Een nieuw Japans tijdperk’ is aangebroken, verklaarde de Japanse premier Shinzo Abe tijdens de slotceremonie van de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. En om te onderstrepen dat de tijden in zijn land serieus waren veranderd, had hij zich verkleed als Super Mario, de wereldbekende Nintendo-figuur. Door de pandemie wijzigden de plannen. Nu gaan de Spelen wel door, maar zonder buitenlands publiek dat het nieuwe Japan kan bewonderen.
Hoe groot is de teleurstelling? En is er werkelijk een zelfbewust en trots Japan opgestaan dat de buitenwereld omarmt? Japankenner Freek Vossenaar ging op onderzoek uit. Van de vrouwelijke sushichefs en de manga helden tot de sumo worstelaars en de huwelijksmakelaars tot de campagne om de Olympische Spelen binnen te halen: hij zag veel obstakels en onzekerheid om de toekomst zorgeloos te kunnen omarmen.
De gevierde harmonie en de bewonderde tradities, ooit bindende krachten, zetten nu een rem op de ontwikkelingen. Moeizame relaties met de buurlanden, vergrijzing, de omgang met rampen als in Fukushima, de ondergeschikte positie van de vrouw, uitdijende steden in een land dat krimpt – in zijn fascinerende verhaal laat Vossenaar zien dat het Japanse verleden zich niet snel laat verjagen.
Japan streeft naar een nieuw tijdperk, maar worstelt met het verleden. Japan-kenner Freek Vossenaar beschrijft het conflict van dit gesloten land tussen traditionele isolatie en moderne openheid.
Toen premier Shinzo Abe verkleed als het stripfiguurtje Super Mario zijn opwachting maakte bij de Olympische Spelen in Rio, was het voor de hele wereld duidelijk: de tijden in Japan zijn veranderd. Het altijd zo gesloten land, dat eeuwenlang de eigen cultuur en tradities koesterde, stelt zich open voor de buitenwereld. Omdat de economie al tijden hapert, moeten toeristen uitkomst bieden. ‘Een nieuw Japans tijdperk’ is aangebroken, aldus Abe. Zou het waar zijn? Is er werkelijk een nieuw Japan opgestaan dat de buitenwereld omarmt? De oude cultuur en tradities lijken in bullettreinvaart te worden omgevormd tot een hypermoderne, globale samenleving. In het Olympische jaar 2020 werden veertig miljoen buitenlandse bezoekers in Japan verwacht, bijna vijf keer zoveel als in 2010. Missie geslaagd, zo lijkt het. Maar achter de campagne om de Olympische Spelen, in de verborgen ramen-restaurants en sushi-shops van Tokio, op het platteland, in de wereld van de sumoworstelaars en op tal van andere plekken kwam Japan-kenner Freek Vossenaar ook grote uitdagingen en obstakels tegen. De gevierde harmonie en de bewonderde tradities, die ooit zo bindende krachten, laten zich niet zomaar opzijzetten.
Freek Vossenaar Kijken in de ziel van Japan 256 bladz. uitg. Balans ISBN 9789463821070