Amsterdam is de stad van de bruine cafés van Carmiggelt, de ‘jongedames’ van Betje Wolff en Aagje Deken en de provo’s van Harry Mulisch. Het is de stad waar Hanny Michaelis de oorlog beleefde, waar Lale Gül opgroeide en waar Remco Campert het vurrukkulluk had. Het is de stad van legendarische romanpersonages als Woutertje Pieterse, Anton Wachter en Ciske de Rat. In “Amsterdam in bijna 80 boeken” beschrijven 5 heel erudiete, Nederlandse verhalenvertellers, de stad Amsterdam aan de hand van zijn mooiste, belangrijkste en leukste boeken. Uniek!

Toen Amsterdam zich in 1578, aansloot bij de opstand tegen Spanje, kreeg het een calvinistische signatuur. Tegelijk kwam een economisch wonder op gang waarin de stad binnen één generatie uitgroeide tot de grootste handelsmetropool ter wereld. Na 1672 schiep de verbeelding een compleet andere stad. Een gelijktijdige oorlog met de Engelsen, de bisschoppen van Münster en Keulen, en de Franse Zonnekoning had aan de succesjaren een einde gemaakt. Deze periode wordt vertegenwoordigd door o.a. Joost van den Vondel – Gysbreght van Aemstel (1637) en Hans Bontemantel – De regeeringe van Amsterdam, soo in ’t civiel als crimineel en militaire (1653-1672).

Jacob Bicker Raye beschreef in zijn dagboeken “Het merckwaerdigsten myn bekent dat er is voorgevallen binnen de stadt Amsterdam”, een stad van renteniers en kleine besognes, een anonieme Amsterdammer vertelde in “De ongelukkige levensbeschrijving van een Amsterdammer” (1775), over zijn leven aan de achttiende-eeuwse zelfkant. Aan het eind van die eeuw in de jaren van Betje Wolff en Aagje Deken, kreeg de stad in de “Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart” (1782), weer iets van haar eigenzinnigheid terug.

Toch bleven de dominees en couponknippers aan de grachten nog decennialang de toon zetten, ondanks “Toen ik nog jong was” (1901), het verslaggeverswerk van Justus van Maurik, ondanks de spot en ironie van Multatuli in “Woutertje Pieterse” (1862-1877), en ondanks de honger en ellende van de tienduizenden paupers die Neel Doff lin “Dagen van honger en ellende” (1911/1915), onnavolgbaar zou beschrijven.

Vanuit hun immense kennis leiden de 5 auteurs u in 10 uitgebreide delen, van Joost van den Vondels “Gysbreght van Aemstel” (1637) tot Murat Isik, van Nescio tot Renate Rubinstein. Van bekende klassiekers tot vergeten parels, van de grachtengordel tot de Bijlmer, laten zij niet chronologisch maar thematisch zien, hoe de geschiedenis zich ook openbaarde in de literatuur. De thema’s zijn “opgroeien”, “invechten”, “op het pluche”, “jacht op winst”, “het straatleven”, “de zelfkant”, “de binnenkamers”, “oorlog, honger en dreiging”, “onaangepast en opstandig”, en “bedwelming”. Om u een idee te geven, in deel 8: Oorlog, honger en dreiging”, bv. leest u zowel Wouter Jacobsz Maes – Dagboek (1572-1579) als Meyer Sluyser – Er groeit gras in de Weesperstraat (1962), Anne Frank – Het Achterhuis (1947); Hanny Michaelis – Oorlogsdagboek (2019), Gerard Kornelis van het Reve – De ondergang van de familie Boslowits (1949), Marga Minco – Het bittere kruid (1957), Heere Heeresma – Een jongen uit plan Zuid ’38- ’43 (2005), en W.F. Hermans – Ik heb altijd gelijk (1951). Daarmee is het boek door zijn uiterst originele, verrijkende en toegankelijke benadering van de geschiedenis van de Nederlandse boekenhoofdstad, een viering van de stad, van de literatuur, en vooral van het lezen zelf. Niet te missen!

                                                         (Foto : Fjodor Buis)

Geert Mak is journalist en schrijver. Hij is de auteur van o.a. Een kleine geschiedenis van Amsterdam, Het stadspaleis en De levens van Jan Six, Grote verwachtingen. In Europa 1999-2020 is zijn meest recente boek. René van Stipriaan is cultuurhistoricus en auteur van o.a. bekroonde biografieën over Bredero en Willem van Oranje. Marita Mathijsen is emeritus hoogleraar Nederlandse Letterkunde. Ze schreef een biografie van Jacob van Lennep en recent verscheen het boek L. De lezer van de negentiende eeuw. Guus Luijters is schrijver. Samen met Willy Lindwer schreef hij Verdwenen stad, het boek bij hun gelijknamige film over de rol van de Amsterdamse tram in Shoah. Emile Brugman richtte in de jaren negentig uitgeverij Atlas op en is als editor-at-large verbonden aan uitgeverij Atlas Contact.

Geert Mak, René van Stipriaan, Marita Mathijsen, Guus Luijters, Emile Brugman Amsterdam in bijna 80 boeken Van Vondel tot Isik 360 bladz. Atlas Contact ISBN 9789045048574