Wil u de grootsten van de polyfonie beluisteren maar wil u ook muziek van Antoine de Févin, Johannes Ghiselin, Franciscus Strus en Pierrequin de Térache ontdekken, dan kan u terecht bij de cd opnamen van het prestigieus, Engels vocaal ensemble Alamire o.l.v. David Skinner. Zij namen op twee dubbel cd’s een 16de eeuws Songbook en een 16deeeuws Choirbook op. Subliem!
Onder de muzikale schatten van de British Library bevindt zich een weelderig koorboek, bedoeld voor Henry VIII en zijn eerste vrouw Catharina van Aragon. Het werd samengesteld door Petrus Alamire (ca. 1470 -1536). Die was niet alleen het hoofd van één van de belangrijkste, muzikale scriptoriums van zijn tijd, maar fungeerde ook als spion voor koning Henry tegen Richard de la Pole, hertog van Suffolk, het laatste lid van het Huis van York. Deze hertog dong met steun van de Franse koning naar de Engelse troon. Het koorboek, geschonken aan het koninklijk paar rond 1516, bevat 34 unieke motetten. Het manuscript bevat meesterwerken van toonaangevende Franse en Franco-Vlaamse componisten van die tijd, o.a. van Josquin Despréz, Jean Mouton (maître de chapelle van Louis XII en François Ier), Heinrich Isaac, Antoine de Févin (eveneens in dienst van Louis XII), en Pierre de la Rue.
Alamire is zowel de naam van David Skinners ensemble als het op notennamen gebaseerd pseudoniem van de componist die eigenl. Petrus van den Hove/Imhoff heette. Hij heeft de hier opgenomen verzameling nl. samengesteld. Het is uiteraard ook de naam van onze eigenste Alamire Foundation, het uiterst prestigieus, Internationaal Centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen van de middeleeuwen tot 1800, onderdeel van het musicologisch onderzoek van de Katholieke Universiteit Leuven.
Als componist en spion, vanwaar de naam The Spy’s Choirbook, wilde Alamire met deze collectie van gerenommeerde Franco-Vlaamse motetten, zijn loyauteit betuigen aan Henry VIII en Catherine van Aragon. Voor wetenschappers is de collectie van onschatbare waarde. Het koorboek bevat nl. een dwarsdoorsnede van de verschillende 16de -eeuwse polyfone stijlen. Op deze opname kan u o.a. de verschillen beluisteren tussen vijf versies van Dulces exuviae (een tekst uit Aeneas van Vergilius), eentje anoniem, versies van Agricola, Josquin en van Mouton en een versie van Johannes Ghiselin, componist en zanger aan de hofkapel van hertog Ercole d’Este in Ferrara. U ontdekt dan ook werk van Franciscus Strus en van Pierrequin de Terache, maître de chapelle van René II en Antoine de Lorraine en later verbonden aan de kapel van aartshertogin en regentes Margaretha van Oostenrijk in Mechelen.
De wetenschappelijke deskundigheid van Skinner resulteert in zijn puike uitvoering van cadensen, sonore opbouw en samenklank, modaliteit en vooral van imitatie. Wanneer het Engels Cornett & Sackbutt Ensemble zich aansluit bij de stemmen, verlicht Skinner als het ware met de prachtige stemmen van zijn ensemble, de verfijning van de Franco-Vlaamse motetschriftuur. David Skinner (°1964) is immers Director of Music van het Sidney Sussex College in Cambridge (foto). Affectieve contrasten zijn er weliswaar iets te weinig. Toonzettingen van eerder sensuele teksten worden bv. op dezelfde manier uitgevoerd als devote motetten. Dit uit zich vooral in de gelijke, langzame tempi die voor enige eentonigheid zorgen. Het Engels Cornett & Sackbutt Ensemble, zowel met als zonder zangers, speelt weliswaar bijzonder mooi en afgewerkt, maar tevens ongewoon voorzichtig en niet zeer genuanceerd. Hoewel een prachtige opnameklank (de opname van beide dubbel cd’s gebeurde in de Fitzalan Kapel van het Arundel Castle), is dit misschien al bij al een eerder wetenschappelijke dan wel een artistieke opname. Maar, begrijp mij niet verkeerd, dit neemt niet weg dat we hier te maken hebben met een sublieme uitvoering en opname van vroeg 16de eeuwse polyfonie.
Een selectie van 18 chansons en motetten evoceert op twee cd’s de muzikale rijkdom van het Tudor tijdperk. Gezongen solo stukken worden begeleid door luit of harp, het vocal consort Alamire, o.l.v. David Skinner, zingt de inspirerende koormuziek. Anne Boleyn is zonder twijfel de beroemdste van de zes vrouwen van Henry VIII. Ze werd eerst opgevoed onder voogdij van Margaretha van Oostenrijk, die beschermvrouw was van enkele van de beroemdste componisten in heel Europa. Pierre de la Rue was trouwens Margaretha’s lievelingscomponist. Vervolgens verbleef Anne aan het Franse hof voor ze in 1522 terugkeerde naar Engeland. Het was in Frankrijk dat de jonge Anne haar fijne muzikale smaak ontwikkelde en besloot een collectie van haar favoriete muziek samen te voegen tot wat we nu kennen als het Anne Boleyn Songbook. Het boek bleef waarschijnlijk in haar bezit tot aan haar executie in 1536.
Dit prestigieus Songbook wordt bewaard in het Royal College of Music. Anne werd beschuldigd van overspel met niet minder dan vijf mannen, waaronder haar eigen broer!, George, en de jonge luitist Mark Smeaton ((ca. 1512 -1536). Mark en George zouden daarenboven een homo seksuele verhouding hebben gehad. Alamire en David Skinner hebben een keuze gemaakt van de mooiste werken uit het Songbook. Hun keuze viel op composities van de grootste componisten van het begin van de 16de eeuw, Compère, Brumel, Mouton en Josquin.
Alamire wisselt Franse chansons af met instrumentale muziek voor luit en harp. Het programma wordt afgesloten met een beklijvende uitvoering van het anonieme ‘O Deathe rock me asleep’, niet uit het Songbook, maar door Skinner gekoppeld aan Anne’s lot in afwachting van haar executie in de Tower of London. Meer dan subliem! Naast verschillende anonieme composities is op deze 2 cd’s werk opgenomen van Antoine Brumel (Que est ista & Sicut lilium), Paranymphus van Loyset Compère, Liber generationis, Praeter rerum seriem & Stabat mater dolorosa van Josquin Despréz, Tempus meum est ut revertar van Antoine de Févin, In illo tempore & Tota pulchra es van Jean Mouton en Joyssance vous donneray van Claudin de Sermisy. Niet te missen!
Anne Boleyn’s Songbook Music and Passions of a Tudor Queen ALAMIRE Clare Wilkinson Jacob Heringman Kirsty Whatley directed by David Skinner cd Obsidian Records CD715
The Spy’s Choirbook Petrus Alamire & the Court of Henry VIII ALAMIRE English Cornett & Sackbut Ensemble directed by David Skinner cd Obsidian CD712