“Mozart, Organ Works”, door David Goode, op het label Signum Classics. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Mozart waardeerde het orgel als de ‘King of Instruments’, waarop hij graag improviseerde. Helaas kwam dit niet tot uiting in veel composities voor het instrument. Na zijn J.S. Bach Complete Organ Works-collectie, eveneens uitgevoerd op het grandioos Metzler orgel van Trinity College Cambridge, keert David Goode nu terug met een cd met klavierwerken van Mozart, gespeeld op orgel.

De grand tour van de familie Mozart was een 3 jaar! durende reis van 1763 tot 1766, doorheen West-Europa, ondernomen door Leopold Mozart, zijn vrouw Anna Maria en hun 2 kinderen, Maria Anna (Nannerl) en Wolfgang Theophilus (Wolferl). Aan het begin van de tournee waren de kinderen 11 en 7 jaar oud… De bedoeling van Siegmund III Christoph Graf von Schrattenbach (1698-1771), de aartsbisschop van Salzburg (foto), was om het fenomeen “wonder” of “mirakel” in de religieuze betekenis van het woord, nl. een voor de mens rationeel onbegrijpelijke ingreep van God, als het bewijs van het bestaan van God en als reactie op de ideeën van de “Aufklärung”, aan de wereld te openbaren en deze “wonderkinderen” aan de wereld voor te stellen. Het salaris van Leopold werd daartoe trouwens gedurende de 3 jaar van zijn afwezigheid verder betaald.

Na Parijs verbleven de Mozarts tussen april 1764 en juli 1765 in Londen. Op het programma van deze cd staan o.a. 7 werkjes uit Mozarts “Londoner Skizzenbuch” of “London Sketchbook”, K.15 a–ss (Anh. 109b), 43 schetsen voor klavier van o.a. menuetten, contradansen, rondo’s, en van werkjes met enkel een tempoaanduiding, gecomponeerd tijdens het verblijf in Londen. De reeks wordt aangeduid met K. Anh 109b, gevolgd door het nummer binnen het aantal van 43, met tussen haakjes het nummer 15 en de daarbij bijbehorende letters van a t.e.m. z en van aa t.e.m. ss. Als voorbeelden, het hier opgenomen Allegretto in F, KV Anh 109b nr.1 (15a) en het Andante in Bes, KV Anh 109b nr.16 (15q).

De stukjes zijn heel kort en duren zo ongeveer tussen de 40 seconden en een minuut tot 4 minuten. Volgens de Neue Mozart-Ausgabe was het beoogd doel van die werkjes niet om muzikaal te oefenen, zoals ooit werd gedacht, maar eerder om de kleine Mozart, die net had leren werken met pen en inkt, zijn inspiratie zelf te laten opschrijven zonder hulp van iemand anders. Correcties van zijn vader Leopold werden weliswaar met potlood aangebracht. Leopold had trouwens reeds tussen 1759 en 1764, voor zijn dochter, Maria-Anna (“Nannerl”) (1751-1829), 64 stukjes “Pour le clavecin” genoteerd in wat we nu kennen als het “Nannerl Notenbuch” (K.1 – K.5), dit om ze te leren lezen en spelen. Dit “Notenbuch” bevat weliswaar ook een 12-tal werkjes van haar 5 jaar jonger broertje.

Naast de 7 werkjes uit Mozarts “Skizzenbuch” ontdekt u op deze cd ook 3 fuga’s en 2 fantasia’s die blijk geven van Mozarts grondige kennis van contrapunt. Een curiosum op het programma is zijn Fantasia voor een mechanisch orgel. In 1790, kreeg Mozart nl. een ongebruikelijke opdracht. De Boheemse Graaf, Joseph Nepomuk Franz de Paula Graf von Deym Freiherr von Střítež (1752-1804), die zich “Joseph Müller” noemde, bezat in zijn paleis in Wenen, de “Kunstgalerie des Hofstatuarius Müller”, een verzameling wassenbeelden en curiosa. Het omvatte ook een aantal muziekautomaten zoals klokken die op vaste tijdstippen muziek speelden. Voor zo’n automatisch “Flötenuhr” of “Orgeluhr” componeerde Mozart KV 594, KV 608 en KV 616. Ook Joseph Haydn en Carl Philipp Emanuel Bach componeerden voor zo’n muziekautomaat en Beethoven componeerde specifiek voor Deym, een “Grenadiermarsch für Flötenuhr”, WoO 29 en “Fünf Stücke für eine Spieluhr”, WoO 33.

Pikant detail is wel dat Graaf von Deym in 1799, het jaar waarin Beethoven zijn “Stücke” componeerde, huwde met Gräfin Josephine Brunsvik de Korompa, Beethovens muze en geliefde… In de 19^de eeuw waren muziekautomaten, o.a. gebouwd in secretaires, speeltafels en bureaus, enorm populair, mede omdat beroemde componisten transcripties van walsen en opera’s voor Fluitklokken componeerden. In een zaal van Deyms paleis bevond zich ook een mausoleum met wassen beelden, o.a. van keizer Leopold II (foto) en van de roemrijke veldmaarschalk, Gideon Ernst, Freiherr von Laudon (foto), overigens de bijnaam van Joseph Haydns 69ste Symfonie. Josef Deym, alias Joseph Müller, was nl. zelf “Wachsbildner” en “Wachsbossierer”, die ook Mozarts dodenmasker (foto) maakte.

David Goode (1971) is een van de meest vooraanstaande organisten van het Verenigd Koninkrijk. Hij was orgelstudent aan King’s College in Cambridge en suborganist van Christ Church in Oxford, en was 17 jaar organist aan Eton College. Tegenwoordig is hij een drukbezette freelance recitalist, begeleider, continuo speler en docent. Hij trad veelvuldig op als solist bij de Proms, de Royal Festival Hall en de Symphony Hall Birmingham, en toerde uitgebreid in het buitenland met concerten in heel Europa, Noord-Amerika, Australië en het Verre Oosten. Opmerkelijke samenwerkingen door de jaren heen waren o.a. met de BBC Singers en met de schitterende trompettiste, Alison Balsom.