Hoewel het meest onderbelichte deel van museumcollecties, dragen schilderijlijsten veel bij aan de beleving. Deze heldere inleiding op de stijlgeschiedenis van lijsten van de 15^de eeuw tot aan het begin van de 20^ste eeuw, wordt gevolgd door de beschrijving van een verzameling bijzondere lijsten uit openbare collecties in Nederland en Vlaanderen. Niet te missen!

Schilderijlijsten zijn onderbelicht bij een museumbezoek. Vaak valt de lijst om een schilderij zelfs niet eens op en wordt deze in het bijschrift maar zelden behandeld. Dit boek richt met wel 345 afbeeldingen in kleur en zwart-wit, de aandacht nu eens niet op het kunstwerk zelf, maar op de lijst eromheen, op lijsten die al dan niet voorzien zijn van een tekst of van ornamenten.

Het boek “Omkaderd – Bijzondere lijsten in de Lage Landen” toont lijsten die aandacht verdienen, omdat ze iets zeggen over de periode, het kunstwerk zelf, de opdrachtgever, de kunstenaar of de eigenaar en daarmee een extra dimensie toevoegen aan het schilderij.

Hoewel in de collectie van het Kröller-Müller Museum, alle 88 schilderijen van Vincent van Gogh op dezelfde wijze zijn ingelijst, zo lezen we, was in de kunstgeschiedenis de ene lijst de andere niet. Wel, integendeel. Er zijn voorbeelden van Trompe-l’oeil, contourlijsten, lijsten die op zichzelf een schilderij zijn, profiellijsten, lijsten als onderdeel van de lambrisering, schoorsteenstukken, lijsten vol symboliek, familielijsten, lijsten met acanthusbladeren of met een guirlande van laurierbladeren, of lijsten met open houtsnijwerk.

Daarenboven zijn er in contrast met eenvoudige puur functionele lijsten, trofeeënlijsten, lijsten met een dubbele moraal en lijsten vervaardigd van geglazuurd aardewerk, lijsten van terracotta, voorzien van een tinglazuur. U ontdekt ze alle in dit uitzonderlijk origineel en verrijkend boek. Daarenboven is elke lijst en elk schilderij voorzien van de informatie over de maker, de datering, het materiaal, de afwerking en de afmeting, de titel, de techniek en de plaats waar het kunstwerk te zien is. Zeker lezen!

Maarten van ’t Klooster is kunsthistoricus, met een specialisme in lijstengeschiedenis. Als conservator van de kunstcollectie van de gemeente Vijfheerenlanden in de provincie Utrecht beheert hij een omvangrijke en brede verzameling (kunst-)historische objecten. Hij schreef voor The Frame Blog – een blog over schilderijlijsten, en geeft naast lessen kunstgeschiedenis ook jaarlijks gastcollege aan masterstudenten over lijstengeschiedenis aan de Vrije Universiteit.

Maarten van ’t Klooster Omkaderd, Bijzondere lijsten in de Lage Landen 159 bladz. geïllustreerd uitg. Wbooks ISBN 9789462586727