Bart Van Loo, “De Bourgondiërs, Aartsvaders van de Lage Landen”, een fascinerende, monumentale vertelling over de Nederlanden in de 15de eeuw, uitgegeven door De bezige Bij.  

In het boek van Bart Van Loo over duizend jaar Europese geschiedenis, voert zijn zoektocht hem naar het ontstaan van De Lage Landen als een Bourgondische uitvinding. Vlaanderens bekendste francofiel, voor de gelegenheid Franco-Bourgondisch, richt zijn blik op zijn eigen geschiedenis en vertelt op een ongelooflijk boeiende wijze, het spannend verhaal over de Bourgondiërs en het ontstaan van de Nederlanden. 

De Bourgondiërs, oorspronkelijk een Oost-Germaans volk, vestigden zich tijdens de volksverhuizingen in de 5de eeuw, in het gebied dat tegenwoordig Bourgondië heet. Na 500 kregen de Bourgondiërs te maken met de machtsuitbreiding van de Frankische, Merovingische koningen en uiteindelijk werd hun koninkrijk in 534 door de zonen van Clovis ingelijfd bij het Frankische rijk. Het hertogdom Bourgondië was daarentegen tussen 918 en het einde van de vijftiende eeuw, een in hoge mate zelfstandig gebied binnen het Frans Koninkrijk.

De Bourgondische hertogen waren een zijtak van het Frans koningshuis van Valois. De Franse koning Jean II “le Bon” (foto), schonk de titel nl. aan zijn zoon Filips de Stoute (foto) (Philippe II le Hardi), waarmee het huis van Valois begon. Filips trouwde met Margaretha van Male en na Filips volgden de hertogen, Jan zonder Vrees, Filips de Goede en Karel de Stoute (foto). In de tweede helft van de 15de eeuw, stelden de Bourgondiërs zich als doel om hun rijk uit te breiden vanuit Bourgondië, met Dijon als hoofdstad, tot aan de Waddenzee, wat gedeeltelijk lukte. In 1473 bereikte Bourgondië een hoogtepunt, toen niet alleen Holland en Zeeland, maar ook Gelre veroverd was. Hertog Karel de Stoute, ondertussen ook hertog van Gelre en graaf van Zutphen, ambieerde zelfs de koningstitel van het vroeger Karolingisch Middenrijk, (Midden-Francië of Koninkrijk Lotharingen), en wilde dit land herstellen in zijn oude status. Hij sneuvelde echter in 1477 bij de slag bij Nancy, tegen troepen uit Zwitserland en Lotharingen, aangevoerd door René II, hertog van Lotharingen. “Karl verlor bei Grandson das Gut, bei Murten den Mut, bei Nancy das Blut.”

Na de dood van Karel verbond zijn dochter en enige erfgename Maria van Bourgondië, zich door haar huwelijk met Maximiliaan van Oostenrijk, met de Oostenrijkse Habsburgers. Zo kwamen de Lage Landen onder Habsburgs bewind. Hun zoon, Filips de Schone, werd de vader van de beroemde Karel V, die koning en keizer zou worden van het Habsburgs wereldrijk.

Met “De Bourgondiërs” onderneemt Bart Van Loo een wonderlijke maar ook gevaarlijke reis langs brandstapels en feestelijke banketten, de pest en riddertoernooien, Jeanne d’Arc en Filips de Goede, schizofrene koningen en geniale kunstenaars, en de prachtige beeldhouwwerken van Klaas Sluter en de schilderijen van Jan van Eyck.

In “De Bourgondiërs” vertelt hij de geschiedenis van de vroege Nederlandse eenwording als een wonderlijk relaas van steden als Parijs, Dijon, Brugge, Gent, Mechelen, Lier, Delft en Gouda. Terwijl de Bourgondische hertogen met veldslagen, huwelijken en hervormingen, de versnipperde Lage Landen tot één geheel smeedden, ontstonden in de 15de eeuw onder hun impuls, onvergetelijke kunstwerken en de muziek van de Franco-Vlaamse- of Bourgondische School, o.a. Missen, motetten en chansons van Dufay en Binchois.

Van Loo vertelt over de opkomst en ondergang van een machtig rijk, bestuurd door zeven generaties van een machtige, rijke familie met moord en doodslag, verraad, haat, bedrog, tragiek, bloedstollende intriges, doortrapte slimheid, verbijsterende blunders en frappante toevalligheden. Dit diepgravend gedocumenteerd boek leest desondanks als een spannende roman. De auteur schrijft aanstekelijk enthousiast en met de nodige humor, in een vlotte hedendaagse stijl met een snufje bloemrijke Vlaamse, Bourgondische charme.

Het boek bestaat uit een proloog, vijf uitgebreide hoofdstukken en een epiloog. Na “Het vergeten millenium”, het inleidend hoofdstuk over de voorgeschiedenis van het hertogdom als koninkrijk, vertelt Bart Van Loo uitvoerig over alle mogelijke historische, artistieke en socioculturele aspecten van “De Bourgondische Eeuw (1369-1467). In 1369 huwde Filips de Stoute (foto), hertog van Bourgondië, met Margaretha van Male, de enige erfgename van de graaf van Vlaanderen, Lodewijk van Male, en in 1467, versloegen de troepen van Karel de Stoute het volksleger van Luik en Loon in de Slag bij Brustem, nu in de provincie Limburg. Bij zijn inhuldiging als graaf van Vlaanderen in Gent, kwam het echter tot ongeregeldheden, die met harde hand werden onderdrukt.

In het derde hoofdstuk “Het fatale decennium” (1467-1477) gaat het over de Blijde Intrede, vernieuwing en innovatie, en de dood van Karel de Stoute in de sneeuw nabij Nancy. De hoofdstukken 4 en 5 zijn geschreven rond het beslissend jaar 1482 en “Een gedenkwaardige Dag”, 20 oktober 1496. Dit laatste hoofdstuk gaat over het huwelijk van Filips de Schone, want op die datum trad hij nl. in de Sint-Gummaruskerk in Lier, in het huwelijk met Johanna van Castilië, de dochter van het katholiek koningspaar Ferdinand van Aragón en Isabella I van Castilië. Met dit huwelijk werd de basis gelegd voor een meer dan tweehonderd jaar durende verbintenis tussen de Zuidelijke Nederlanden en Spanje.

Bart Van Loo’s spannende en leerrijke verkenning van de middeleeuwen is een indrukwekkende cultuurgeschiedenis, onweerstaanbaar fascinerend, en meeslepend en erudiet verteld. Deze verkenning wordt vervolledigd door een uitgebreide bibliografie en chronologie, een lijst met historische figuren, stambomen, vorstenhuizen, en kaarten. Dit boek is een indrukwekkend meesterwerk. Niet te missen!

http://www.bartvanloo.info/site/

Bart van Loo De Bourgondiërs 607 bladz. geïllustreerd Uitg. De Bezige Bij ISBN 9789403139005

https://www.stretto.be/2020/11/28/edward-de-maesschalck-de-bourgondische-vorsten-1315-1530-uitgegeven-door-davidsfonds/

https://www.stretto.be/2020/12/01/bart-van-loo-napoleon-de-schaduw-van-de-revolutie-een-schitterende-uitgave-van-de-bezige-bij/