Enkhuizen is een stad in de regio West-Friesland in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De van oorsprong 16de-eeuwse Bibliotheca Enchusana of Librije (openbare leeszaal) van Enkhuizen is naast de Librije in de Walburgiskerk in Zutphen, één van de oudste en meest waardevolle bibliotheken in Nederland.
Sinds het begin van de 17de eeuw bevindt de collectie zich in de Westerkerk in Enkhuizen. De Librije, zo’n 600 in perkament of leer gebonden boeken, is een belangrijk boekwetenschappelijk monument, maar biedt ook een unieke kijk op het verleden van de stad. Halverwege de 18de eeuw stagneerde de groei van de boekencollectie echter en in de daaropvolgende eeuw belandde de Librije in vergetelheid. Maar in het begin van deze eeuw is de historische waarde herontdekt als monument voor wetenschap en geschiedenis. Na restauratie van de Westerkerk heeft de in 2006 opgerichte Stichting Librije Westerkerk Enkhuizen (SLWE) zich ingezet voor het behoud en beheer van deze unieke stadsbibliotheek.
Boek en catalogus verschenen in de prestigieuze reeks “Bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse boekhandel”. In 1884, begon de “Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels” (opgericht in 1815), met de reeks “Bijdragen tot de Geschiedenis van den Nederlandschen Boekhandel” (BGNB). Tot 1951, werden in deze reeks 14 delen gepubliceerd. In 1995 werd begonnen met de ‘Nieuwe Reeks’ onder auspiciën van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB), De Nederlandse Boekhistorische Vereniging (NBV) en de Koninklijke Bibliotheek (KB). Sinds 2003, werd de reeks uitgegeven onder auspiciën van het samenwerkingsverband van de Dr. P.A. Tiele-Stichting, maar sinds 2021, is de prestigieuze reeks overgenomen door Walburg Pers en voortgezet door AUP. Inmiddels kent de Nieuwe Reeks “Bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse boekhandel”, 21 delen.
De collectie bestaat grotendeels uit werken in het Latijn, maar bevat ook tientallen Nederlandstalige titels. Onder de topstukken bevinden zich de Biblia Polyglotta van Plantijn, de Cruydtboecken van Dodonaeus en Clusius, anatomische meesterwerken van Vesalius en Spigelius en kaarten van Mercator en Jan Blaeu.
Aan de hand van historische bronnen en een nieuwe catalogus reconstrueerde Daphne Wouts na jarenlang onderzoek, de eeuwenlange geschiedenis van de bibliotheek, laat zien hoe de boeken in de Librije zijn terecht gekomen en vertelt over wie er meer dan drie eeuwen voor gezorgd heeft, o.a. de predikant Gerardus Vesterman en de Enkhuizer stadsdokter, Bernardus Paludanus. Ze bespreekt uitermate deskundig en uitvoerig de historische context, de oorsprong en de vroegste geschiedenis, de ontwikkeling tussen 1594 en 1643, van een bescheiden theologische collectie tot een moderne stadsbibliotheek, en heeft het ook over de periode van nabloei en consolidatie van de Librije, en over de lotgevallen na 1693. Zo doende brengt Daphne Wouts de boeken als het ware tot leven.
Daphne Wouts is boek- en kunsthistorica. Ze is sinds 2016 werkzaam als catalograaf van oude en bijzondere gedrukte werken bij de Universitaire Bibliotheken Leiden. Eerder werkte ze als bibliograaf aan de uitbreiding van de STCN bij de Fondation Custodia in Parijs en het Rijksmuseum in Amsterdam.
https://librije-enkhuizen.nl/geschiedenis/
Daphne Wouts De Librije van Enkhuizen Geschiedenis 223 bladz. geïllustreerd uitg. Amsterdam University Press ISBN 9789048568529
Daphne Wouts De Librije van Enkhuizen Catalogus 325 bladz. Amsterdam University Press ISBN 9789048568543