Ondanks een knap pianist en improvisator, bekende dirigent en een onbaatzuchtig verdediger van muziek van andere componisten, is de muziek van Balakirev vandaag verrassend weinig bekend. Als leider van de Russische componisten die bekend staan als “Het machtige hoopje”, beïnvloedde hij niet alleen hun werk, maar ook dat van Tsjaikofski, Debussy, Ravel en zelfs Stravinsky. Naast veel pianomuziek en liederen componeerde Balakirev twee symfonieën, verschillende symfonische gedichten, werken voor piano en orkest, koormuziek en toneelmuziek bij Shakespeare’s “King Lear”. 
“Hoewel ik “Islamey” als student leerde kennen, was het pas vele jaren later vooraleer ik Balakirevs andere werken begon te onderzoeken. Het was een rijke openbaring van Russische subtiliteit, virtuositeit en poëzie. Door zijn complete werken op te nemen hoop ik deze verwaarloosde componist terug te brengen naar zijn rechtmatige plaats. In de loop van de tijd heb ik een aantal nieuwe werken ontdekt, waaronder de Sonate op.3. Ik was verbaasd dat zijn muziek nooit verveelt. Hoe meer je het speelt, hoe meer je erin ziet. “ (Nicholas Walker)
Het oeuvre voor piano van Mili Alekseyevich Balakirev (1837-1910 ) (foto) kan in vier perioden worden ingedeeld: eind 1850 – begin 1860 (Scherzo nr. 1, Nocturne nr. 1, Polka, Mazurka nrs. 1 en 2), 1869 (Islamey): 1884-1886 (In de tuin, Mazurka nrs. 3 en 4), en een laatste periode, de meest productieve van allemaal, te beginnen met de laatste jaren van de 19de eeuw, die de geboorte zag van de Sonate (1905) en vele andere losse pianostukken. Balakirevs pianowerk weerspiegelde de invloed van Chopin en Liszt, evenals van enkele andere 19deeeuwse componistenpianisten (met name van Henselt), uitgebreid met Slavische en oosterse elementen. Hoe briljant en hoe vaak het ook van een grote moeilijkheidsgraad was, toch bleef zijn piano oeuvre helaas grotendeels onbekend, behalve “Islamey”, dat nog steeds een paradepaardje is van pianovirtuozen, en, tot op zekere hoogte, het 2de Scherzo en de “Spaanse Serenade”.
Balakirevs Sonate in bes klein, op. 5 (1905) was het summum van zijn ambitie om een werk te componeren dat de hele geschiedenis van Rusland uitbeeldde. Naast deze hoogst originele en ontroerendste van alle Russische Sonates, ontdekt u op deze 1ste cd ook de Grande Sonate, op. 3 (1855), hier voor het eerst opgenomen, en Balakirevs allereerste Sonate, gecomponeerd als 19-jarige in 1856. De opname van de Sonate, op. 5 is daarenboven de eerste opname die gemaakt is van het origineel manuscript, zonder de fouten die in de twee gepubliceerde uitgaven slopen.
Vanuit Balakirevs bewondering voor Chopin en zijn liefde voor muziek met een diep Russisch karakter, varieert dit programma sterk van nieuwe ontdekkingen zoals een vroege Nocturne uit 1898, tot één van zijn laatste stukken, de heldhaftige zevende wals. Er zijn ook pareltjes zoals “Chant du Pêcheur” en werken van een technische schittering zoals de “Valse de concert”, en de magnifieke en visionaire tweede Nocturne. Op de 2de cd staan zeven walsen, gecomponeerd tussen 1900 en 1906, 4 nocturnes, een Fantasiestuk in Des (1902) en “Chant du Pêcheur” uit 1903.
Het programma van de derde cd concentreert zich op de zeven Mazurka’s, plus de versie uit 1884 van de vijfde mazurka, voltooid door N. Walker. Het zijn aanstekelijke, levendige stukken vol Slavische sfeer en kleur. De Humoresque in D onthult zijn virtuoze flair terwijl Balakirev in de Dumka, improviserende elementen gebruikte om het Russisch landschap en de tijdloosheid van het Russisch dorpsleven weer te geven. De Sonatina (Esquisses) in G was als vreugdevol einde van een rijk creatief leven, het laatste voltooid werk van Balakirev. Daarnaast staan op deze cd een Berceuse, Rêverie in F, een Pièce in fis klein (2de versie uit 1851, voltooid door N. Walker) en een Capriccio.
