“Vaughan Williams, The Complete Symphonies”, door het Hallé Orchestra o.l.v. Sir Mark Elder, op het label Hallé.

Deze box bevat alle 9 symfonieën van Vaughan Williams, uitgebracht ter gelegenheid van het 150-jarig jubileum van de componist. Deze bekroonde uitvoeringen gaan vergezeld van een uitgebreid boekje, inclusief nieuw materiaal dat met materiaal uit de archieven van het orkest, de historische relatie van Hallé met Vaughan Williams in kaart brengt.

Rond het begin van de 20ste eeuw zette Ralph Vaughan Williams (1872-1958) zich af van Duitse invloeden en begon in een meer Engelse stijl, “hearty, folk-like dance tunes” te componeren, geïnspireerd door het prachtig, Engels landschap en de Engelse volksmuziek uit Gloucestershire en Surrey. Tussen 1910 en 1958 componeerde Ralph Vaughan Williams (1872-1958) (foto), doordrongen van o.a. “England’s rich treasury of folk song” en gefascineerd door “England’s sixteenth-century Tudor-dynasty Music”, negen magistrale symfonieën. Die worden opgesplitst in drie perioden, de Edwardiaanse periode voor 1914 (de eerste twee), de tussenoorlogse periode (nrs. 3, 4, 5), en de vier laatste gecomponeerd tussen 1944 en 1958.

Ralph Vaughan Williams werd beïnvloed door Sir Edward Elgar (1857-1934) en door de twee leidende symfonici in Engeland, Charles Villiers Stanford (1852-1924) en Hubert Parry (1848-1918), de componist van “Jerusalem”. Beiden waren leraars van Ralph Vaughan Williams. Tussen 1921, het jaar van zijn zachte, landelijke derde symfonie, en 1931, het jaar van zijn “angry, violent, and discordant” vierde symfonie, opgedragen aan de componist Arnold Bax (1883-1953), componeerde Vaughan Williams geen symfonieën. Net als Ernest John Moeran (1894-1950), William Walton (1902-1983) en Edmund Rubbra (1901-1986), waren ook Bax en Vaughan Williams bewonderaars van de symfonieën van Sibelius. Alleen Vaughan Williams’ twee laatste symfonieën (8 & 9), werden door hem genummerd. Vier symfonieën (nrs. 1,2,3 en 7) kregen een naam, nl. “A Sea Symphony”, “A London Symphony”, “A Pastoral Symphony”, en “Sinfonia Antartica”.

Vaughan Williams componeerde bv. zijn 5de symfonie tijdens de Tweede Wereldoorlog. In vergelijking met zijn symfonische voorganger, die een krampachtige woede en verlatenheid vertoonde, was de 5de verrassend sereen en pastoraal. Vaughan Williams droeg ze op aan Jean Sibelius, die toen hij het werk voor het eerst hoorde, in zijn dagboek, zijn indruk omschreef als ‘een liefkozing uit een zomerwereld’. Aanvankelijk componeerde Ralph Vaughan Williams een soort symfonisch gedicht over het Londens leven. “The life of London, including its various sights and sounds”. Op aanraden van zijn vriend, de componist George Butterworth (1885-1916), bewerkte Vaughan Williams de orkestcompositie tot een symfonie. Het resultaat was magistraal. Vaughan Williams droeg later de herziene versie ervan op aan Butterworth, die in de Eerste Wereldoorlog, nabij Pozières aan de Somme, sneuvelde. De naam George Butterworth staat vermeld op het Brits-Frans oorlogsmonument in Thiepval en in ons hart. “A London Symphony” (zijn 2de Symfonie) werd gecomponeerd tussen 1912 en 1913. Ze werd voor het eerst uitgevoerd op 27 maart 1914 in de Queen’s Hall te Londen door het Queen’s Hall Orchestra onder leiding van Geoffrey Toye (1889-1942), music director of the “D’Oyly Carte Opera Company” en later manager van het “Sadler’s Wells Theatre”.

De Zesde symfonie in mi klein werd gecomponeerd tussen 1944 en 1947 en in première gespeeld in april 1948 in de Royal Albert Hall door het BBC Symphony Orchestra o.l.v. Sir Adrian Boult. Het werk is gecomponeerd voor de bezetting van een klassiek symfonie orkest, maar met toevoeging van een saxofoon. Het openings allegro, hoofdzakelijk voor strijkers en houtblazers, wordt gevolgd door moderato “The trumpets start almost inaudibly, but they keep hammering away at their figure for over forty bars, getting louder and louder.” (woorden van R.V.W.), een Scherzo-Allegro vivace en de Epilogue Moderato.

“A Sea Symphony” is een indrukwekkende compositie voor orkest, twee vocale solisten en koor, gecomponeerd tussen 1903 en 1909. Vaughan Williams’ eerste en langste symfonie, werd voor het eerst uitgevoerd op het Leeds Festival in 1910, met de componist als dirigent. Op hetzelfde concert speelde Rachmaninov zijn 2de Pianoconcerto! De immense maturiteit van de symfonie logenstraft de relatieve jeugd van de componist toen ze werd gecomponeerd. Vaughan Williams was 30 toen hij het voor het eerst begon met schetsen. Als één van de eerste symfonieën waarin een koor door het hele werk wordt gebruikt en een integraal onderdeel van de muzikale textuur is, heeft “A Sea Symphony” een nieuw tijdperk van symfonische muziek en koormuziek in Groot-Brittannië, tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw helpen vormen. Van 1903 tot 1909 werkte Ralph Vaughan Williams met tussenpozen aan een reeks liederen voor koor en orkest. Oorspronkelijk met de titel “The Ocean”, werd “A Sea Symphony” voor het eerst uitgevoerd op de 38ste verjaardag van de componist. En, hoewel de symfonie beschouwd wordt als zijn eerste grootschalig werk, had Vaughan Williams reeds een zestiental andere orkestwerken waarvan twee met koor gecomponeerd, voor hij zijn “A Sea Symphony” voltooide.

“A Sea Symphony” is één van de bekendste, zee-gerelateerde stukken die rond dezelfde tijd in Engeland werden gecomponeerd. Enkele van de beroemdste waren Stanfords “Songs of the Sea” (1904) en “Songs of the Fleet” (1910) , Elgars “Sea Pictures” (1899) en Frank Bridge’s “The Sea” (1911). Debussy’s “La mer” (1905) kan ook van invloed zijn geweest, en misschien ook wel “La Mer, Esquisses Symphoniques” uit 1892, van de Belgische componist, Paul Gilson (1865-1942). Vaughan Williams studeerde in de winter van 1907-1908, gedurende drie maanden, bij Maurice Ravel. Hoewel hij er voornamelijk aan orkestratie werkte, moet dit een behoorlijk contrast gevormd hebben met de Germaanse traditie die door Stanford en Parry aan de RCM werd doorgegeven, en misschien ontwikkelde Vaughan Williams daardoor meer gevoel voor kleur en de vrijheid om akkoorden op zich te gebruiken. De symfonie maakt overigens ook gebruik van zowel pentatonische als hele toon toonladders, die idiomatische kenmerken van de Franse muziek van die periode waren.

Het Hallé Orchestra werd in 1857 opgericht door de Duitse dirigent en pianist, Charles Hallé, eigenl. Karl Halle (1819-1895) afkomstig uit Hagen. Sir Mark Philip Elder (°1947), lid van de Order of the Companions of Honour en Commander of the Order of the British Empire, is sedert 1999 de muziekdirecteur van het Hallé Orchestra in Manchester.

Vaughan Williams The Complete Symphonies Sir Mark Elder 5 cd Hallé CD HLD 7557