“Uthal”, hulde aan Méhul (1763-1817)

Op 18 oktober 2017 herdenken we de 200ste verjaardag van de dood van de belangrijke Franse componist Étienne-Nicolas Mehul, de vader van de muzikale Romantiek in Frankrijk. Geboren in Givet tegen wat de grens met België zou worden, in de regio Champagne-Ardenne, kreeg Méhul zijn eerste muzieklessen van de Duitse organist en premonstratenzer/norbertijn Guillaume Hanser (1738-1796). In 1779 studeerde hij in Parijs verder bij de Elzasser klavecinist Jean-Frédéric Edelmann (1749-1794). Die initieerde hem vermoedelijk in de muziek van Mozart en Carl Philip Emanuel Bach. Méhul componeerde onder die invloed in 1783 zijn eerste twee klaviersonaten op.1. Omdat de Académie Royale de Musique de opvoering van zijn opera “Cora” uit 1791 maar bleef uitstellen, stapte Méhul in 1789 naar de Opera-Comique. Daar zou hij zijn grootste successen boeken. “Euphrosyne ou Le Tyran corrigé” was in 1790 het eerste voorbeeld van een nieuw operagenre, gekenmerkt door de heroïsche stijl die beantwoordde aan de verwachtingen van het nieuw publiek tijdens de revolutietijd en tijdens het Directoire.

“Stratonice” (1792), “Mélidore en Phrosine” (1794) en “Ariodant” naar Ariosto (1799), waren alle opera’s van Méhul die de starheid van de oude komedie met arietta’s doorbraken en het genre transformeerden tot de komische opera als voorloper van de romantische opera. Op zoek naar dramatische zeggingskracht had Méhul alle aandacht voor het orkest. Tussen 1808 en 1810 componeerde hij daarenboven vijf symfonieën. Maar het was met zijn bijbels drama “Joseph et ses frères” (1807) dat zijn bekendheid in de 19de eeuw in Europa gewaarborgd bleef. Net als die van de schilder David, evolueerde de stijl van Méhul mee met de politieke onrust in Frankrijk. In 1816, tijdens de Restauratie, componeerde hij “La Journée aux aventures”, een komische opera met kenmerken van het “ancien régime”, Beaumarchais waardig. Hij had de Tragédie lyrique trouwens toen al verrijkt met “Adrien” (1799) en met de balletten “Le Jugement de Pâris” (1793), “La Dansomanie” (1800) en “Les Amazones ou la Fondation de Thèbes” (1800). Lijdend aan tuberculose overleed Méhul in 1817.

“Uthal”, oorspronkelijk “Malvina”, is een één uur durende eenakter in 10 scènes en 20 nummers uit 1806 met gesproken dialogen op een libretto van Jacques Bins de Saint-Victor (1772-1858), naar het gedicht “Berrathon” van James Macpherson (1736-1796), alias “Ossian”. De première was op 17 mei 1806 in de Opéra Comique in Parijs. De componist had het briljant idee om de nevelen van Schotland muzikaal te vertalen in de “grisaille” klank van een orkest zonder violen, de gotische toon van de blaasinstrumenten en de melancholische poëzie van een harp in contrast met oorlogszuchtige mannenkoren. De door drie barden en Malvina gezongen, door hoorns begeleide, romantische “Hymne au sommeil”, “Ô de Selma !” uit de 3de scène, één van de hoogtepunten van de componist, werd in 1817 gezongen door de conservatoriumstudenten tijdens Méhuls begrafenis in 1817.

Interessant boek

Méhuls opera werd opgenomen in juni 2015 door “Les Talens Lyriques” o.l.v. Christophe Rousset, gerealiseerd door France Musique in de Opéra royal van het kasteel van Versailles. In het bijhorend boek schrijft Gérard Condé over “Uthal”, is de tekst over Méhul in “Les Soirées de l’orchestre” van Berlioz opgenomen, lezen we “Quelques réflexions” van Méhul zelf, staat de tekst van librettist Jacques Bins de Saint-Victor, “Dédicace et préface du livret”, en lezen we de “Compte-rendu de la création” uit de “Journal de Paris” van mei 1806. Als laatste de oude tekst van Arthur Pougin (1834-1921) “Quelques mots sur Uthal” uit zijn “Méhul, sa vie, son génie, son caractère”, Fischbacher, Parijs, 1889. Die teksten zijn alle in het Frans en in het Engels. Achteraan het boek, de synopsis en het libretto. Een belangrijke herontdekking voor iedereen, een immense herontdekking voor operaliefhebbers. Bijzonder waardevol.

Méhul Uhtal Yann Beuron Karine Deshayes Jean-Sébastien Bou Sébastien Droy Philippe-Nicolas Martin Reinoud Van Mechelen Artavazd Sargsyan Jacques-Greg Belobo Chœur de Chambre de Namur Les Talens Lyriques Christophe Rousset boek + cd Collection “Opéra français” Palazzetto Bru Zane-Ediciones Singulares Volume 14