De Amerikaanse organist, Mark Steinbach, reisde in 2022 naar Frankrijk op zoek naar het meest geschikte orgel voor de opname van Messiaens cyclus “La Nativite du Seigneur” en vond in Lyon wat hij zocht. Het Cavaille-Coll-instrument heeft daar nl. ongeveer dezelfde maat en karakter als het Cavaille-Coll-orgel dat de 27-jarige Olivier Messiaen in de jaren ’30, in de Eglise de la Trinité in Parijs ter beschikking had. Hierdoor kon de muziek met de grootst mogelijke authenticiteit worden uitgevoerd. Het is overigens ook de eerste opname van Messiaens orgelwerk in surround sound.
De Église Saint-François-de-Sales in Lyon is een legendarische naam en een mythische plek voor liefhebbers van Franse orgelmuziek. Mark Steinbach heeft er nu Olivier Messiaens eerste belangrijke orgelcyclus, “La Nativité du Seigneur” (1935) voor Aeolus opgenomen op het orgel van Aristide Cavaillé-Coll (1880) foto), een orgel dat volledig ongewijzigd is gebleven! In de zomer van 2022, reisde Mark Steinbach (professor orgel aan de Brown University, Providence, VS) nl. door Frankrijk op zoek naar “zijn ideaal orgel” voor een opname van Messiaens “Nativité du Seigneur”. Zijn idee erachter was dat, toen de 27-jarige Olivier Messiaen deze cyclus componeerde, hij vier jaar eerder benoemd was tot titulair organist van de Église de la Trinité in Parijs, waar hij over een eveneens, vrijwel authentiek bewaard gebleven Aristide Cavaillé-Coll-orgel beschikte.
In het voorwoord van de partituur schreef Olivier Messiaen: “Destinée au temps de Noël, cette œuvre repose sur cinq idées principales : 1. Notre prédestination réalisée par l’Incarnation du Verbe (no 3, Desseins éternels), 2. Dieu vivant au milieu de nous (no 9, Dieu parmi nous), Dieu souffrant (no 7, Jésus accepte la souffrance), 3. Les trois naissances: éternelle du Verbe (no 4, Le Verbe), temporelle du Christ (no 1, La Vierge et l’Enfant), spirituelle des Chrétiens (no 5, Les Enfants de Dieu), 4. Description de quelques personnages donnant aux fêtes de Noël et de l’Épiphanie une poésie particulière: Les Anges, les Bergers, Les Mages, 5. Neuf pièces en tout pour honorer la maternité de la Sainte Vierge”.
Zoals de componist in de partituur aangaf, zocht hij “l’émotion et la sincérité d’abord. Mais transmises à l’auditeur par des moyens sûrs et clairs”. Messiaen maakte veelvuldig gebruik van de elementen van zijn gebruikelijke muzikale taal, in het bijzonder de modi met beperkte transpositie en in “De Geboorte van Christus”, hindoeïstische ritmes. De eerste uitvoering vond plaats in Parijs op het Trinité-orgel op 27 februari 1936 door drie jonge organisten, bevriend met de componist, Daniel-Lesur (nrs. 1–3), Jean Langlais (nrs. 4–6) en Jean-Jacques Grünenwald (nrs. 7–9).
Toen dit meesterwerk in 1936, op dit instrument in première ging, moeten typische Cavaillé-Coll-klanken dan ook de ruimte hebben gevuld. Het opnieuw creëren van deze klanksfeer was ook de drijfveer van Mark Steinbach. In Lyon vond hij eindelijk het instrument dat het meest geschikt leek voor zijn nieuwe opname. Deze opname wordt gepresenteerd als een Super Audio CD-hybride, zodat u op geschikte apparatuur van deze indrukwekkende klank in 5.1 surround sound kan genieten. Een echt sonoor en audiofiel hoogtepunt! Overigens zal dit waarschijnlijk voorlopig de laatste cd-opname van dit instrument zijn, aangezien de fundamentele restauratie zeer binnenkort zal plaatsvinden.
Mark Steinbach behaalde cum laude de Bachelor of Music in muziekuitvoering aan de Universiteit van Kansas. Als Fulbright-geleerde studeerde hij aan de Universität für Musik und Darstellende Kunst in Wenen. Hij behaalde de diploma’s Master of Music en Doctor of Musical Arts aan de Eastman School of Music van de Universiteit van Rochester. Mark Steinbach concerteert en geeft regelmatig les in de Verenigde Staten en Europa. Hij is een hartstochtelijk pleitbezorger van zowel nieuwe als historische muziek. Zijn opnames zijn te zien geweest op Pipedreams van American Public Media en op het International Online Organ Festival. Steinbach is universitair organist, curator van instrumenten en Distinguished Senior Lecturer in Music aan de Brown University, waar hij optreedt op het historische Hutchings-Votey pijporgel (1903) en orgel, muziektheorie en seminars doceert over onderwerpen als Olivier Messiaen.
Steinbachs veelgeprezen album Glass-Bach Dresden, (Orange Mountain Music, 2021) werd opgenomen op het Silbermann-orgel uit 1755 in de kathedraal van Dresden. Hij heeft opgetreden op het Internationale Orgelfestival in de Oude Kerk in Amsterdam, de internationale orgelfestivals Courmayeur, Bolzano, Aosta en Picena in Italië, internationale orgelfestivals in Berlijn, Halle, Lüneburg, Freiberg, Rötha, Dresden, Halle, Görlitz en Weimar, Duitsland, het Audite Organum-festival in Praag en de Cathédrale Notre-Dame de Paris en Cathédrale Sainte-Croix d’Orléans in Frankrijk. Steinbach was te zien in ‘All Things Considered’ van National Public Radio, waar hij optrad op het Engelse kabinetorgel uit 1640 in Wickford, Rhode Island, het oudste kerkorgel dat in de Verenigde Staten in gebruik is. De heer Steinbach jureerde verschillende orgelconcoursen, waaronder de American Guild of Organists National Young Artists Competition.
Steinbach heeft verschillende nieuwe werken voor orgel in première gebracht, waaronder composities van Eric Nathan en Wang Lu in de Cathédrale Notre-Dame de Paris en de Nikolai-Kirche in Berlijn, de Noord-Amerikaanse première van Nico Muhly’s “O Antiphon Preludes” aan de Brown University en de wereld première van Daniel Pinkhams “Odes”. In 2018 was hij in residentie aan het Xi’an Conservatory of Music in China om les te geven en op te treden.
Olivier Messiaen La Nativite Du Seigneur Neuf méditations pour orgue Aristide Cavaillé-Coll (1880) Église Saint-François-de-Sales Mark Steinbach SACD Aeolus ARS Produktion AE11401
https://www.stretto.be/2017/05/13/compleet-oeuvre-van-olivier-messiaen-1908-1992-magistraal/