Zijn studie en opnames van Beethovens 32 Pianosonates waren voor Igor Levit het belangrijkste werk van de laatste vijf jaar van zijn leven. Zijn studio-opname van de volledige cyclus verschijnt op 13 september. Niet te missen!
Beethovens vroege sonates uit 1795-1800 werden sterk beïnvloed door de sonates van Haydn en Mozart. Toch vond hij een nieuwe eigen stijl om klaviersonates te componeren. Zijn eerste 15 pianosonates hadden bv. vier bewegingen, wat in zijn tijd nogal ongewoon was. Nadat hij zijn eerste 15 sonates had gecomponeerd, schreef hij aan zijn goede vriend, de violist en mandolinespeler, Wenzel Krumpholz: “Vanaf nu ga ik een nieuwe weg inslaan”. 
De sonates van Beethoven uit de tweede periode (1801-1814) zijn inderdaad heel anders dan zijn eerdere. Zijn experimenten met aanpassingen aan de gemeenschappelijke sonatevorm van Haydn en Mozart werden meer gedurfd, evenals de diepte van expressie. Na 1804 stopte Beethoven met het publiceren van sonates in reeksen en componeerde en publiceerde ze alleen nog als één enkel opus. Beethovens vijf late sonates uit 1816-1822) waren zijn moeilijkste werken. Maar, nogmaals vond zijn muziek opnieuw een nieuwe weg, vaak fugatisch en doorgedreven contrapuntisch, en een verregaande, radicale afwijking van de conventionele sonatevorm. De ‘Hammerklavier’ op. 106 uit 1819 werd en wordt beschouwd als de moeilijkst te begrijpen en te spelen sonate van Beethoven. In feite werd het tot bijna vijftien jaar later als onspeelbaar beschouwd, tot Liszt het meesterwerk op een concert speelde. Levit speelt ze meesterlijk!
Igor Levit (°1987) begon op driejarige leeftijd met piano spelen en reeds als kind had hij zijn eerste successen op het concertpodium in zijn geboortestad Nizhny Novgorod. Zijn familie verhuisde in 1995 naar Hannover. Van 1999 tot 2000 studeerde hij aan het Mozarteum in Salzburg bij Hans Leygraf en van 2000 tot 2010 aan de Hochschule für Musik, Theater und Medien Hannover bij Karl-Heinz Kämmerling, Matti Raekallio en Bernd Goetzke. Levit speelde ondertussen in de grootste concertzalen en belangrijkste muziekfestivals over de hele wereld. 
Tijdens zijn studie won hij verschillende internationale prijzen, waaronder de tweede prijs op de Internationale Maria Callas Grand Prix, Athene (2004), de eerste prijs op de 9e Hamamatsu International Piano Academy Competition in Hamamatsu (2004), de tweede prijs op de Kissinger Klavierolymp (2004), de zilveren medaille en drie andere prijzen op de Arthur Rubinstein International Piano Master Competition in Tel Aviv (2005), en de Luitpold Prize voor jonge artiesten op het Festival Kissinger Sommer in Bad Kissingen (2009). In oktober 2011 verscheen hij in een 45-minuten durende documentaire op 3sat over zijn liefde voor de muziek van Franz Liszt. 
Hij was een BBC Radio 3 New Generation Artist van 2011 tot 2013. Hij ontving de Beethoven Ring in 2017. En in 2018 ontving hij de Gilmore Artist Award die om de vier jaar wordt toegekend aan een concertpianist. (Genomineerden voor de Gilmore Award weten niet dat ze in overweging zijn, maar worden in de loop van de tijd beoordeeld door middel van live optredens en opnames.) Hij werd benoemd tot hoogleraar aan de Hochschule für Musik, Theater und Medien Hannover (Hanover University of Music, Drama en media) vanaf het wintersemester 2019/2020.
Geen enkele andere componist heeft zo’n belangrijke invloed op het leven van Igor Levit gehad als Ludwig van Beethoven. Hij geeft toe dat de muziek van deze componist vrijwel dagelijks aanwezig is, in bijna alles wat hij doet. De diepgaande impact van Beethovens muziek sinds zijn eerste emotionele kennismaking met de Missa Solemnis op 13-jarige leeftijd, gevolgd door zijn eerste toegewijde studie van de Sonate op. 2/2 uit 1795 heeft Levits benadering van bijna alle muziek bepaald, of hij nu Liszt, Sjostakovitsj of Frederic Rzewski (°1938) speelt.
