Op deze cd ontdekt u de première opnames van Steve Reichs twee nieuwste composities, “Jacob’s Ladder” (2023) en “Traveler’s Prayer” (2020). Meesterlijke muziek met zachte, haast fonkelende dissonanten, zowel energiek als meditatief, licht, sierlijk en verfrissend met subtiele pulsatie en nieuwe, tonale aantrekkingskracht.
De in New York geboren, joods-Amerikaanse componist, Stephen (Steve) Reich (°1936), behaalde in 1957, met een thesis over Ludwig Wittgenstein, zijn Bachelor Filosofie aan de privé Cornell University in Ithaka (Tompkins County, New York). Hij studeerde privé, compositie bij de jazz pianist, Hall Overton, en ging daarna naar de Juilliard School in New York om te studeren bij William Bergsma en Vincent Persichetti (van 1958 tot 1961), tevens de leraar van Philip Glass (op de foto met Steve Reich). Vervolgens ging hij naar Mills College in Oakland, waar hij les kreeg van Luciano Berio en Darius Milhaud (1961-1963) en er een master in compositie behaalde.
Steve Reich heeft niet alleen westerse klassieke muziek omarmd, maar ook de structuren, harmonieën en vooral ritmes van niet-westerse muziek (bv. Balinese gamelan en de trommels van de Ewe in het Afrikaanse Ghana), te horen in “Drumming” uit 1971. Hij werd beïnvloed door Amerikaanse muziek, o.a. jazz en er was en bleef in zijn muziek verwantschap met de minimal art van bv. Sol LeWitt (1928-2007) en Richard Serra (1939-2024). Omgekeerd werd bv. de visueel kunstenaar, Bruce Nauman (1941) beïnvloed door Steve Reich. 
De ondertussen in de kunstgeschiedenis ingeburgerde term “Minimalisme” werd in 1965 bedacht door de Britse kunsttheoreticus en filosoof, Richard Wollheim (1923-2003) in zijn essay getiteld, “Minimal Art”. Hij bedoelde daarmee letterlijk “een minimum aan kunst” (‘minimal art’-inhoud) in de werken van Donald Judd (foto: “Large Stack (1968)), Dan Flavin (foto: “The Diagonal of May 25” of “The Diagonal of Personal Ecstasy” (1963)) en Yayoi Kusama (foto: “Infinity Nets (1959)). De kunstenaars die met minimalisme werden geassocieerd, hadden dan ook een grote hekel aan de term en de bijbehorende connotatie van te weinig kunst of gebrek aan kunst.
De term “minimal” werd voor het eerst in verband met muziek gebruikt in 1968, door Michael Nyman (1944), die ‘minimal music afleidde uit het entertainment, gepresenteerd door de celliste, Charlotte Moorman en Nam June Paik in het ICA, waaronder een uitvoering van “Springen” door de Deense componist en lid van de Fluxus-beweging, Henning Christiansen (1932-2008) (foto), en een aantal niet-geïdentificeerde performances. Nyman breidde zijn definitie van minimal music in 1974 uit in zijn boek “Experimental Music: Cage and Beyond”. Late jaren ’50 en begin jaren ’60 werd de nieuwe muziek van La Monte Young, Terry Riley en Steve Reich, die toen allen aan de East Coast woonden, de “New York Hypnotic School” genoemd en geassocieerd met de “New York Downtown scene”, in 1960, in downtown Manhattan, gestart door de Fluxus kunstenares, Yoko Ono.
De voorbije 40 jaar componeerde Steve Reich (foto) veel stukken die legitiem ‘Puls’ genoemd kunnen worden. In 1974, begon hij aan wat zijn kenmerkendste werk zou worden, “Music for 18 Musicians”. Het was opgebouwd rond een cyclus van elf akkoorden, die in het begin worden geïntroduceerd, gevolgd door een klein stukje muziek rond elk akkoord en uiteindelijk een terugkeer naar de oorspronkelijke cyclus. De secties werden toepasselijk ‘pulses’ genoemd. Dit was Reichs eerste poging om voor grotere aantallen muzikanten te componeren en de uitbreiding van het aantal uitvoerders in een groter psycho-akoestisch effect te doen resulteren.
