De motetten van Bach zijn vocale meesterwerken, die grote artistieke en technische eisen stellen aan hun uitvoerders. Deze dubbel cd, opgenomen in de Bachkirche in Arnstadt, bevat alle motetten van Johann Sebastian Bach (1685-1750), geplaatst in de context van de muziek van de vorige generatie van de Bach-dynastie. Naast de motetten van Johann Sebastian Bach, werden nl. ook 4 motetten van Johann Christoph Bach (1642-1703) opgenomen. De Bachs, de Erfurter Linie en de Arnstädter Linie, waren een muzikaal bijzonder getalenteerde familie. In Thüringen werd de naam Bach zelfs synoniem voor musicus. De familie Bach domineerde voor meer dan een eeuw danig het muzikaal leven in Erfurt, dat zelfs in 1793, alle stadpijpers, “Bache” werden genoemd. Alleen al in de kerkboeken van de Kaufmannskirche zijn meer dan 60 kinderdopen, bruiloften en begrafenissen binnen de familie geregistreerd.

Hoewel de grote Sebastian Bach in Eisenach werd geboren, lag de oorsprong van de familie in Wechmar, in de huidige Duitse deelstaat Thüringen. Johann Ambrosius Bach, geboren in 1645 in Erfurt en overleden in 1695 in Eisenach, werd exact op zijn 50ste verjaardag op 24 februari, in 1695, begraven. Hij was componist, violist en altviolist en tevens ‘hausmann’ (stadsmuzikant). Tegelijkertijd was hij werkzaam aan het hertogelijk hof van Sachsen-Eisenach in het stadspaleis in Eisenach. In oktober 1671 legde hij een proefspel af in de Georgenkirche in Eisenach waarop hij tot organist van die kerk werd benoemd.

Sebastians moeder heette Maria Elisabeth Lämmerhirt. Slechts drie van de zes zonen binnen het gezin Bach-Lämmerhirt bereikten de volwassen leeftijd, Johann Christoph, Johann Jacob en Johann Sebastian. Alle drie werden musici en spelers van verschillende instrumenten. Johann Sebastian noemde Johann Christoph terecht een ‘diepzinnige’ componist. Pas vele jaren na zijn overlijden in 1750, kreeg Sebastian eerst in de 19de eeuw, de naam en beroemdheid zoals we die nu kennen. Deze Bach wordt nu beschouwd als de grootste componist van zijn tijd.

Johann Bach, de eerste en dus oudste musicus van de beroemde Bach-familie, was een oudoom van Johann Sebastian Bach. Hij werd geboren in Wechmar en was een broer van Christoph en Heinrich Bach. In 1635 werd hij organist in Schweinfurt en vervolgens vestigde hij zich als organist te Erfurt. Hij huwde twee maal en zijn kinderen maakten allemaal als stadsmuzikant, dirigent of kerkorganist, een carrière in de muziek.

Johann Michael Bach, de vader van Maria Barbara Bach (1684-1720), de eerste vrouw van Johann Sebastian Bach en een verre bloedverwant van hem, werd, net als zijn broer Johann Christoph Bach (1642-1703), in de familie Bach zeer gerespecteerd om zijn muzikale kwaliteiten. In Gehren was hij instrumentbouwer en bekleedde hij de positie van stadsorganist en ambtenaar. Zijn broer, Johann Christoph Bach (foto), was samen met Johann Sebastian, Johann Christian en Carl Philipp Emanuel Bach, één van de beroemdste componisten uit de componistenfamilie Bach. Hij was organist in Arnstadt, Eisenach en Ohrdruf. Van hem werden hier de motetten,”Lieber Herr Gott, wecke uns auf”, “Der Gerechte, ob er gleich zu zeitlich stirbt”, “Fürchte dich nicht” en Herr, nun lässest du deinen Diener in Friede fahren” opgenomen.

