Prachtig “Weichnachtsoratorium” van Carl Heinrich Graun

Aan het eind van de jaren ’90 kwam een onbekende compositie onder de aandacht van musici. Het was het kerstoratorium van Carl Heinrich Graun. Het enige bekend exemplaar ervan bevond zich in de Library of Congress in Washington, D.C.

Tot nu toe kon de naam van de kopiist en de precieze datering niet worden bepaald. Er zijn aanwijzingen dat het een compositie zou zijn uit de periode, net voor Grauns jaren in Berlijn. Thomas Gropper (foto) en zijn Arcis Vocalisten presenteren nu bij deze, het tweede oratorium van Graun dat ze opnamen voor OehmsClassics. Sinds hun oprichting door hun koordirigent Thomas Gropper in 2005, hebben de Arcis-Vocalisten door hun kwaliteit en hun bijzondere programma’s, een vaste plaats verworven onder de bekende semiprofessionele koren van de hoogwaardige Münchense muziekscène. Het koor bestaat uit ongeveer 80 zangers, van wie de meesten een zangopleiding volgden. Afhankelijk van het uitgevoerd werk bestaat hun bezetting tussen de 30 en 80 leden.

De broers Graun waren drie belangrijke, Duitse componisten van de 18de eeuw. Ze behoorden tot de belangrijkste vertegenwoordigers van de Eerste Berlijn Liedschool en bereikten ook buiten de grenzen van Pruisen veel faam. Ze werden in Wahrenbrück geboren, kregen hun opleiding aan de Dresdense Kreuzschule en waren verbonden aan het hof van Frederik II. De violist Johann Gottlieb Graun (1703-1771) was er concertmeester, zijn jongere broer Carl Heinrich (1704-1759) was er dirigent. Hun oudste broer de cantor August Friedrich Graun (1698-1765), was minder bekend. Johann Gottlieb Graun was voornamelijk actief op het gebied van religieuze muziek. Hij componeerde o.a. de cantate “Auferstehn, ja auferstehn” op tekst van Klopstock. Carl Heinrich Graun componeerde in totaal 27 opera’s. In 1742 werd met de opvoering van zijn “Cesare e Cleopatra” het nieuw gebouwd Operagebouw in Berlijn geopend.

Carl Heinrich Graun maakte samen met Johann Adolf Hasse de opera in Duitsland populair. Graun bedacht ook het ‘damenisatiesysteem’, dat gebruik maakt van de lettergrepen “da-me-ni-po-tu-la-be” i.p.v. “do-re-mi-fa-sol-la-si”. Hij bedacht dit systeem in functie van de (Duitse) uitspraak bij zangoefeningen.

Carl Heinrich Graun studeerde zang, orgel en compositie en was een goeie tenor. Hij zong bv. in 1719 mee tijdens de opvoering van “Teofane”, een opera van Antonio Lotti, gecomponeerd ter gelegenheid van het huwelijk van de kroonprins van Saksen, de latere beroemde August III van Polen.

Op 18-jarige leeftijd componeerde Graun al religieuze muziek. In 1724 werd hij op 20-jarige leeftijd als operazanger (tenor) aan het Hof in Braunschweig uitgenodigd. Algauw werd hij er operacomponist en vice kapelmeester van de “Oper am Hagenmarkt”. In 1733 componeerde hij voor het huwelijk van Frederik de Grote met Elisabeth Christine, de opera ‘La specchio della Fedelta”. Frederik de Grote nam daarop Carl Heinrich Graun in dienst in Rheinsberg in Brandenburg am Rhin (zijrivier van de Havel), aan de zijde van zijn broer Johann Gottlieb. Bij zijn aantreden als koning benoemde Frederik de Grote Carl Heinrich in 1740 tot kapelmeester van de nieuw gebouwde opera in Berlijn, tegenwoordig “Unter den Linden”. Graun werd naar Italië gezonden om zangers te engageren. Frederik de Grote leverde later het libretto voor Grauns opera “Montezuma”.

Tot aan zijn dood heeft Graun in Berlijn gewoond en gewerkt. Graun schreef voor Brunswijk zes, en voor Berlijn 26 opera’s. Zijn oratorium “der Tod Jesu”, wordt nog steeds op Goede Vrijdag in Berlijn uitgevoerd.

Grauns hier opgenomen “Weihnachtsoratorium” bestaat uit 23 nummers, zijnde drie koren, vijf koralen en 15 aria’s met recitatieven. Kenmerkend voor Grauns stijl was de kleurrijke orkestratie van de aria’s, twee fagotten in de tenor-aria nr. 11 bv., twee hoorns in het zacht duet no. 21 en een Viola pomposa in de tenor-aria no. 19. De afwisseling van deze aria’s met mooie recitatieven, lyrische koren en tot bezinning uitnodigende koralen, maakt zijn muziek bijzonder levendig. Kerstsfeer verzekerd. Een niet te missen ontdekking. Warm aanbevolen.

Graun Uns ist ein Kind geboren Weihnachtsoratorium Georg Poplutz Marion Eckstein  Monika Mauch  Raimund Nolte Thomas Gropper Baroque Ensemble L’Arpa Festante  Arcis Vocalisten München cd Oehms Classics OC 1876