“Psalms From Sacri Concentus” uit 1681 van Rupert Ignaz Mayr door Ars Antiqua Austria. Een originele, intieme, nieuwe Challenge Classics cd.

Gunar Letzbor en zijn ensemble Ars Antiqua Austria staan bekend om hun musicologisch onderzoek en het presenteren van onbekende en kostbare muziek. Op deze nieuwe cd presenteren ze heel originele, religieuze muziek voor zang, solo-viool en basso continuo, van Rupert Ignaz Mayr (1646-1712), een Oostenrijkse barokcomponist die actief was in Beieren. De cd bevat vijf wereld première opnamen.

Mayr, werkzaam in München (foto) van 1683 tot zijn overlijden, wordt door zijn combinatie van het grotendeels protestants geistliches Konzert van het noorden met de concertante stijl van Italië, beschouwd als een hervormer van de katholieke religieuze muziek van Zuid-Duitsland. Mayrs werken werden beïnvloed door zijn studiereis naar Parijs en door Italiaanse musici die het muziekleven aan het hof in München domineerden. In combinatie met echo’s van Beierse volksmuziek, onthult de muziek van Mayr zowel een typisch Oostenrijkse als een zeer persoonlijke klank.

De violist en hof kapelmeester, Rupert Ignaz Mayr, werd geboren in Schärding am Inn (tegenwoordig Opper-Oostenrijk) (foto). Er is weinig bekend over zijn jeugd en zijn muzikale opleiding. Waarschijnlijk kreeg hij eerst les in het nabijgelegen Passau. In 1678 werd hij violist van de bisschoppelijke kapel in Eichstätt en deels in Regensburg. In 1683-1685 was hij verbonden aan het hof van de bisschop in Passau en in 1685 aan de hofkapel van de keurvorst Maximilian II Emanuel (foto) in München. De keurvorst zond hem voor zijn verdere studie naar Jean-Baptiste Lully in Parijs.

Vanaf 1706 was Mayr de hofkapelmeester van bisschop Johann Franz Eckher van Kapfing en Liechteneck in Freising in Beieren, waar hij overleed. In overeenstemming met zijn taken als violist en hofkapelmeester, heeft Mayr hoofdzakelijk kerkmuziek en instrumentale muziek gecomponeerd. Het meest bekend zijn zijn zeven orkestrale suites “Pythagoras Schmid-Fuencklein” uit 1692, waarin hij verwees naar Pythagoras en diens ontdekking van de verhoudingen van de muzikale intervallen. Mayr componeerde ook muziek voor schooldrama’s in de jezuïeten theaters, en net als Georg Muffat, die ook een leerling was van Lully en Johann Philipp Krieger, combineerde hij Franse, Italiaanse en Duitse elementen tot een hoog barokke, muzikale stijl.

In Mayrs tijd werd de katholieke kerkmuziek nog gedomineerd door de stile antico. Mayr breidde deze oude kunst uit door zowel de concertvorm als de monodie te introduceren. Hij componeerde een uitvoerig polyfone stemvoering en zijn monodie was uitermate expressief, lyrisch en virtuoos. Mayr vervoegde dienaangaande de gelederen van zijn beroemde Oostenrijkse collega’s, J.K. Kerll en H.F. Biber.

Oostenrijkse barokmuziek staat centraal in het repertoire van het ongewoon barok ensemble Ars Antiqua Austria. De muziek die in die tijd aan het keizerlijk hof in Wenen werd uitgevoerd, werd aanvankelijk sterk beïnvloed door de muziek van Italië, later door die van Frankrijk. Het Spaans hofceremonieel had ook belangrijke artistieke invloed in Wenen. De typisch Oostenrijks klank van de tijd werd gekenmerkt door de impact van de vele verspreide koninklijke domeinen.

De politieke en maatschappelijke grenzen van het barokke Oostenrijk strekten zich veel verder uit dan tegenwoordig. Elementen van Slavische, Hongaarse en Alpijnse volksmuziek hadden een effect op de kunstmuziek en vormden zo een specifieke klank. Maar die klank weerspiegelde ook het temperament en het karakter van de mensen, wonend in een smeltkroes van vele verschillende culturen, mediterrane levenslust, Slavische melancholie, Frans formalisme, Spaanse koninklijke ceremonie en de oorspronkelijke volkscultuur van de Alpen in de Duitstalige regio. Uit de mengeling van hofmuziek en volksmuziek met een dansachtig karakter, groeide de typisch Oostenrijkse klank.

Het ensemble Ars Antiqua Austria wijdde zich bij hun oprichting meteen aan het musicologisch onderzoek van muziek van Oostenrijkse barokcomponisten. De overvloed aan herontdekte werken leidde tot verschillende succesvolle premièreopnamen. Er verschenen cd’s met werk van R. Weichlein, H.I.F. Biber, F. Conti, G.B. Viviani, G.A.P. Mealli, G. Arnold, A. Caldara, B.A. Aufschnaiter, J.J. Vilsmayr, J.P. Vejvanovsky, J. Schmelzer, G. Muffat, W.L. Radolt, C. Mouthon, J.B. Hochreither, F.J. Aumann en J.S. Bach, die enthousiast ontvangen werden door de internationale muziekpers. Ars Antiqua Austria organiseert sinds 2002 ook zijn eigen concertreeks in het Konzerthaus in Wenen, en sinds 2008 in het Brucknerhaus in Linz. Het ensemble leidt daarenboven een cyclus van voorstellingen gedurende meerdere jaren, getiteld “Klang der Kulturen – Kultur des Klanges”, negentig concerten in Wenen, Praag, Boedapest, Bratislava, Krakau, Venetië, Ljubljana, Mechelen en Lübeck.

Op de cd “Psalms From Sacri Concentus” staan “Laudate pueri Dominum” (Psalm 112/113), het feestelijke “Nisi Dominus” (Psalm 126/127), “Beati omnes” (Psalm 127/128), het intieme “Confitebor tibi Domine” (Psalm 110/111) en het waardige “Venite gentes” (Hymnus). Het instrumentaal ensemble bestaat uit viool en altviool met als continuo cello, orgel en theorbe. En, in navolging van de oorspronkelijke praktijk die vrouwen belette om in de kerk te zingen, worden de hoge, vocale solo partijen hier gezongen door de St. Florianer Sängerknabe, Fabian Winkelmaier, en de gewezen Florianer Sängerknabe, de nu 22-jarige jongeman, Aloïs Mühlbacher. De drie andere zangers, afkomstig uit Linz, Klagenfurt en Innsbruck, zijn Markus Miesenberger, tenor, Markus Forster, alt en Gerd Kenda, bas. Heel bijzonder. Een heuse (her)ontdekking. Warm aanbevolen.

Rupert Ignaz Mayr Psalms From Sacri Concentus 1681 Ars Antiqua Austria Gunar Letzbor cd Challenge Classics CC 72759