Sebastian Bachs motetten waren de eerste werken, die nog voor de Bach-revival door de heruitvoering van de “Matthäus Passion” in 1829, de ononderbroken traditie van de Bach renaissance inluidden. En dit ook omdat ze niet enkel voor de eredienst, maar voor een vroege, burgerlijke cultuur waren gecomponeerd. Bachs Motetten zijn monumenten van de laat barok en bieden grote artistieke en technische uitdagingen voor de uitvoerders. De motetten voor vijfstemmig koor en voor dubbelkoor, gecomponeerd in de eerste jaren van Bach in Leipzig, vormden een eigen groep werken die zich onderscheidde van zijn andere religieuze muziek. Ze waren niet bedoeld voor de reguliere kerkliturgie, maar voor privé-begrafenisdiensten. Daarom werden ze op maat gemaakt volgens de wensen van de opdrachtgever en de eigen ideeën van Bach. Samen, en in tegenstelling tot de “moderne” cantates, hadden ze een eerder conservatieve tendens en stonden ze in de traditie van de waardige, oude, vocale polyfonie, die zijn hoogtepunt bereikte in de 16de eeuw. Vijf van de zes bestaande motetten zijn in opdracht gemaakt, alleen BWV 225 lijkt voor een andere gelegenheid gecomponeerd te zijn.

Bachs motetten waren Kantoren-Motette met een 4-stemmig deel voor de Bijbelse tekst en een contrapuntisch deel dat het koraaldeel bevatte. Het refrein werd niet gedragen door een orkest, maar door een eenvoudige instrumentale begeleiding met basso continuo. Bach had in 1730 aangegeven dat “zu jeweden musicalischen Chor…wenigstens 3 Sopranisten, 3 Altisten (falset zingende mannenstemmen), 3 Tenoristen und eben so viel Bassisten (gehören), damit, so etwa einer unpaß wird, wenigstens eine 2 chörigte Motette gesungen werden kann”. Dit impliceert dat de werken door solozangers werden uitgevoerd. Om de klank van het koor te verbeteren, versterkte Bach de baslijn met een basso continuo. Tijdens de uitvoeringen in de kerk werd elke stem met een instrument verdubbeld die met de zang meespeelde (‘colla parte’). Om het ontbrekend orkest te compenseren, waren de vocale partijen ingewikkelder en gedetailleerder dan gebruikelijk. Daarenboven werden in een kleine ruimte alle mogelijke technieken, contrapuntisch en concertovorm, meerstemmig koor en dubbelkoor gebruikt. Met op het eerste gezicht eerder bescheiden middelen, creëerde de geniale vakman Bach, even belangrijke, waardevolle en expressieve muziek als in zijn grootschalige werken.

Solomon’s Knot is een innovatief, flexibel collectief van internationaal toonaangevende instrumentalisten en zangers, die oude muziek tot leven wekken door de grenzen van wat mogelijk is op het podium te verleggen. Zonder dirigent zingen ze alles uit het hoofd, waarbij ze innovatieve live-optredens integreren met nauwgezette muzikale voorbereiding om een intense en viscerale ervaring voor het publiek te produceren. De veelgeprezen klank van de groep wordt bepaald door strak, compact instrumentaal spel in combinatie met de vocale virtuositeit van solisten die versmelten tot een intuïtief ensemble.

Solomon’s Knot treedt regelmatig op in het Verenigd Koninkrijk en Europa en is het langdurige Baroque Ensemble in Residence in Wigmore Hall. Ook samenwerking staat centraal in het ethos van de groep, waarbij ze samenwerken met regisseurs, beeldend kunstenaars, ensembles, componisten en choreografen. Deze omvatten Tim Carroll, Federay Holmes, John La Bouchardière, Sven Werner, Mira Calix, Spira mirabilis en Les Passions de l’Ame. In 2019 brachten ze hun debuut-cd uit voor Sony Classical, Magnificat, met feestelijke muziek van Schelle, Kuhnau en JS Bach. Hun productie van L’ospedale – een barokopera van onbekende oorsprong – is beschikbaar op dvd. 2023 markeert ook de 15e verjaardag van Solomon’s Knot, die ze vierden met de presentatie van JS Bachs Matthäus-Passie in heel Europa en het VK. Toekomstige plannen omvatten Strozzi’s First Book of Madrigals, de start van BACH300-serie ter gelegenheid van JS Bach’s benoeming in Leipzig, en een tournee met Händels “Esther”.

Bach Motets Solomon’s Knot 2 cd  Prospero Classica PROSP0073