Kassia St Clairs “De gouden draad” en “Het geheime leven van kleuren”, uitgegeven door Meulenhoff. Heel, heel bijzonder!

Kassia St Clair schreef het intrigerend verhaal over de rol die textiel heeft gespeeld in de geschiedenis van de mens, van de Egyptische mummies en de zijderoutes, tot astronautenpakken. Daarnaast onthulde ze het nog intrigerender, geheim leven van kleuren. 

Textiel, door mensenhanden gemaakt, heeft de wereld veranderd, bepaald en vormgegeven. We zijn ons leven lang omringd door stoffen. Bij onze geboorte worden we erin gewikkeld, we slapen tussen de lakens, en elke ochtend kleden we ons aan om de wereld tegemoet te treden. De gouden draad onthult het verborgen, rijk leven van stoffen, de rijke historie en de fascinerende verhalen. In dertien hoofdstukken beziet Kassia St Clair de beschaving en haar creativiteit: van de mummies uit het oude Egypte, de zijden mantels uit het Chinees keizerrijk en het katoen uit India dat de aanzet gaf tot de industriële revolutie (en tot meer dan één oorlog) en zelfs de in een laboratorium ontworpen vezels die het mogelijk maakten dat astronauten op de maan konden lopen. Aan de hand van stoffen vertelt ze een ongelooflijke en inspirerende geschiedenis van menselijk vernuft en daadkracht.

St Clair beschrijft achtereenvolgens de oorsprong van het weven, het in- en uitpakken van Egyptische mummies, zijde in het antieke China, de zijderoutes, de wollen zeilen van de Vikingen, wol in middeleeuws Engeland, de luxe van kant, katoen, Amerika en de handel, kleding om de Everest en de Zuidpool te bedwingen, het duister verleden van rayon (kunstzijde of viscose), pakken voor de ruimte, sportstoffen en spinnenzijde.

Weet bv. dat wanneer Frankrijk vanwege de Honderdjarige Oorlog met Engeland, in de eerste helft van de 14de eeuw, al hun de door hen bezette gebieden verbood handel te drijven met de Engelsen, Van Artevelde uit Gent tegen deze bevelen inging, en de wolhandel met Engeland hervatte. Vanaf 1363 was de Engelse wolstapel van de “Merchants of the Staple”, toegewezen aan Calais, dat in 1347 door de Engelsen veroverd was. 26 handelaren, de “Company of the Staple at Calais”, kregen in ruil voor de afdracht van belastingen, het volledig monopolie op de wolexport uit Engeland. Het belang van de onderneming lag niet alleen in de afdracht van belastingen, maar ook in de verdediging van Calais tegen de Fransen.

“De gouden draad” vertelt dertien heel verschillende verhalen die illustratief zijn voor de grotere betekenis van stoffen. In het ene hoofdstuk krijg je een kijkje achter de schermen bij het maken van de ruimtepakken waarmee mensen op de maan kunnen lopen, het andere schetst een beeld van het ambacht dat bv. Vermeer inspireerde tot zijn schilderij, ‘De kantwerkster’. In weer andere hoofdstukken maak je kennis met zij die Egyptische doden inwikkelden en met deze die mummies weer afwikkelden, met uitvinders en wetenschappers die hun leven wijden aan pogingen om stof te maken van spinnenzijde, en met mensen die in de meest extreme omstandigheden, op aarde te weinig door hun kleding werden beschermd, en dat met de dood moesten bekopen. “The Golden Thread” werd vertaald door Annemie de Vries.

Het boek “Het geheime leven van kleuren” is onderverdeeld in brede kleurfamilies waar zwart, bruin en wit zijn aan toegevoegd, een kleur en afwezigheid van kleur, die niet bij het spectrum horen dat sir Isaac Newton heeft gedefinieerd. Binnen elke familie koos ze voor een aantal kleuren met een boeiend, belangrijk of curieus verhaal en heeft over de 75 tinten die haar het meest intrigeerden iets geschreven, dat tussen feitelijke geschiedschrijving en karakterschets in ligt. Soms gaat het over een kunstenaarskleur, dan weer over een textieltint, een idee of een sociaal-cultureel verschijnsel. Aan het eind van het boek heeft ze nog een staalkaart van andere interessante kleuren opgenomen, inclusief suggesties voor wie daar meer over wil lezen.

In “Het geheime leven van kleuren” vertelt Kassia St Clair betoverende verhalen over de 75 bekendste tinten en kleurschakeringen. Wat zegt u bv. loodwit, Nederlands oranje, Napelsgeel, Mountbattenroze, Drakenbloed, Pruisisch blauw, Egyptisch blauw, Orchilla (“orchella weeds”), Absint, Scheeles groen (naar de Zweed Carl Wilhelm Scheele), Kaki, Mummiebruin, Kohl (mascara voor de wimpers uit het Midden-Oosten en Zuid-Azië), of Pikzwart (van, “zo zwart als pek”).

En, waarom wordt de maagd Maria in de Renaissance bv. bijna altijd in het blauw afgebeeld? Waarom zijn worteltjes oranje? En waarom zie je groen van jaloezie? Het geheime leven van kleuren gaat over mode en politiek, kunst en oorlog, over het geel van Van Goghs zonnebloemen, over Picasso’s blauwe periode, over het rood in de grottekeningen van Lascaux, en over de fluorescerende kleuren van punk.

Het geheime leven van kleuren is een levendige geschiedenis van kleuren en de onvergetelijke verhalen die erachter schuilgaan. Als inleidende hoofdstukken bespreekt ze zicht op kleur: hoe wij zien, simpel rekenwerk: over licht, de opbouw van het palet: kunstenaars en hun pigmenten, vintage kleurenwaaiers: kleur in kaart gebracht, Chromofilie en chromofobie: de politiek van kleur en kleurrijke taal, en bepalen woorden welke kleuren we zien?

Kassia St. Clair studeerde in Bristol en Oxford en is freelance journalist. Ze schrijft voor The Economist, 1843, Quartz over cultuur en design en heeft in Elle Decoration een column over kleur. Kassia St Clair woont als schrijver in Londen. Haar eerste boek “The Secret Lives of Colour”, een top-tien bestseller, werd in 2017 geselecteerd als Radio 4’s Book of the Week en is in twaalf talen vertaald. “The Golden Thread: How Fabric Changed History” was ook een Radio 4’s Book of the Week en een Sunday Times-boek van het jaar. Ze levert regelmatig bijdragen aan NPR’s Marketplace en was te gast op BBC Radio 4’s Saturday Live, Woman’s Hour, Monocle 24, BBC Radio 5 Live en CNN. Ze geeft lezingen over kleur en de culturele geschiedenis van textiel op internationale locaties, waaronder het Dallas Art Museum en het V & A en Soho House. In 2018 werkte ze samen met Color Factory om een tentoonstelling te maken op hun site in New York. Niet te missen!

Kassia St Clair De gouden draad, Hoe stoffen geschiedenis schijven  396 bladz. geïllustreerd uitg. Meulenhoff ISBN 9789029093330

Kassia St Clair Het geheime leven van kleuren 321 bladz. geïllustreerd Uitg. Meulenhoff ISBN 9789029091732