De Duitse musicoloog Martin Geck die ook theologie studeerde, heeft een aanzienlijk deel van zijn werk aan de evangelische kerkmuziek gewijd. In zijn boek over de liederen van Luther verbindt Geck de muzikale, theologische, literaire en cultureel- historische aspecten.
Het boek is het resultaat van recent onderzoek maar richt zich niet tot de kenners. Gecks boek is bedoeld voor lezers die kort maar grondig geïnformeerd willen worden over de liederen van Luther in het hervormingsjubileumjaar. Het is een pleidooi voor luthers liederen, gedreven en ondersteund door kritisch enthousiasme als “Vuurtorens van de Reformatie”.
Vijf van de zes hoofdstukken behandelen belangrijke liederen van Luther. “Nun freut euch, lieben Christen g’mein” bv. is een geestelijk lied waarvan Luther de tekst en de melodie in 1523 schreef. Het wordt beschouwd als een van zijn eerste en theologisch belangrijkste gedichten en behoort tot de kern van de Duitstalige evangelische liedboeken. Voor zijn eerste lied “Ein neues Lied Wir heben an” werd Luther geïnspireerd door het martelaarschap van de twee Augustijner monniken, Hendrik Vos en Johannes van Esschen, die tot de Hervorming waren toegetreden. Beiden werden op 1 juli 1523 in Brussel onthoofd. Het lied van Luther was eerder een ballade-achtig verhaal en was niet bedoeld voor de kerk maar voor de markt en de straat.
Het anti-paaps en anti-Turks strijdlied “Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort”, dat in 1542 tegen de achtergrond van de Turkse oorlogen was ontstaan, werd eeuwen lang beschouwd als het meest controversieel evangelisch lied vanwege zijn provocerende tweede lijn over de paus en de moord op de Turken. Deze regel is ondertussen gewijzigd.
“Ein feste Burg” situeert Geck niet alleen binnen de theologie van Luther, hij beschrijft ook de veelzijdige geschiedenis van het beroemd lied tot het nazi tijdperk. Verder laat de auteur het verband van het lied zien met zowel de middeleeuwse mystiek als met de politiek en de religieuze thematiek van de 16de eeuw. Het Kerstlied “Vom Himmel hoch, da komm ich her” schreef Luther in 1535 voor bij de verdeling van de kerstgeschenken (“Weihnachsbescherung”) aan zijn eigen kinderen.
Na de hoofdstukken “Luthers Lieder als Vorhut der reformatorischen Bewegung” en “Luther und die Musik”, bespreekt Geck de relatie van Luthers gereformeerde, muzikale erfenis tot drie grote componisten, Schütz, Bach en Mendelssohn. Deze “Ausblicke” of uitzichten verduidelijken de betekenis van de muzikale en theologische nalatenschap van de hervormer voor de culturele en muzikale geschiedenis van de eeuwen na hem. Een boek met veel interessante informatie over een heel, heel belangrijk, muzikaal onderwerp. Een absolute aanrader.
Martin Geck Luthers Lieder Leuchttürme der Reformation 144 bladz. Duits Uitg. Olms ISBN 978-3-487-08584-5
https://www.stretto.be/martin-geck-over-het-universum-van-beethoven/#more-3696
https://www.stretto.be/wagner-het-visueel-en-sonoor-totaalbeeld-2/