Kristian Bezuidenhout (°1979) heeft zijn reputatie als één van de beste klavierspelers van vandaag te danken aan zijn historisch inzicht en zijn expressieve en communicatieve stijl. Sinds zijn befaamd debuut in Carnegie Hall en de Symphony Hall van de Boston Globe met Beethovens “Keizerconcerto” speelde hij met toonaangevende ensembles zoals het Orkest van de 18de eeuw o.l.v. Frans Brüggen, Concerto Köln, het Freiburger Barockorchester, het Chamber Orchestra of Europe, het Australisch Brandenburgs Orkest en de Handel & Haydn Society. Kamermuziek speelde hij onder andere met Pieter Wispelwey, Daniel Hope, Giuliano Carmignola, Petra Müllejans, Paul O’Dette en Malcolm Bilson. Hij speelt ook regelmatig Lied recitals met o.a. Carolyn Sampson, Mark Padmore en Jan Kobow.
Bezuidenhout werd in 1979 geboren in Zuid-Afrika maar startte op tienjarige leeftijd zijn studie in Australië. Hij studeerde bij Rebecca Penneys, Paul O’Dette, Malcolm Bilson, Robert Levin en Arthur Haas en rondde zijn studie summa cum laude af aan de “Eastman School of Music” in Rochester/New York. Op 21-jarige leeftijd won hij in 2001 de prestigieuze eerste prijs evenals de Publiekprijs op de prestigieuze Fortepiano Wedstrijd in Brugge, een dubbele eer want het was slechts de derde keer in de geschiedenis van de wedstrijd dat de prijs werd toegekend. In 2007 won hij de Erwin Bodky prijs voor klavecimbel in Boston.
Bezuidenhout is een veelzijdig musicus en toetsenspeler. Hij speelt zowel pianoforte, klavecimbel als moderne piano, en dit op schitterende concerten in Noord-Amerika, Europa, Groot-Brittannië, Australië en Azië. Hij speelde op muziekfestivals voor Oude Muziek in Barcelona, Boston, Brugge, Venetië, Utrecht en St. Petersburg en speelde op het Cork Chamber Music Festival in Ierland, de Duitse Brühler Schlosskonzerte, het Menuhin Festival in Zwitserland, het Michelangeli Festival, het Haydn Festival in Eisenstadt en het Vermont Mozart Festival. Hij was assistent aan de Eastman School of Music waar hij fortepiano en 18de -eeuwse uitvoeringspraktijk doceerde.
In januari 1783 adverteerde Mozart in Wenen de publicatie van drie nieuwe, onlangs voltooide pianoconcerti, die, zo stelde hij, zelfs enkel met kwartetbegeleiding konden worden gespeeld, waardoor een breder publiek kon worden bereikt. Op dezelfde manier vertelde hij zijn vader in een brief “dat de concerti heel briljant en aangenaam waren voor het oor. Hier en daar zullen alleen kenners tevreden zijn op zodanige wijze”, schreef hij, “dat ook de niet kenners tevreden zullen zijn zonder te weten waarom”.
Kristian Bezuidenhout speelt Mozarts aandenken voor J.C. Bach in de langzame beweging van het K.414 Concerto met het citaat van het thema uit de ouverture tot “La calamita de cuori” van Christian Bach, met ontroerende eenvoud. Johann Christian Bach overleed op 1 Januari 1782 in Londen. In andere bewegingen reageert Bezuidenhout uitstekend op de hoge eisen en uitdagingen van Mozarts muziek. De klank van de pianoforte is afgerond van toon, hij speelt zingend legato in de langzame bewegingen en met scherpe articulatie waar de partituur er om vraagt. De cd met de drie concerti brengt de concerti samen die Mozart in 1783 componeerde nadat hij besloot in Wenen te blijven wonen. Het waren deze concerti die hij speelbaar achtte met enkel een strijkkwartet of met een voltallig orkest met houtblazers en, in het geval van het C Groot Concerto K.415, zelfs met feestelijke trompetten en pauken ter ere van de keizer. Keizer Joseph II woonde in 1783 de première effectief bij en was volgens Mozart heel tevreden.
De oorsprong van de concerti, K.271 en K.456 is elk terug te voeren tot een vrouw. Het zogenaamd “Jeunehomme” Concerto, K. 271, werd opgedragen aan de pianovirtuoze Louise Victoire Jenamy en K. 456, gecomponeerd in een meer traditionele vorm maar toch zo gedetailleerd en verleidelijk, werd blijkbaar gecomponeerd voor Maria Theresia von Paradis, een blinde pianiste die in heel Europa werd geprezen. Twee werken die duidelijk verschillend van karakter zijn, terwijl ze op de een of andere manier treffend complementair zijn.