“Jacob’s Ladder”, zelfde gegeven als van het oratorium, “Die Jakobsleiter” uit 1916-1917, van Arnold Schönberg, werd in oktober 2023, uitgevoerd en opgenomen tijdens de wereldpremière in de David Geffen Hall in het Lincoln Center door de New York Philharmonic o.l.v. Jaap van Zweden en Synergy Vocals.
“Elke melodieuze beweging, omhoog, omlaag of vastgehouden kan zijn analogie vinden op een ladder”, vertelt Steve Reich. “Er zijn vier korte delen voor elk van de vier tekstregels, gevolgd door vier langere delen die die eerste vier regels uitwerken en verder ontwikkelen.” “De veel langere delen”, vervolgt hij, “bestaan voornamelijk uit instrumentale muziek. Die interpreteert de beweging van boodschappers/engelen die op een ladder (of ladders), omhoog, omlaag of stilstaan tussen hemel en aarde.”
“En hij droomde
En zie, op de aarde was een ladder opgericht,
waarvan de top tot in de hemel reikte
En zie, boodschappers van God klommen daarlangs op en neer.”
“Traveler’s Prayer”, uitgevoerd door de Colin Currie Group en Synergy Vocals, werd opgenomen in de Tokyo Opera City Concert Hall in 2023. Het gebed, “Traveler’s Prayer” (“Tefilat Haderech”/”Reizigersgebed”), werd gecomponeerd op drie korte fragmenten uit Genesis, Exodus en de Psalmen. Deze worden meestal toegevoegd aan het volledig Reizigersgebed in Hebreeuwse gebedenboeken. De Hebreeuwse aanhef luidt “Y’hi ratzon milfanekha A-donai E-loheinu ve-lohei avoteinu she-tolikhenu l’shalom”.
“May it be Your will, Lord, our God and the God of our ancestors, that You lead us toward peace, guide our footsteps toward peace, that we are supported in peace, and make us reach our desired destination for life, gladness, and peace. May You rescue us from the hand of every foe and ambush, from robbers and wild beasts on the trip, and from all manner of punishments that assemble to come to earth. May You send blessing in our handiwork, and grant us grace, kindness, and mercy in Your eyes and in the eyes of all who see us. May You hear the sound of our humble request because You are God Who hears prayer requests. Blessed are You, Lord, Who hears prayer.”
De New York Times noemde Steve Reich “de meest originele muzikale denker van onze tijd” en “een van de grootste componisten van de eeuw”. Steve Reich, ook één van de meest gechoreografeerde componisten, maakte in 1985, met “The Desert Music”, zijn eerste plaat voor het label Nonesuch. Hij tekende dat jaar exclusief bij het label en sindsdien heeft Nonesuch 22 volledig Reich-albums, drie retrospectieven en twee remixen uitgebracht. Onder zijn vele onderscheidingen wonnen twee van Reichs Nonesuch-platen, “Different Trains” en “Music for 18 Musicians”, Grammy Awards en won de opname van zijn “Double Sextet” een Pulitzerprijs.
“Jacob’s Ladder” en “Traveler’s Prayer” werden voor het eerst digitaal uitgebracht als onderdeel van “Steve Reich Collected Works” (foto’s), een indrukwekkende box van 27 cd’s met muziek, opgenomen tijdens de 40 jaar dat hij exclusief bij het label is aangesloten. De twee uitgebreide boekjes in de box bevatten nieuwe essays van Nonesuch president Robert Hurwitz, dirigent Michael Tilson Thomas, Steve Reich zelf, de percussionist Russell Hartenberger, producer Judith Sherman en componist Nico Muhly, evenals een uitgebreide luistergids van de pianist en componist Timo Andres.
Tracklist:
Jacob’s Ladder:
I. Genesis
II. Vayachalom (En hij droomde)
III. V’hinei, sulam mutzav artza (En zie, een ladder op aarde)
IV. V’rosho magia hashamayima (En zijn top reikte tot in de hemel)
V. V’hinei, malachei Elokim olim v’yordim bo (En zie, boodschappers van God stegen op en daalden af langs de weg)
Traveler’s Prayer
Steve Reich Jacob’s Ladder Traveler’s Prayer New York Philharmonic Jaap van Zweden Synergy Vocals Colin Currie Group cd Nonesuch 7559789912