Eerder nam het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra o.l.v. Andrew Manze, Vaughan Williams’ tweede, achtste, derde en vierde symfonie op. De schitterende Vaughan Williams’ uitgaven worden nu uitgebreid met zijn vijfde en zesde symfonie. Overweldigend!
De vijfde symfonie werd gecomponeerd tussen 1938 en 1943 en voor de eerste keer uitgevoerd in juni 1943 in de Royal Albert Hall in Londen door het London Philharmonic Orchestra o.l.v. de componist zelf. De muziek werd in 1951 en 1954 herzien. Ralph Vaughan Williams ontkende dat het een oorlogssymfonie was, wanneer de vragen over de 4e symfonie uit 1931-1934 werden herhaald. Waarom componeerde hij opnieuw zo’n gewelddadige muziek, wat is daarvan de betekenis? Over een bewust programma bij zijn vijfde symfonie heeft Ralph Vaughan Williams zich nooit echt uitgelaten. Voor veel mensen bracht het “peace and the blessing for which they longed.” Anderen dachten, in de woorden van de muziekcriticus Michael Kennedy (1926-2014) dat “now, in the midst of war, he had seen the vision of Peace Eternal.” Kennedy gaf de vijfde symfonie de veelzeggende bijnaam, “Symphony of the Celestial City”. Kennedy die goed bevriend was met Vaughan Williams tijdens de laatste jaren van zijn leven, schreef in 1964 “The Works of Ralph Vaughan Williams”. Zeker lezen.
De Vijfde symfonie vertoont enkele belangrijke overeenkomsten met Vaughan Williams’ “The Pilgrim’s Progress”, toen een nog ongepubliceerde opera naar “The Pilgrim’s Progress from This World to That Which Is to Come” van John Bunyan uit 1675. “The Pilgrim’s Progress”, Vaughan Williams’ laatste opera, werd nl. pas gepubliceerd in 1951. De eerste beweging van de vijfde symfonie, Preludio-Moderato, begint met karakteristiek trompetgeschal. Een belangrijk thema is hier ontleend aan deel II, scène 2 uit “The Pilgrim’s Progress”. Het Scherzo-Presto bestaat uit een vijftal thema’s, waarvan er één gebaseerd is op volksmuziek. De Romanza-Lento is gebaseerd op deel I, scène 2 van “The Pilgrim’s Progress”. Onder de partij van de Engelse hoorn stond in de symfonie zelfs aanvankelijk dezelfde tekst als in de opera, “He hath given me rest by his sorrow and life by his death.” Aan de basis van het thema van de vierde en finale beweging, Passacaglia-Moderato, lag opnieuw een thema uit “The Pilgrim’s Progress”, (nl. eveneens uit deel I, scène 2).
De Zesde symfonie in mi klein werd gecomponeerd tussen 1944 en 1947 en in première gespeeld in april 1948 in de Royal Albert Hall door het BBC Symphony Orchestra o.l.v. Sir Adrian Boult. Het werk is gecomponeerd voor de bezetting van een klassiek symfonie orkest, maar met toevoeging van een saxofoon.
Het openings allegro, hoofdzakelijk voor strijkers en houtblazers, wordt gevolgd door moderato “The trumpets start almost inaudibly, but they keep hammering away at their figure for over forty bars, getting louder and louder.” (woorden van R.V.W.), een Scherzo-Allegro vivace en de Epilogue Moderato.
Als specialist van “Early Music” werd de violist Manze (°1965), leerling van Ton Koopman, in 1996 Muziekdirecteur van “The Academy of Ancient Music” en was hij van 2003 tot 2007, Artistic Director van “The English Concert”. Andrew Manze die als violist tal van schitterende cd’s uitbracht o.m. voor harmonia mundi, heeft ondertussen in navolging van een illustere voorganger als Sir Adrian Boult, zijn naam gevestigd als één van de belangrijke vertolkers van de schitterende symfonieën van Vaughan Williams (1872-1958). In 2012 waren zijn Vaughan Williams concerten trouwens hoogtepunten van de “Proms”. Manze toont zich hier als dirigent van Vaughan Williams, opnieuw de waardige opvolger van Sir Adrian Boult, Bernard Haitink en Bryden Thomson.
Dit is de derde opname in de cyclus van Vaughan Williams-symfonieën die Andrew Manze maakte voor het label Onyx meet het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra. De eerste twee, met symfonieën nrs. 2, 3, 4 en 8, demonstreerden niet alleen Manze’s veelzijdigheid en inzicht in deze monumenten van 20ste-eeuwse, Britse symfonische muziek, maar lieten ook zijn echte genegenheid en sympathie voor de vorm en de architectuur horen. Deze nieuwe opname zet dat inzicht voort met zwier. De gedrevenheid en de helderheid van de orkestklank, vooral in de gedetailleerde en verfijnde orkestratie van de Vijfde, zijn opnieuw meer dan overtuigend. Dit is Top! Dit is niet te missen.
VAUGHAN WILLIAMS SYMPHONIES NO. 5 & 6 Royal Liverpool Philharmonic Orchestra Andrew Manze cd ONYX 4184