Mozart voltooide het Pianoconcerto nr. 9 K. 271 in januari 1777, negen maanden na zijn vorig Pianoconcerto nr. 8 in C en met weinig belangrijke composities in de tussenliggende periode. Het werk is bekend als het “Jeunehomme Concerto”. Oorspronkelijk werd gedacht dat Mozart dit concerto componeerde voor een niet nader genoemde, Franse pianist, ‘Jeunehomme’, die Salzburg bezocht. Ondertussen is aangetoond dat Mozart het concerto componeerde voor Victoire Jenamy (1749-1812), een dochter van de danser en choreograaf, Jean-Georges Noverre (foto), een van Mozarts vrienden. Mozart had Jenamy ontmoet tijdens zijn verblijf in Wenen in 1773. In Parijs componeerde hij overigens muziek bij Noverre’s ballet “Les petits riens” (1778). Hij voerde het concerto uit tijdens een privéconcert op 4 oktober 1777 maar Jenamy had het werk mogelijk eerder in première gespeeld. In zijn klassieke vorm behoorde het concerto tot de eerste van de grote concerti uit zijn repertoire. Gecomponeerd met een onnavolgbaar enthousiasme, onderstreept door de drie traditionele tempo’s, een initiaal Allegro, een Andantino van een adembenemende eenvoud en een zeer levendig Rondo, impliceerde dit meesterwerk een overvloed aan nieuwe ideeën en onthulde het zijn rijkdom aan jeugdige levendigheid.
Maria Theresia von Paradis (1759-1824) (foto) was de dochter van Joseph Paradis, rijksminister van handel en hofraadsman van keizerin Maria Theresia. Tussen haar tweede en vijfde levensjaar begon zij haar gezichtsvermogen te verliezen. Von Paradis werd van eind 1776 tot medio 1777 behandeld door de Duitse arts Franz Anton Mesmer; hij was in staat om haar gezichtsvermogen tijdelijk te verbeteren totdat zij uit zijn zorg werd verwijderd. Onduidelijk is of dit was vanwege een mogelijk schandaal of vanwege het potentiële verlies van een invaliditeitstoelage. Wat echter wel vaststaat, is dat Von Paradis na het vertrek van Mesmer permanent blind werd. In 1783 maakte ze een uitgebreide rondreis naar Parijs en Londen, vergezeld door haar moeder en haar librettist Johann Riedinger. In augustus van dat jaar bezochten zij de Mozarts in Salzburg. Vervolgens speelde ze in Frankfurt en diverse andere Duitse steden, waarna zij terechtkwam in Zwitserland. In maart 1784 bereikte zij de Franse hoofdstad. Haar eerste concert daar was bij de Concert spirituel. In totaal trad zij 14 keer op in Parijs met goede recensies tot gevolg. Tevens steunde ze Valentin Haüy bij het stichten van de eerste school voor de blinden, die opende in 1785.
Aan Bezuidenhouts interpretatie ontbreekt niets aan bravoure. Het is weliswaar de intimiteit van Bezuidenhouts legato spel in de gevoelige, langzame bewegingen en zijn perfect samenspel met de Freiburgers die hier de grootste meerwaarde zijn. Schitterend! Elke cadens is van Mozart zelf.
Dit zijn alle schitterende uitvoeringen. Met vereende krachten speelt het subliem Freiburger Barockorchester o.l.v. violiste Petra Müllejans op de cd met de vroeg-Weense Klavierkonzerte KV 413-415 uit 1782-1783 en op de cd’s met de concerti K. 453 (1784) en 482 (1785) en K. 271 en K.456 o.l.v. violist Gottfried von der Goltz, op hun historische instrumenten, elk concerto met een maximum aan communicatieve vitaliteit. Samen met Kristian Bezuidenhout als briljante solist schonken ze ons buitengewoon memorabele en pleziervolle Mozart opnamen met de boeiende, dynamische en bijwijlen dramatische gedrevenheid van de “Sturm und Drang” stijl (periode 1765-1785). Authentiek, historisch verantwoord, niet te missen! Magnifiek! Bravo!
Mozart Piano Concertos K. 413, 414, 415 Kristian Bezuidenhout Freiburger Barockorchester Petra Müllejans cd Harmonia Mundi HMM902218
Mozart Piano Concertos K. 453 & 482 Kristian Bezuidenhout Freiburger Barockorchester cd Harmonia Mundi HMm902147
Mozart Piano concertos K. 271 & 456 Kristian Bezuidenhout Freiburger Barockorchester cd Harmonia Mundi HMM902332