 2008 is hij gastdocent aan de masteropleiding in de vergelijkende en internationale politiek (faculteit sociale wetenschappen) van de KU Leuven.
Peter Verlinden Zwarte trots, witrte schaamte? Over kolonialisme en racisme 160 bladz. uitg. Sterck & De Vreese ISBN 9789056155995