“Kerken bouwen langs Maas en Rijn na 1945”, de geschiedenis van de naoorlogse kerkbouw in Nederland, België en Duitsland, een indrukwekkende, tweetalige uitgave van Leuven University Press.

De laatste bloeiperiode van de kerkbouw in Noordwest-Europa voltrok zich in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog. Enerzijds moest de oorlogsschade worden gerepareerd, anderzijds zette de bevolkingsgroei aan tot de uitbreiding van dorpen en steden. Voor deze rijk, in kleur geïllustreerde publicatie deed editor Antoine Jacobs een beroep op 23 specialisten, historici en kunsthistorici.

Afhankelijk van de aanwezige religieuze denominatie(s) werden nieuwbouwwijken voorzien van één of meerdere kerkgebouwen. De spectaculaire opleving in de kerkbouw hield aan tot het midden van de jaren zestig toen toenemende ontkerkelijking en afnemend kerkbezoek zich stevig lieten voelen. Die stagnatie werd gevolgd door herbestemming van kerkgebouwen en zelfs afbraak.

Kerken bouwen langs Maas en Rijn na 1945 zoomt in op deze problematiek in Nederland, België en Duitsland, met bijzondere aandacht voor de beide Limburgen en de regio’s rond Aken, Keulen en Düsseldorf, die van oudsher culturele banden hadden. Naast de nieuwbouw van kerken en hun lokale inplanting komen ook de religieus-maatschappelijke en de liturgische evolutie na Vaticanum II aan bod. De overzichtsartikelen worden afgewisseld met casestudy’s, zowel van kerkgebouwen als architecten.

De 23 auteurs zijn Sander van Daal, Jo Deferme, Jan De Maeyer, Jean Gardeniers, Albert Gerhards, Antoine Jacobs, Annette Jansen-Winkeln, Jan Jaspers, Patrick Jaspers, Barbara Kahle, Kai Kappel, Hugo Landheer, Marc Lindeijer SJ, Elly van Malkenhorst, Marisa Melchers, Peter Nissen, Yves Schoonjans, Martin Struck, Norbert Trippen († 2017), Luc Verpoest, Caroline Voet en Bart Wiekart.

Na de uitvoerige inleiding door Antoine Jacobs en Luc Verpoest, komt als eerste Nederland aan de beurt. In dit deel leest u over de kerk in Nederlands-Limburg na 1945 (Peter Nissen), liturgische ontwikkelingen in de naoorlogse Limburgse kerkenbouw (Antoine Jacobs en Bart Wiekart) en kerkarchitectuur in Nederlands-Limburg vanaf 1945 (Antoine Jacobs en Bart Wiekart), gevolgd door de parochie als stedenbouwkundig concept, de ligging van naoorlogse kerken in Venlo-Blerick (Marisa Melchers), de financiering van de kerkbouw in het bisdom Roermond tussen 1945 en 1965 (Hugo Landheer), vijf monumentale kerkgevel versieringen van de beeldhouwer, Wim van Hoorn (Elly van Malkenhorst-Groenenberg), de Sint-Barbarakerk te Geleen-Lindenheuvel (Sander van Daal), de huiskapel van de jezuïeten in Maastricht, 1941-1967 (Marc Lindeijer, SJ), en een tekst over Dom Hans van der Laan (1904-1991), zijn invloed op de naoorlogse kerkenproductie in het gebied tussen Maas en Rijn (Caroline Voet en Yves Schoonjans), en Naoorlogse kerkenbouw, het einde van een tijdperk? Van een kerk voor iedereen tot niemand meer in de kerk (Jean Gardeniers).

Na Nederland is het de beurt aan België. In dit deel leest u alles over de kerk in Belgisch-Limburg na 1945 (Jan De Maeyer en Jo Deferme), kerkbouw in Belgisch-Limburg na 1945 (Patrik Jaspers), naoorlogse kerkbouw in België. Architecturale en constructieve analyse van het werk van Adolf Nivelle (Stephanie Van de Voorde en Ronald De Meyer), de Sint-Jozefkerk van Smeermaas (Patrik Jaspers), en over de toekomst van de kerken na 1945 in Belgisch-Limburg (Jan Jaspers).

In het derde deel, Duitsland, bespreekt Norbert Trippen, “Köln und das Rheinland in den Notjahren nach 1945”, heeft Albert Gerhards het over “Liturgie und Kirchenarchitektur zwichen Maas und Rhein”, bespreekt Barbara Kahle “Moderne Kirchen im Rheinland. Ein Überblick” , hebben Annette Jansen-Winkeln en Lothar Altmann het over “Glasmalerei an Rhein und Maas nach 1945. Ergebnisse auf der Grundlage der ersten flächendeckenden Inventarisation und Dokumentation von Glasmalerei in Europa in der Euregio Rhein-Maas-Nord”, leest u een tekst van Kai Kappel over “Kirchen als kommunale und transnationale Eeinnerungsorte an das Leiden und Sterben im Zweiten Weltkrieg”, en besluit Wolfgang Struck met “Denkmalschutz moderner Kirchen im Erzbistum Köln”. Warm aanbevolen.

Kerken bouwen langs Maas en Rijn na 1945 Antoine Jacobs (red.) diverse auteurs 384 bladz. geïllustreerd Nederlands-Duits KADOC-Artes 18 uitg. Leuven University press ISBN 9789462702202