“Alexander Scriabin, Vers la flamme” door Yevgeny Sudbin, piano op het label BIS. Subliem! | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Na zijn eerste recital, gewijd aan de muziek van Alexander Scriabin, keert Yevgeny Sudbin nu met deze nieuwe opname terug naar deze excentrieke, Russische componist. En dit met werken die Scriabin in de verschillende perioden van zijn leven heeft gecomponeerd.

Alexander Scriabin (1872-1915) (foto) was een excentriekeling met visionaire gedachten die muziek wilde combineren met licht, kleuren en geuren tot een magische kleurenpracht. Hij wilde met zijn muziek de mensheid bevrijden en verlossen. In zijn extatisch klankgedicht, “Le poème de l’extase” bv., dreef hij de mogelijkheden van het romantisch symfonieorkest tot het uiterste, alsof het de oneindigheid in ging.

De pianist en componist, Alexander Scriabin was een geniale, controversiële figuur. Zijn originele en innovatieve werken waren gehuld in spiritualisme en mystiek, geïnspireerd door een synesthetisch concept van kunst. Scriabin wilde muziek nl. combineren met licht, kleuren en geuren. De kleuren van zijn “clavier à lumières” (foto), verwezen naar zijn theorie over het verband tussen kleuren en toonaarden, en veel titels die hij gaf verwezen naar zijn mystiek theosofische denkwereld. Zijn Pianosonate nr. 4 bv. kreeg de titel, “De reis van de blauwe ster”, nr. 5 werd “De schepping van de wereld”, 6, “De levenscyclus”, 9, “De tragedie van het leven”, 10, “De wedergeboorte der natuur”, en zijn pianocompositie, “Vers la Flamme”, zijn evocatie van kosmische vibraties, uit 1914, kreeg de titel, “Het finaal einde”, “l’embrasement final de l’univers”.

De muziek van Scriabin evolueerde gestaag van zijn jeugdige Chopin-fase, naar een overgangsperiode en een impressionistische periode, vergelijkbaar met de harmonieën en effecten van Debussy, tot een hoogst persoonlijke, bijna atonale en atmosferische stijl. Alexander Scriabin creëerde een indrukwekkende catalogus met pianowerken en werd één van de grote vernieuwers van de muziek in de 20^ste eeuw. In zijn vroege werken was zijn bewondering voor de kunst van Frédéric Chopin duidelijk hoorbaar. Dit kwam vooral tot uiting in de meer dan 20 mazurka’s die hij componeerde. Hij componeerde uitsluitend solo pianomuziek en orkestwerken. Zijn eerste pianostukken bevatten muziek in het genre van Chopin, études, préludes, nocturnes en mazurka’s. Zijn stijl ontwikkelde zich progressief in de loop van zijn leven, een evolutie die weliswaar snel en kort was (1898-1915), in vergelijking met veel andere componisten.

Na zijn eerste composities, kregen de composities uit zijn midden- (1903-1909) en late periode (1909-1915), een zeer ongewone harmonie en textuur. Terwijl veel van zijn vroegere etudes, bv. op. 8, kenmerkend waren voor het romantisch tijdperk, begon Scriabin rond 1903, onder invloed van de Belgische tak van de Theosofische Sociëteit (Scriabin woonde van 1909 tot 1910 in Brussel), zijn eigen unieke tonaliteit te ontwikkelen met een merkwaardig gebruik van de dissonante tritonus. Die zou hij later ontwikkelen tot het “Mystiek akkoord”, gebaseerd op reine en verhoogde kwarten.

Het zorgvuldig door Sudbin gekozen programma onthult Scriabins stilistische evolutie, van zijn beginperiode, toen hij nog beïnvloed werd door Chopin en zich toelegde op kleine vormen, via zijn middenperiode waarin het rijk, laatromantisch idioom begon over te gaan naar donkerdere, complexere sferen, tot zijn late periode. In zijn latere werken leek Scriabin de muziek wel tot het uiterste te drijven om spirituele extase te bereiken.

De in Rusland geboren, Engelse pianist Yevgeny Sudbin (1980), studeerde eerst aan de muziekschool, verbonden aan het Conservatorium van Leningrad. Nadat zijn familie in 1990, toen hij 10 jaar oud was, naar Berlijn emigreerde, won hij verschillende Duitse pianowedstrijden, en studeerde hij aan de Hochschule für Musik Hanns Eisler in Berlijn. Hij was verder een leerling van Christopher Elton aan de Purcell School en de Royal Academy of Music en zijn opleiding omvatte ook lessen bij Murray Perahia, Claude Frank, Leon Fleisher, Stephen Kovacevich, Dmitri Bashkirov, Fou Ts’ong, Stephen Hough, Alexander Satz en Maria Curcio. Sudbin woont sinds 1997 in het Verenigd Koninkrijk en maakte zijn debuut tijdens The Proms in juli 2008. In september 2010 werd hij benoemd tot gasthoogleraar piano aan de Royal Academy of Music in Londen.