De laatste release in Hallé’s bekroonde reeks opnamen van werken van Elgar koppelt zijn laatste grote koorwerk aan Ierland en W.O.I.
Op de cd staan drie composities van Elgar (“The Spirit of England” op 80, “A voice in the wilderness” op. 77 en “Grania and Diarmid” op. 42) en één van Bax “(In memoriam”). “The Spirit of England” op. 80 bestaat uit de delen “The fourth of August” (“Now in thy splendour go before us”), “To women” (“Your hearts are lifted up”) en “For the fallen” (“With proud thanksgiving”). Het wordt uitgevoerd door Rachel Nicholls (sopraan) en het Hallé Choir. Voor de uitvoering van “A voice in the wilderness” op. 77 (“It was at the front”) tekenden Joshua Ellicott (verteller) en Jennifer France (sopraan). In de toneelmuziek “Grania and Diarmid” op. 42 “Introduction”, een heroïsch, melancholische “Funeral March” en de song “There are seven that pull the thread” voor Laban, de vrouwelijke druïde aan haar spinnewiel, (tekst van Yeats), is Madeleine Shaw de sopraan
Elgar componeerde “The Spirit of England” op verzoek van Sir Sidney Colvin, Keeper of Prints and Drawings van het British Museum, die het idee had muziek te componeren bij gedichten van Laurence Binyon (1869-1943). Van die dichter verscheen in 1917 een verzamelbundel, ‘Poems of the Great War’, getiteld “The winnowing fan”. Elgar koos voor “The spirit of England” drie gedichten die refereerden aan de Eerste Wereldoorlog en componeerde in de lijn van zijn “Dream of Gerontius”. “To women” en “For the fallen” waren vlug voltooid. Maar, het gedicht “The fourth of August”, naar de datum waarop Engeland de oorlog verklaarde aan Duitsland, bevatte een dermate grove tekst ten opzichte van de Duitsers, “Germany, the ‘Vampire of Europe’ with its barren creed of blood and iron”, dat Elgar er moeite mee had. Elgar had niet alleen Duitse vrienden (denk aan Jaeger als “Nimrod”! in zijn “Enigma Variations”), hij vond ook dat niet alleen de Duitsers schuld hadden aan de oorlog. De première “to the memory of our glorious men, with a special thought for the Worcesters”, was in oktober 1917 in Birmingham. Appleby Matthews dirigeerde het New Beecham Orchestra. De soliste was de Nieuw-Zeelandse sopraan Rosina Buckman, lerares zang aan de Royal Academy of Music.
.
Het melodrama, een gesproken tekst met instrumentale of orkestrale begeleiding “A Voice in de Wildernis”, illustreert de contrasterende stemmingen van het desolaat, Westelijk Front ’s nachts, en de pakkende tekst van een Belgisch boerenmeisje. Elgar reageerde met dit melodrama op het verzoek om bij te dragen aan het boek van de Belgische koning Albert I, een liefdadigheidsanthologie, ter ondersteuning van de mensen in België, n.a.v. de verslagen van Duitse gruweldaden en het leed van de plaatselijke bevolking. Het resultaat was “Carillon” voor spreker en orkest op tekst van de Belgische dichter Émile Cammaerts (1878-1953), die sedert 1908 professor was in Londen. Het was zo’n succes dat Cammaerts en Elgar opnieuw samenwerkten. Het resultaat was “Une voix dans le désert” dat door zijn vrouw Tita Brand uit het Frans naar het Engels vertaald werd als “A voice in the wilderness”. Elgar modelleerde het gezang van het Belgisch meisje “Our churches will be opened” naar een Ave Maria van de Vlaamse Renaissance componist Jacques Arcadelt.
De compositie werd voltooid in juli 1915 en werd uitgevoerd in het Shaftesbury Theater in Londen op 29 januari 1916 als een intermezzo tussen Mascagni’s “Cavalleria rusticana” en Leoncavallo’s “Pagliacci”. De Belgische acteur Carlo Liten was de spreker en de sopraan was Olga Lynn. In 1917 componeerde Elgar ook nog “Le drapeau belge” op tekst van Cammaerts. In zijn studie over de dichter Chesterton “The Laughing Prophet: The Seven Virtues And G. K. Chesterton“ (1937) schreef Cammaerts de legendarische zin, “When men choose not to believe in God, they do not thereafter believe in nothing” (“Le premier effet de ne pas croire en Dieu, c’est de croire à n’importe quoi”). Wie meer wil weten, leze het boek “British Theatre in the Great War” van Gordon Williams (Bloomsbury).
De overige twee werken op de cd werden door de Ierse literatuur geïnspireerd. “Grania en Diarmid” was een toneelstuk uit 1901 van George Moore en W. B. Yeats, gebaseerd op een verhaal uit de Ierse mythologie, over de tragische dochter van de “High King of Ireland” die verloofd was met de warlord Finn maar verliefd werd op Diarmid. Elgars muziek voor een klein “theatre pit orchestra” en opgedragen aan Henry Wood, drukte heldhaftige melancholie uit. Zo componeerde hij o.a. ontroerende “Funeral Music” met de kwaliteit van zijn “Pomp and Circumstance Marches”.
Bax’ zelden uitgevoerd orkestwerk “In Memoriam” is ondertiteld “An Irish Elegy”. Het weerspiegelde de gepassioneerde interesse van de componist in en zijn liefde voor Ierland, haar literatuur en haar tragische vroeg twintigste eeuwse geschiedenis. De Paasopstand van april 1916 en de daaropvolgende terechtstelling van enkele van de leiders hadden Bax diep geschokt. De muziek verklankt woedeuitbarstingen en diepgaand, lyrisch verdriet. Bax schreef zelfs gedichten onder het Iers pseudoniem Dermot O’Byrne maar werd uiteindelijk toch Master of the King’s Music (1942-1952). Een bijzonder mooie cd. Warm aanbevolen.
Hallé Elgar Bax For the fallen Rachel Nicholls Joshua Ellicott Jennifer France Madeleine Shaw Hallé Choir The Hallé Orchestra Sir Mark Elder Hallé cd CDHLL7544