“The Harp in the Vienna of Maria Theresa” door Margret Köll, op het label Accent. Magisch!

Margret Köll is één van de belangrijkste vertolkers op de historische harp. Op haar nieuwe cd presenteert ze de “single action harp”, die aan het begin van de 18de eeuw werd ontwikkeld.Ze doet dat met muziek van Christoph Willibald von Gluck (1714-1787), Joseph Haydn (1732-1809), Jan Krtitel Krumpholtz (1747-1790) en Georg Christoph Wagenseil (1715-1777). Heel bijzonder.

De enkelpedaalharp is een harp waarbij men elke noot afzonderlijk door een pedaal kan verhogen of verlagen. Het instrument telt zevenendertig snaren en zeven pedalen, waarmee de zeven noten van de toonladder kunnen worden gespeeld. Net zoals de dubbelpedaalharp heeft ook deze harp zeven pedalen, maar elke pedaal kan hier slechts in twee verschillende standen worden gezet. Bij de dubbelpedaalharp, in drie. Door pedalen te gebruiken kon de speler meer gecompliceerde harmonieën en chromatische melodieën spelen.

Het instrument werd in 1720 uitgevonden in Duitsland door Celestin Hochbrucker. Zijn (single-action) pedaalharp werd vervolgens verbeterd door Georges Cousineau, en in 1792, door Sébastian Érard. Omstreeks 1780 verving Georges Cousineau nl. de haakjes bovenaan de snaren door pennetjes om ervoor te zorgen dat de as van de snaar niet meer zou verschuiven en het akkoord langer kon worden aangehouden.

In 1728 werd zo’n harp aangeboden aan keizer Karel VI en ten tijde van zijn dochter keizerin Maria Theresa (sinds 1740), veroverde dit instrument Wenen en andere Europese centra. Toen haar dochter, Marie-Antoinette (foto), in 1770 naar Parijs ging, had ze een dergelijke harp bij zich. Aan de hand van werken van Wagenseil, Krumpholtz, Joseph Haydn en Gluck, laat Margret Köll horen hoe dit instrument de Weense salons veroverde, zowel solistisch, als, als populair begeleidingsinstrument, als gelijkwaardige kamermuziekpartner of als solo-instrument met strijkersbegeleiding. Een gevarieerd en kleurrijk programma rond de harp uit de vroege en hoge Weense klassieke periode.

Na de Tiroolse volksharp, studeerde Margret Köll de concertharp in Innsbruck, Baltimore en bij Helga Storck in München, waar ze afstudeerde als docente en performer. Na verdere studies over historische harpen bij Andrew Lawrence-King en Mara Galassi, studeerde ze af aan de Accademia Internazionale della Musica in Milaan. Sinds 2012 doceert ze barokharp aan het Muziekcollege Hanns Eisler in Berlijn. In 2008 ontving ze de Oostenrijkse Jakob Stainer-prijs. Als eerste harpiste werkte ze samen met orkesten zoals het Munich Symphony Orchestra. Ook was ze lid van de folkband Die Knödel en nam ze deel aan hun wereldwijde tours door Europa, de VS (bijvoorbeeld Knitting Factory, New York), Canada, Japan en Mexico. In dit kader werkte ze onder meer samen met Meredith Monk, Sainkho Namtchylak en het Kronos Quartett.

Als specialiste in de historische harp speelt ze als soliste en als continuo speler bij verschillende barokensembles en orkesten, Il Giardino Armonico, Accademia Bizantina, Europa Galante, het Balthasar-Neumann-Ensemble, de Akademie für Alte Musik Berlin, B ‘ Rock en Concerto Köln. Ze trad op tijdens het Salzburg Festival, in Covent Garden, in het Theater an der Wien, de Operá Garnier Paris, de Beierse Staatsopera en het Teatro alla Scala Milan. Haar gerenommeerde kamermuziekpartners zijn de luitist Luca Pianca, de violisten Enrico Onofri, Dmitry Sinkovsky en Riccardo Minasi, de blokfluitspeler Stefan Temmingh, de altviolist da gamba speler Vittorio Ghielmi, en de sopraan, Roberta Invernizzi.

Margret Köll heeft regelmatig deelgenomen aan cd-producties en tounees, b.v. met Cecilia Bartoli, Magdalena Kozena, Sonia Prina en Roberta Invernizzi. Haar solo-cd ‘L’arpa di Partenope’ met vroege barokmuziek uit Napels werd in 2014 uitgebracht door het label Accent en werd bekroond met een Diapason d’or. Haar tweede cd “L’’arpa Barberini” bij Accent, samen met de sopraan Roberta Invernizzi, verscheen in 2015. In hetzelfde jaar speelde ze als soliste met Concerto Köln tijdens hun tournee naar Californië. Een hoogtepunt begin 2017 was het openingsconcert van de Elbphilharmonie in Hamburg, waar Margret Köll deelnam aan een duo met contratenor, Philippe Jaroussky. Haar cd ‘Toys for Two’ (Accent 2018) is een duo met luitist Luca Pianca en bevat Engelse muziek voor harp en luit, dé twee symbolische instrumenten van de Britse muziektraditie. Margret Köll bespeelt op haar nieuwe cd een waardevolle Louis XVI harp, gebouwd in 1992 door Beat Wolf uit Schaffhausen.

Op de cd staan het Concerto nr. 2 voor harp met begeleiding van twee violen en cello en de Sonate voor harp in F van Georg Christoph Wagenseil, de Harpsonate in Bes, op. 8, nr. 1 van de Tsjechische componist en harpist, Jan Křtitel (Jean-Baptiste) Krumpholtz, “Danse (Ballett) des champs Elysées” voor fluit, twee violen, cello en basso continuo, en “Che faro senza Euridice” in een bewerking van de componist en harpist, Robert Nicolas-Charles Bochsa (1789-1856), voor harp solo uit “Orfeo ed Euridice” van Gluck, en het Strijktrio in D van Haydn en het Quartetto nr. 6 in F, (Hob.XIV:F1) voor fluit, altviool, cello en harp van Joseph Haydn of van de Duitse instrumentenbouwer, Joseph Aloys Schmittbaur (1718-1809). De andere uitvoerders zijn Marcello Gatti, fluit, Liana Mosca en Gianni de Rosa, viool en altviool, Marcello Scandelli, cello, en als gaste in de “Dance des champs Elysées”, Federica Biribicchi, viool. Allen spelen op heel bijzondere instrumenten en samen vormen ze “Il Furibondo”. Niet te missen!

The Harp in the Vienna of Maria Theresa Margret Köll Il Furibondo cd Accent ACC24369