Op basis van tot nu toe onontdekte dievenbekentenissen, verkende Janna Coomans de dagelijkse handel en wandel van gewone mensen in de laatmiddeleeuwse Lage Landen. “Dievenland” is een uitzonderlijk boek over mensen, die vaak aan de onderkant van de samenleving, geconfronteerd werden met instabiliteit en onzekerheid. Het boek biedt een heel andere kijk op de geschiedenis van de 15de en 16de eeuw en is een bron van inspiratie voor armoede, vreemdelingenhaat en klassenjustitie in de wegwerpmaatschappij van nu.

Een meisje dat stiekem een koe van een nonnenklooster melkt, een edelsmid die een molenaarsvrouw versiert met een gestolen boek, een gezin dat een gejatte jas voor de zekerheid uitrafelt en dan het draad verkoopt, of een knecht die het schaap van zijn stiefvader opeet, wat gestolen werd was waardevol. En wie het deed, gaf een inkijk in zijn leven en inventiviteit. Geweldpleging en doodslag werden met boetes bestraft, op diefstal stond lijfstraf of bij herhaling zelfs de doodstraf.

“In de vijftiende en zestiende eeuw werden gewone mensen gevormd door afhankelijkheid van simpele materiële zaken”, zo lezen we. “Voor een aanzienlijk deel van de bevolking werd het leven bepaald door een mate van onvoorspelbaarheid en kwetsbaarheid om zich van bestaansminima te verzekeren, van voedsel en inkomen, tot een dak boven je hoofd. De informatie over wat en hoe mensen stalen en de reactie daarop, zet aan tot denken over hoe toen maar ook nu nog,  kwetsbaarheid, materialiteit en sociale verhoudingen, elkaar beïnvloedden.”

Dieven stalen toen bijna nooit geld of juwelen. Ze stalen eerder verhandelbare voorwerpen, zoals vee of kleding. Een jas of een paar laarzen kostte een ongeschoolde man immers vaak al een half maandsalaris. In 3 delen, 7 uitvoerige hoofdstukken en een epiloog, rijk voorzien van treffende illustraties en afbeeldingen van kaarten, vertelt Janna Coomans heel deskundig over kleding, geld en kostbaarheden, reizende dieven en armoede, landlopers en sekswerkers, opsporing, lijfstraffen en angst, politie en rechtspraak en liefde en lust aan de rafelrand.

“Dievenland Overleven in de Middeleeuwen” is een uitzonderlijk interessant boek over het wel en wee van gewone mensen in een gefragmenteerd, politiek landschap met graafschappen en hertogdommen, honderden steden en dorpsgemeenschappen, alle met eigen regels en rechtspraak. De grote meerwaarde is dat het nu eens niet uitsluitend over edelen, huwelijkspolitiek en het veroveren van grondgebieden, gaat, maar over het dagelijks leven van mensen onderaan de sociale ladder, vissers, ambachtslieden, handelaren, gezellen, bakkers, kaarsenmakers, tonnenmakers, kabeljauwverkopers en varkenshandelaren, mensen die hard werkten, naar de markt gingen, dronken, dansten en speelden in taveernes en herbergen, maar die nog  een praatje maakten aan de voordeur. Een vernieuwende kijk op de middeleeuwen. Zeker lezen!

Janna Coomans is historicus en universitair docent aan de Universiteit Utrecht. Ze publiceerde in 2021 het internationaal geprezen “Community, Urban Health and Environment in the Late Medieval Low Countries” bij Cambridge University Press, waarmee ze cum laude promoveerde. Door haar onderzoek in plaatselijke archieven ziet ze hoe de middeleeuwen een belangrijke bron van inspiratie kunnen zijn voor het heden.

Janna Coomans Dievenland Overleven in de Middeleeuwen 343   bladz. geïllustreerd uitg. De Bezige Bij ISBN 9789403133775