Piccolomini’s in het Latijn geschreven liefdeshistorie, wellicht gebaseerd op ware feiten, was immens populair en groeide na het overlijden van de auteur uit tot een iconische bestseller. Voor het eerst sinds lange tijd is de tekst nu opnieuw in het Nederlands vertaald en voorzien van een interessante inleiding, noten en een uitgebreide nabespreking.
“Enea Silvio Piccolomini”, zo lezen we, “was zonder meer een van de boeiendste figuren uit de renaissance. Zo was hij humanist én theoloog, secretaris van de keizer én de paus, Italiaan én kosmopoliet, rokkenjager én priester, dichter én encyclopedist, en ook nog eens diplomaat, redenaar, historiograaf, biograaf, etnograaf, pedagoog en uiteindelijk paus.” Daarenboven was Pius II een belangrijke bouwheer die aan de architect, Bernardo Rossellino, opdracht gaf om Siena te re-urbaniseren en hervormingswerken uit te voeren in zijn landelijk gelegen, Toscaans geboortedorpje, Corsignano, nu Pienza nabij Montepulciano. Hier werden van 1459 tot 1462, in de traditionele Florentijnse stijl maar met classicistische elementen, 4 nieuwe gebouwen opgetrokken, het Palazzo Piccolomini, het Palazzo Communale, het Palazzo Borgia en een kathedraal, geïnspireerd door de gevel van een kerk in Assisi uit de 12de eeuw.
Enea Silvio Piccolomini (1405-1464) was als Pius II, paus van midden 1458 tot midden 1464. Toen hij in 1458, in Rome werd verkozen tot paus, bleef zijn verleden hem echter achtervolgen. In zijn jeugd had hij nl. een liederlijk leven geleid, buitenechtelijke kinderen verwekt en zelfs gerebelleerd tegen de pauselijke almacht. Maar niets bezorgde hem zoveel verdriet en schaamte als de zondige blik op overspel, passie en schuld in de erotische novelle die hij destijds had geschreven.
Het verhaal over de overspelige liefde tussen Lucretia en Euryalus, die worden verscheurd door de strijd tussen hart en verstand, hun gloeiende passie en de pijnlijke gevolgen, was en bleef intrigerende lectuur. Historia de duobus amantibus’ was daarnaast ook thematisch een veelzijdige tekst met kwesties als sociale kritiek, de rol van de vrouw, het moreel dilemma tussen carrière en liefde, of het eeuwig conflict tussen verstand en hart. Anderhalf jaar na zijn Historia de duobus amantibus schreef Piccolomini aan een zekere Hippolytus van Milaan een opmerkelijke brief, die later bekend is geworden onder de titel De remedio amoris (‘Over de remedie tegen de liefde’). Deze brief werd vroeger vaak gedrukt als een supplement bij de Historia de duobus amantibus.
Piccolomini’s liefdesnovelle was eigenlijk de voorloper van de 18de eeuwse briefroman. Daarenboven was het verhaal ook opgenomen als raamwerk van een brief die Piccolomini in juli 1444, zou hebben verstuurd naar zijn inspirerende leermeester, Mariano Sozzini. Daarom maakt de “Historia de duobus amantibus” eigenlijk deel uit van Piccolomini’s omvangrijke Latijnse correspondentie. In de bewuste brief aan Sozzini benadrukte de auteur dat hij het liefdesverhaal niet zomaar had verzonnen, maar dat hij ze gebaseerd had op de liefdesperikelen die zijn goede vriend Kaspar Schlick, kanselier van de keizer van het Heilig Roomse Rijk, Sigismund van Luxemburg (foto), had beleefd in Siena.
De inhoud van deze uitgave bestaat uit de Brief aan Kaspar Schlick en de brief aan Mariano Sozzini, de 17 hoofdstukken van “Het verhaal van twee geliefden”, een toch wel uitgebreide biografie van Enea Silvio Piccolomini, de achtergrond van het verhaal en als appendix, de brief aan Hippolytus van Milaan (De remedio amoris).
Tom Ingelbrecht is classicus en vertaler. Hij vertaalde onder meer de Neolatijnse kuspoëzie van Janus Secundus en beheert zijn eigen vertaalwebsite tomingelbrecht.com.
Tom Ingelbrecht Een verhaal van twee geliefden De erotische novelle van een renaissancepaus 176 bladz. uitg. Sterck & Devreese ISBN 9789464713572