Het programma van de vierde cd is gestructureerd rond de drie Scherzi, pianomuziek die evolueerde van een nog onder de jeugdige invloed van Chopin en Liszt gecomponeerd eerste Scherzo, tot de muziek van zijn vruchtbare laatste jaren, waarin het tweede Scherzo één van zijn mooiste composities was. Balakirevs belangstelling voor Spaanse muziek werd gewekt door zijn mentor Glinka (foto), waardoor verrassend authentiek klinkende texturen en ritmes werden gecreëerd. De Spaanse inspiratie hoort u in de tot nu toe ongepubliceerde en niet eerder opgenomen “Fandango-étude”, en de transcendentaal moeilijke transcriptie van Glinka’s “Jota Aragonesa”. Balakirevs gave voor transcriptie kan bovendien niet alleen worden beluisterd in de prachtige versie van zijn eigen lied, “Pustinya” (“The Wilderness”), maar ook in “La Fuite en Egypte” van Berlioz, evenals in twee schitterende walsen (Valses-Caprices) uit 1900, van Alexander Taneyev die deze zeer kleurrijke uitvoeringen afronden. Knappe tot heel bijzondere pianomuziek, virtuoos, intelligent en sprankelend gespeeld. Warm aanbevolen.
Balakirevs waardering voor andere componisten kwam tot uiting in transcripties die ook zijn genialiteit als pianist onthulden. Met verschillende wereldpremière-opnames omvat het programma van de vijfde cd de wonderbaarlijke balalaika-sonoriteiten en virtuoze kleuren die te vinden zijn in opera’s van Glinka, “Reminiscences from Glinka’s “A Life for the Tsar”, en “Chernomor’s march (uit Ruslan i Lyudmila), de Romance uit het 1ste Pianoconcerto van Chopin, een mazurka van Liszt en de rijkdom van Beethovens strijkkwartetten. Een klaaglijk gondellied, de energieke Tarantelle en Balakirevs vroegst overgebleven pianowerk, Polonaise Brillante, sluiten dit vijfde deel af.
Het zesde en laatste deel van Nicholas Walkers overzicht van de complete solo pianomuziek van Balakirev omvat het beroemdste werk van de componist voor piano, Islamey, een exotisch en ultra-virtuoos oriëntaals verhaal, naast niet eerder gepubliceerde en niet-opgenomen miniaturen die zowel poëtisch, bv. de Elegy on the Death of a Mosquito, als geestig zijn. Transcripties van Glinka zijn inbegrepen, en Walker heeft Balakirevs gepassioneerde en sensuele symfonische gedicht Tamara gearrangeerd voor solo piano, waarbij hij texturen creëerde in de pianostijl van de componist. Hij speelt “Au Jardin”, een Idyll-Etude met een vervoerde schoonheid en tederheid.
Op de zesde cd staan Balakirevs “Au Jardin”, “Elegy on the Death of a Mosquito”, “Islamey – Oriental Fantasy”, “La Danse De Sorcières”, “La fileuse”, Polka in F sharp minor, Symphonic Poem ‘Tamara’, Toccata en Tyrolienne, en “A Farewell to Saint Petersburg” en “Oh, do not say that your heart aches” van Glinka.
Nicholas Walker studeerde aan de Royal Academy of Music in Londen en aan het Conservatorium van Moskou. Als Winnaar van de eerste Newport International Piano-wedstrijd, speelde hij met grote Britse orkesten, gaf hij wereldwijd recitals, en maakte opnames voor de labels BBC, BMG Arte Nova, ASV, Chandos en Danacord, o.a. van de pianoconcerti van Johann Baptist Cramer (1771-1858). In 2010 organiseerde hij de “Balakirev Centenary concerts” in Londen.
Balakirev COMPLETE PIANO WORKS • 1 PIANO SONATAS Nicholas Walker cd Grand Piano GP636
Balakirev COMPLETE PIANO WORKS • 2 WALTZES, NOCTURNES AND OTHER WORKS Nicholas Walker cd Grand Piano GP713
Balakirev COMPLETE PIANO WORKS • 3 Mazurkas & Other Works Nicholas Walker cd Grand Piano GP714
Balakirev COMPLETE PIANO WORKS • 4 Nicholas Walker cd Grand Piano GP810
Balakirev Complete Piano Works, Vol. 5 Original Works and Transcriptions Nicholas Walker (piano) Grand Piano GP811
Balakirev: Complete Piano Works, Vol 6 – Islamey and Beyond Nicholas Walker (piano) cd Grand Piano GP846