Adolf Hitler. De beeldbiografie geeft een fascinerend en indringend beeld van de opkomst en ondergang van de Hitler. Het naziregime maakte nl. op geraffineerde wijze gebruik van foto’s en ander beeldmateriaal om Hitlers populariteit te vergroten en de indrukwekkende Führer-mythe te creëren. Naast professionele fotografen legden ook amateurfotografen de charismatische Führer vast en versterkten zo zijn enigmatisch, zorgvuldig opgebouwd imago.
Ten tijde van de opkomst van het nationaalsocialisme, kwam in Duitsland de fotografie tot bloei en werd het medium volop ingezet als propagandamiddel om een belangrijke bijdrage te leveren aan de strategische creatie van de Führer-mythe. In 1939 bezaten naar schatting 7 miljoen Duitsers een fotocamera. Hitlers persoonlijke fotograaf was Heinrich Hoffmann (1885-1957) (foto). Hoffmann had in 1930, zijn assistente Eva Braun van zijn fotostudio in München, voorgesteld aan Hitler.
De cameraman, filmproducent en fotograaf, Walter Frentz (1907-2004), die naam had gemaakt door zijn nauwe samenwerking met de befaamde regisseur Leni Riefenstahl bij de totstandkoming van indrukwekkende (propaganda) films als “Triumph des Willens” (1935) en “Olympia”, over de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn, hield zich vanaf het uitbreken van de oorlog in 1939, als Kameramann des Führers’ in Hitlers directe nabijheid op. Veel van zijn filmopnamen werden getoond in het bioscoopjournaal.
Hitler wilde tot eind 1923 onder geen enkel beding gefotografeerd worden. De foto’s in dit boek laten zien hoe Hitler van een extreem fanatieke nationaalsocialist, naar de nietsontziende en oorlogszuchtige alleenheerser en uiteindelijk uitgebluste oorlogsleider aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd. Want, van de zorgvuldig gevormde Führer-mythe bleef ten slotte enkel puin en as over.
“Opnamen van de krachtige, zelfverzekerde en ongenaakbare Führer”, zo lezen we, “werden afgewisseld met beelden van de Volkskanzler die zich van zijn “menselijke” kant liet zien. Het resulteerde in beelden van sterk geregisseerde, indrukwekkende bijeenkomsten, waarin het publiek werd meegezogen in een overweldigende massapsychose, tot geënsceneerde opnamen van de dictator die in de idyllische omgeving van zijn geliefd buitenverblijf de Berghof op de Obersalzberg als ‘mens van vlees en bloed’ ontspanning zoekt. Hitlers centrale rol bij onderdrukking, vervolging en moord bleef in de jaren 1933-1945 in alle opzichten buiten beeld”.
Voor hun indrukwekkend boek, deden historici Erik Somers en René Kok, uitvoerig onderzoek in Duitse en internationale fotoarchieven en –collecties, o.a. de Heinrich Hoffmann Photo Collection (naar schatting uit 280.000 opnamen), het beeldarchief van de Bayerische Staatsbibliothek (bsb) en de collecties van de Süddeutsche Zeitung in München. Niet eerder verscheen een zo veelomvattend fotoboek over Hitlers leven en werk gebaseerd op diepgaand foto historisch onderzoek. Negen uitgebreide hoofdstukken, Kampfzeit, Fotografie, Dictator, Volkskanzler, Privéleven, Staatshoofd, Opperbevelhebber, Aftakeling, en Nederlaag – overwinning, met ruim 450 foto’s, voorzien van uitvoerige, bijzonder interessante teksten, plaatsen het fenomeen Hitler in de historische context. Hitler liet zich bv. vaak fotograferen met kinderen. Op elke afbeelding stond hij centraal of was er een direct verband met zijn persoon. In het boek worden Pers- en propagandafoto’s als treffende voorbeelden van beeldstrategie, afgewisseld door niet voor publicatie bestemde en privéopnamen die – al dan niet bewust – de mens achter de Führer in beeld brachten.
De historici, Rene Kok en Erik Somers zijn auteurs van een groot aantal uitgaven over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en foto- historische publicaties. Beiden zijn verbonden aan het NIOD, het Instituut voor Oorlogs- Holocaust en Genocidestudies.
Erik Somers & René Kok Adolf Hitler De beeldbiografie 399 bladz. geïllustreerd uitg. Hollandsdiep ISBN 978 90 488 3598 0