De Rijn ontstond miljoenen jaren geleden in het midden van zijn huidige loop, waar zeekoeien zwommen in een tropische zee. Doordat de kustlijn langzaam naar het westen verschoof en het water stroomopwaarts een nieuwe loop vond, werd de rivier almaar langer. De Rijn herbergt nog steeds de oudste dieren van Europa, maar is vanaf de bron tot aan de delta inmiddels ook door mensenhanden gevormd. Geen enkele andere rivier is grens, verkeersader, vluchtweg en voedingsbron tegelijk.

Op de bodem van de Rijn bewaakten ooit drie Rijndochters het Rijngoud, door Vader Rijn aan hen toevertrouwd. Wanneer de dwerg Alberich, die almaar tevergeefs de liefde van de meisjes trachtte te winnen, zijn oog liet vallen op het blinkend goud, verklapten de dochters van de Rijn het geheim van het goud. Hij die de liefde afzweert en uit het goud een ring weet te smeden, verwerft de heerschappij over de wereld. Wanneer Alberich de liefde afzweert, het goud steelt en ermee verdwijnt, zal dit uiteindelijk leiden tot de ondergang van de goden en de vernietiging van de wereld…

“Der Edelwein am Rhein Muß aller König sein”. De monumentale Rijn ontspringt in Graubünden, in de Zwitserse Alpen, waar twee bronrivieren, de Voor-Rijn en de Achter-Rijn, ontspringen. Ze is met haar 1233! kilometer een van de langste rivieren van Europa. Deze slagader van de Duitse cultuur bestaat uit de Bovenloop, de Middenrijn met tussen Bingen am Rhein en het Zevengebergte nabij Bonn, witte wijn van Riesling-druiven, en de Benedenloop. De Rijn heeft zijrivieren in Zwitserland, Frankrijk, Duitsland en Nederland.

Tussen Bazel en Breisach am Rhein is de rivier niet bevaarbaar, maar ten westen van de Rijn, op Frans grondgebied, is het Grand Canal d’Alsace (de “nieuwe Rijn”) parallel aan de Rijn (de “oude Rijn”) gegraven. Het deel tussen Bingen en Bonn heet de Mittelrhein (Midden-Rijn). Vanaf de samenvloeiing met de Sieg bij Bonn, wanneer de Noord-Duitse Laagvlakte bereikt is, wordt het deel van de rivier tot aan de Nederlandse grens, Niederrhein genoemd. Deze ligt geheel in Noordrijn-Westfalen en stroomt aanvankelijk door een dichtbevolkt stedelijk gebied en vanaf Wesel door een landelijke regio. In Keulen voeren dan wel negen bruggen over de Rijn… Bij Spijk, een dorp in de gemeente Zevenaar in de Nederlandse provincie Gelderland, passeert de Rijn gedeeltelijk de Nederlandse grens en bij Millingen, volledig de Nederlandse grens en begint de delta. Tussen Spijk en Millingen aan de Rijn, ligt de grens tussen Duitsland en Nederland, feitelijk in het midden van de rivier. Daarna vertakt de rivier regelmatig.

Hans Jürgen Balmes neemt u mee op reis langs de oevers van de Rijn, waar u dichters en schilders ontmoet voor wie de rivier een inspiratiebron en soms zelfs een obsessie werd. Zijn boek is een poëtische natuur- en cultuurgeschiedenis over de Rijn en de ziel van een landschap. De Rijn ontsprong ooit in het huidige midden, ontwikkelde zich stroomopwaarts en heeft een verbazingwekkende geologie. Tegelijkertijd werd en wordt de Rijn continu gevormd door menselijke interventies. Geen enkele andere rivier verzamelde zoveel tegenstrijdigheden – grens, verkeersroute, ontsnappingsroute en levenslijn als Vater Rhein.

U ontmoet mensen die, net als William Turner, van de Rijn hun verlangen en het werk van het leven maakten en u ziet bossen en dieren in fantastische natuurlijke uitzichten op meditatieve foto’s. Een boek over de Rijn met de onuitputtelijke stroom van zijn verhalen. Met kleurfoto, kaarten en tekeningen en een handig register van personen en plaatsen, betovert Balmes met zijn onuitputtelijke stroom van verhalen en zijn stille overpeinzingen in 12 hoofdstukken, een beschrijving van de Rijn, die tot reflectie uitnodigt. “Der Rhein Biographie eines Flusses“ werd vertaald door Elbert Besaris.

Hans Jürgen Balmes (1958) studeerde literatuurwetenschap, Duits en Engels in Bonn. Vanaf 1987 werkte hij als redacteur bij onder meer Ammann Verlag. In 1999 nam Balmes de functie van programmadirecteur voor internationale literatuur bij S. Fischer Verlag over en werd mederedacteur van de Neue Rundschau. Hij schreef portretten, recensies en essays over poëzie voor de Neue Zürcher Zeitung en de Süddeutsche Zeitung. Uit het Engels vertaalde hij John Berger, Barry Lopez en gedichten van Robert Hass, WS Merwin en Martine Bellen. Als redacteur publiceerde hij een commentaarbundel op Novalis en een Hölderlin-editie voor Carl Hanser Verlag.

Hans Jürgen Balmes De Rijn Biografie van een rivier 518 bladz. geïllustreerd uitg. Querido ISBN 9789021459769