Er wordt al eens gezegd, men bekijkt, leest of beluistert geen werken, maar oeuvres. Dankzij het label Naxos kunnen we dat nu doen met het oeuvre voor orkest van de Noorse componist Edvard Grieg (1843-1907). Een indrukwekkende uitgave van een box met 8 cd’s ! Een must!
Geef toe, als we aan menigeen zouden vragen, welke muziek kent u van Grieg?, het antwoord zich grotendeels zou beperken tot diens Pianoconcerto en enkele bewegingen uit “Peer Gynt”. Maar er is zo veel meer. Hoewel het grootste aandeel van Grieg aangaande het zoeken naar een eigen Noorse nationale stijl, voornamelijk gebeurde met pianocomposities, componeerde hij prachtige orkestmuziek die wereldwijd veel te weinig gespeeld wordt en (nog) grotendeels onbekend is. Het Label Naxos biedt ons nu na de uitgave van de afzonderlijke cd’s, de gelegenheid dit onbekend terrein te ontginnen aan de hand van een box waarin meteen alle orkestwerken verzameld zitten. Dat is praktisch. Voor de uitvoering tekenen vooraanstaande en uitstekende musici. 
Het Symfonie orkest, het Operakoor en het Kamerkoor van Malmö, twee koren uit het Zweedse Lund en het Royal Scottish National Orchestra worden gedirigeerd door de eveneens nog grotendeels te ontdekken Bjarte Engeset (°1958). Bjarte Engeset werd net als o.a. Esa-Pekka Salonen, Mikko Franck, Sakari Oramo, Jukka-Pekka Saraste en Osmo Vänskä gevormd door de legendarische, Finse pedagoog orkestdirectie Jorma Panula (°1930) (foto). Hij was nota bene van 2001 tot 2004, permanent gastdirigent van het toenmalig Vlaams Radio Orkest (VRO), nu de befaamde “Brussels Philharmonic”. Voor de instrumentale en vocale solo partijen tekenden pianist Håvard Gimse (°1966) en tal van Noorse zangers en zangeressen, van wie enkelen specialist zijn van Noorse volksmuziek. De gesproken gedeelten worden dan weer verzorgd door gevierde Noorse acteurs. Schitterend!
De box is de viering van de rijke en veelzijdige esthetiek van Grieg, die een idealistische humanist was en wiens muziek en geschriften de mooie harmonie tussen mens en natuur beklemtoonden. Het gevoel van sentimentele nostalgie en ‘postkaart lyriek’ vaak geassocieerd met Grieg, worden ruimschoots ontkracht en gelogenstraft door de vaak wilde energie, oerkracht, pessimistische emoties en onstuimige romantiek, aanwezig in zijn orkestmuziek. Dankzij Bjarte Engesets zorgvuldig onderzoek, kan het complex, muzikaal universum van Grieg nu optimaal verkend en gewaardeerd worden. Wat valt er allemaal te ontdekken ? De box bevat Griegs enige maar heel mooie symfonie (in do klein) en zijn enig maar geniaal Pianoconcerto. Het bevat zijn arrangementen en toneelmuziek, en zijn folkloristisch geïnspireerde programmamuziek. 
Er zijn Griegs orkestraties van enkele van zijn heel mooie “Lyrische Stukken” uit op. 54 & 68 voor piano solo; er is “In Autumn” (“I Høst”) op. 11, de 4 fantastische Symfonische Dansen, op. 64, de 4 geweldige Noorse dansen op. 35, zijn Ballade in sol klein , op. 24, en wat zijn toneelmuziek betreft, zijn er de (integrale) toneelmuziek, de beide suiten uit “Peer Gynt”, de Holberg Suite, op. 40, Sigurd Jorsalfar op. 22 en Olav Trygvason op. 50 te ontdekken. 
De achtergrondinformatie bij al deze composities leest u in het bijhorend boekje. Als thema voor de ballade koos Grieg bv. het lied (gedicht) “En sang om den nordlandske bondestand” (boerenstand) van de Noorse oprichtster van liefdadigheidsinstellingen voor kinderen, Kristine Aas (1791-1838), naar Henrik Wergelands woorden, “Asylbørnenes moder” (de moeder aller asielkinderen!). Grieg vond het in de bundel “Ældre og nyere norske Fjeldmelodier” van Ludvig Mathias Lindeman. “Fra Holbergs tid, Suite i gammel stil” (suite in oude stijl) werd dan weer in 1884 gecomponeerd voor de viering van de 200ste geboorte van de grote, Noorse humanist en schrijver Ludvig Holberg (foto). 
Innemend zijn ook de Two Elegiac Melodies, op. 34, – ik citeer ze in het Engels zoals in de uitgave zelf – de Two Melodies, op. 53 en de Two Nordic Melodies, op. 63. De programmamuziek wordt dan weer vertegenwoordigd door Den Bergtekne, op. 32, Landkjenning op. 31 en Bergliot op. 42. Daarnaast ontdekt u het minst bekend oeuvre van Grieg, zijn Bruremarsch (Wedding March after Myllarguten), op. 72 nr. 8, Haugelat: Halling (Halling from The Fairy Hill), op. 72 nr. 4, John Vaestafae’s springdans, op. 72, nr. 2, Funeral March: Rikard Nordraak in memoriam, Norwegian Bridal Procession, op. 19, nr. 2, Old Norwegian Romance with Variations (Gammel norsk melodi med variasjoner), op. 51, Det første møde, op. 21 nr. 1, Six Songs for voice & orchestra, Foran sydens kloster (Before a Southern Convent), op. 20 en Studier, op. 26 (‘Resignation’) naar de eerste van de acht studies voor piano op. 26 van de veel te jong overleden, Noorse pianist en componist Edmund Neupert (1842-1888), de “Noorse Liszt”.
Het bijhorend boekje bevat uitgebreide en hoogst interessante (Engelse) teksten van dirigent Bjarte Engeset! over de composities, en de uitvoerders worden er allen in voorgesteld. Een dergelijk bijhorend boekje betekent een heuse meerwaarde. Hoewel qua uitgave niet echt een primeur, toont de algemene kwaliteit van deze uitgave, naast de onmetelijke schoonheid van de opgenomen muziek uiteraard, nog maar eens aan, welk een heel belangrijk Label “Naxos” is, en wat we missen als we de orkestmuziek van Edvard Grieg niet kennen. Een must!
Grieg Complete Orchestral Works Malmö Symphony Orchestra Royal Scottish National Orchestra Bjarte Engeset 8 cd Naxos 8508015