Igor Levit die recent de prestigieuze Gilmore Artist Award ontving en “Instrumentalist van het Jaar” van de Royal Philharmonic Society werd, maakt met dit gigantisch studio-opnameproject de weg vrij voor het 250-jarig jubileum van Beethoven. “Voor mij”, vertelt Levit, “is deze opname een conclusie van mijn afgelopen vijftien jaar. De letterlijk levens veranderende ontmoeting met de Diabelli-variaties op de leeftijd van 17, die effectief nog steeds aan de gang is, de dagelijkse betrokkenheid met de sonates van Beethoven, met Beethoven als persoon, met mezelf, met de wereld waarin ik leef – alles wat ook tot deze opname heeft geleid. Wat ik in 2013 begon met de laatste vijf sonates, kan ik nu concluderen, voelt tegelijkertijd als een nieuw begin”. 
“Elke release van Igor Levit”, vertelt Per Hauber, algemeen directeur Sony Classical op zijn beurt, “is een evenement op zich. Met deze belangrijke release als hoogtepunt van de Beethoven-jubileumviering, zullen we naar verwachting de wereldwijde festiviteiten lanceren ter herdenking van één van de belangrijkste artistieke figuren van de mensheid. Igor Levit vergezellen op dit lange en prachtige pad naar zijn volledige opname van de Beethoven Sonates was voor ons allemaal bij Sony Classical een onvergetelijke ervaring”
De onderneming is even ambitieus als riskant. Het aantal bekende pianisten dat alle 32 pianosonates, het “Neue Testament der Klaviermusik” (Hans von Bülow) van Ludwig van Beethoven heeft opgenomen is ondertussen immens. Het gaat immers over om en bij de 32 pianisten. Daarenboven hebben sommigen onder hen, de complete sonaten meer dan één keer opgenomen. Daniel Barenboim, twee keer (voor EMI en Deutsche Grammophon), Alfred Brendel, drie keer, (één voor Vox en twee voor Philips, 1970-77 en 1992-96), en Wilhelm Kempff, twee keer (in mono en in stereo voor Deutsche Grammophon).
Wanneer een 32-jarige pianist in de voetsporen treedt van legendes zoals Claudio Arrau, Friedrich Gulda, Alfred Brendel, Daniel Barenboim of András Schiff, rust er een enorme druk op hem. Igor Levit kan deze druk gerust aan. Dat was reeds duidelijk wanneer hij in 2013, de laatste vijf sonates van Beethoven uitbracht als zijn eerste opname voor Sony Classical.
Bij zijn uitvoering van de “Waldstein” Sonate op. 53 uit 1803 bv., één van de favoriete werken van de pianist, kan je vanaf de eerste noten zijn persoonlijke aanraking voelen. Het pianospel straalt meteen een sterke waarachtigheid uit. Het komt nl. niet voort uit de intentie van Levit om een historisch “correcte” interpretatie te geven, maar uit zijn vermogen om iets dat existentieel wordt waargenomen, in klank te vertalen. Virtuositeit, snel tempo, accentuering van contrasten en drift zijn de elementen die de titanische eerste beweging kenmerken. In een schaduwrijk niemandsland, met bijna geen uitdrukking, loopt het Adagio even angstig vooruit op iets dat komt. Dit volgt uiteindelijk in de vorm van een bevrijdend rondo. Aan het einde is er de verontrustende indruk van een werk dat uit het gewricht is geraakt. Of Beethoven het echt zo bedoelde, blijft een open vraag. Andere uitvoerders, zoals Brendel in zijn laatste opname, interpreteren deze conclusie eerder coherent, om niet te zeggen, meer “klassiek”.
Als de Sonate op. 2 nr. 1, Beethovens eerste “officiële” pianosonate, op een glasheldere maar relatief conventionele manier wordt uitgevoerd, geeft de pianist demonstratief zijn formele en harmonische vrijmoedigheid dan weer vrij in de Sonate op. 26 uit 1801. De meest duurzame ervaring hier is de begrafenismars, “Marcia funebre sulla morte d’un eroe”, die pendelt tussen apathische verlamming en wanhopige rebellie. Lichtheid en humor daarentegen worden geboden in de Sonate (Sonatine) nr. 25 op. 79 uit 1809, die met zijn geënsceneerde jeugdigheid, een effectief contrast biedt met de “Waldstein”.
De opnames werden tussen 2013 en 2018 gerealiseerd in de Historischer Reitstadel in Neumarkt (foto) en in de Leibniz Saal in Hannover (foto). Adreas Neubronn en Stephan Schellmann zorgden voor de optimale klankkwaliteit. In het bijbehorend boekje leest u uitvoerige achtergrondinformatie (in het Duit en in het Engels) bij elk van de 32 sonates van de hand van Duitse violist, cultuurjournalist, muziekmanager en Intendant van het Münchens Kamarorest en de Niedersächsischen Musiktage, Anselm Cybinski (°1967). Een magistrale, fenomenale uitgave!
Beethoven The Piano Sonatas Igor Levit 9 cd Sony 19075843182