De Nocturnes bieden een minder bekend beeld van Czerny. Deze gevoelig gevormde, kleinschalige Biedermeier-composities boden de huishoudelijke mogelijkheid om thuis aan de piano te genieten van hun gevoel voor delicatesse en raadselachtige stemmingswisselingen. Op het programma worden Czerny’s acht gevoelige Nocturnes op. 368 uit 1830-1835 en zijn wat meer robuuster acht Nocturnes op. 604 uit 1843, afgewisseld met zijn nooit eerder opgenomen “Nocturne Sentimental et Brillant sur la Valse Alexandra, un motif favori de Strauss”, op. 537. Niet te missen!
De Ier John Field (1782-1837), de zoon van een violist uit Dublin, verwierf een internationale reputatie als één van de beste pianisten van zijn tijd. De delicatesse en nuance in zijn pianospel werd tussen 1812 en 1834, uitgedrukt in zijn verfijnde, innovatieve en poëtisch lyrische ‘Nocturnes.’ Deze ‘nachtelijke’ stukken werden voornamelijk gekenmerkt door een dominante, sierlijk vloeiende melodie, met de meeste van de harmonische activiteit in de linkerhand. Liszt sprak over vage eolische harmonieën, half-gevormde zuchten, zwevend door de lucht, zacht klagend en opgelost in heerlijke melancholie. “Niemand bezat deze eigenaardige stijl”, schreef Liszt, “Field speelde alsof men hem zijn muziek hoorde dromen in de momenten dat hij zich geheel overgaf aan zijn inspiratie”. Field hanteerde een aristocratische, nobele stijl met rijke schakeringen van verfijnde klanken. Bij Field, de uitvinder van de Nocturne, ervaren we de geboorte van het intiem, romantisch pianospel.
De in Wenen geboren Carl Czerny (1791-1857) wordt het meest herinnerd voor zijn honderden en honderden pedagogische studies. Maar in zijn verbluffend oeuvre, zijn opus nummers gaan tot 861!, is er veel meer muziek dan louter techniek, wat onthult dat Czerny een belangrijke componist was. Zijn werken vormden nl. een schakel tussen Beethoven (zijn leraar) en Liszt (zijn leerling), tussen het klassiek en het romantisch tijdperk. De stukken die hier zijn opgenomen, alle voor de eerste keer, weerspiegelen de schittering van zijn eigen spel en waren bedoeld voor de Biedermeyer salons in Wenen. De muziek van Carl Czerny is vandaag nog steeds grotendeels ondergewaardeerd. Carl Czerny kennen de meeste mensen, althans de pianisten, alleen van zijn pianostudies, “Schule der Geläufigkeit” en “Schule der linken Hand”. Maar, Czerny was meer dan alleen maar een etude-meester, en hij was veel meer dan alleen maar een veelschrijver.
Czerny, een geboren en getogen Wener, maar van Tsjechisch-Moravische origine, kreeg zijn eerste pianolessen van zijn vader Wenzel, een bekend hoboïst, pianist en organist. Hij werd daarna leerling van Beethoven en studeerde dan verder bij Muzio Clementi, Johann Nepomuk Hummel en Antonio Salieri. Later werd hij zelf de leraar van o.a. Liszt, Sigismund Thalberg en Theodor Leschetizky. Terwijl Czerny pianoles gaf aan wel tien leerlingen per dag, componeerde hij een gigantisch oeuvre bijeen, bestaande uit 861 genummerde publicaties (opusnummers), en een aantal niet-gepubliceerde composities en arrangementen (o.a. van symfonieën van Haydn, Mozart en Beethoven), die tot op vandaag nog grondig bestudeerd moeten worden. Deze ijverige man onderscheidde op systematische en methodische wijze vier compositiecategorieën, studies en oefeningen, eenvoudige pianostukjes voor leerlingen, schitterende concertstukken (o.a. Pianoconcerti) en ernstige muziek, waaronder hij zijn 7 symfonieën rekende.
Op zijn manier had Czerny iets van een genie. Niet echt als componist, maar als methodoloog en als briljant analist. Uitgerust met een bijzonder pianistisch en muzikaal talent, componeerde hij reeds op zevenjarige leeftijd en speelde hij een Mozart pianoconcerto wanneer hij pas negen jaar oud was. Czerny werd als tijdgenoot en goede vriend van Beethoven, een grote muzikale persoonlijkheid. Hij kende bv. het volledig piano oeuvre van Beethoven uit het hoofd!
Czerny’s pianowerk is gigantisch. Hij componeerde in alle genres, gevarieerde melodieën, dansen, allegro’s, caprices, fantasieën, impromptu’s, sonates, nocturnes, polonaises, preludes, duo’s voor vier handen (verenigd onder de titel ‘Chiron musical’), scherzi gewijd aan Chopin, vierhandige fantasieën geïnspireerd op de romans van Walter Scott, studies, en drie collecties getiteld ‘Décameron musical’. De vier romantische fantasieën, genoemd naar de beroemde romans van Sir Walter Scott, “Waverley”, “Guy Mannering”, “Ivanhoe” en “Rob Roy”, zijn vierhandige pianoduetten van epische omvang, waarin Czerny op ingenieuze wijze, populaire Schotse melodieën en de typisch, ritmische ‘Scotch-snap’, verwerkte, om een levendige programmatische kwaliteit te genereren, die tal van genres verkende, scherzo’s, fugatische passages, koralen en marsen. De meeste van deze werken zijn over het algemeen niet origineel, maar ze zijn briljant en gevarieerd en vertegenwoordigen de vruchten van een wonderbaarlijke natuurlijke faciliteit.
Toen Roberte Mamou de prijs Diapason d’Or ontving voor haar opname van muziek van Cimarosa, werd zij terecht beschreven als een ‘Dichteres van Geluid’. Haar veelzijdige en kleurrijke muzikale persoonlijkheid komt op magische wijze naar voren uit het instrument als ze speelt, in een adembenemende alchemie die iets te danken heeft aan de smaken en geuren van Tunesië, waar ze haar jeugd doorbracht. Ook de ervaring van tien jaar als zangcoach bij de Koninklijke Opera van de Munt in Brussel is merkbaar. Maar, wat misschien wel het meest opvalt is de liefde en passie die ze altijd heeft gevoeld voor muziek in al zijn vormen.
Als soliste heeft Roberte Mamou opgetreden met enkele van de grootste orkesten en ensembles. Om er maar een paar te noemen: het Berlin Symphonic, het Dresden Philharmonic, de Moskou Solisten, het Collegium Instrumentale in Brugge en het Orchestre Philharmonique de Lille. Haar carrière als kamermuzikant bracht haar over de hele wereld, vaak naar Japan en de Verenigde Staten. Ze speelde o.a. samen met Gérard Caussé, Laurent Breuninger, Vladimir Mendelssohn, Laurent Verney, Franz Helmerson, LIuis Claret, Gary Hoffman, Olivier Charlier en Henri Demarquette.
Czerny Nocturnes Roberte Mamou Piano cd Naxos 8574581