“Philip Glass, Symphony no. 9”, door het Bruckner Orchester Linz o.l.v. Dennis Russell Davies, op het label Orange Mountain Music. Magistraal!

Philip Glass, koos ooit voor Godard en Truffaut, in de  plaats van voor Boulez. Wat een geluk, want het is er aan te horen. Ontdek een grandioze symfonie van een uitgesproken operacomponist.

Hoewel de symfonische muziek van Philip Glass lijkt op concertuitvoeringen van zijn minimalistische opera’s, blijft zijn instrumentale, repetitieve taal fascineren. Dit is niet anders met zijn 9de symfonie, die uitgevoerd werd ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag en nu op cd is verschenen.Philip Glass (°1937), de zoon van een joodse platenhandelaar uit Baltimore in Maryland, noemt zichzelf “a vegetarian, Jewish-Taoist-Hindu-Toltec-Buddhist”. Hij studeerde eerst wiskunde en filosofie aan de universiteit van Chicago. Op zijn negentiende was hij afgestudeerd. Daarna  ging hij naar het Peabody Conservatory of Music in Mount Vernon nabij Baltimore en volgde hij les bij Vincent Persichetti (1915-1987), de organist en koorleider van de Arch Street Presbyterian Church van Philadelphia en bij William Bergsma (1921-1994), aan de Juilliard School of Music in New York. Bergsma, heel bekend in de States,  was in 1966 de oprichter van de Contemporary Group van de  University of Washington. Philip Glass volgde daarna les bij Darius Milhaud aan de Aspen Music School  in Pitkin County/Colorado en in navolging van o.m. Aaron Copland ging hij in Parijs studeren bij Nadia Boulanger (1887-1979), de meest legendarische muziekpedagoge aller tijden.In plaats van te luisteren naar de serialiteit van die andere jonge wiskundige, bezeten van de Mode de valeurs et d’intensités van Olivier Messiaen, Pierre Boulez, keek hij in Parijs in de jaren ’50 naar de Nouvelle Vague films van Truffaut en Godard (foto). In de loop van de jaren ’60 ontwikkelde hij samen met Steve Reich (foto) e.a. de minimalistische of repetitieve muziek. Van “Strung Out” (1967) en “Music in the Shape of a Square” (1968), over “Two Pages” (1969), naar “Music in Similar Motion” (1969) en “Music with Changing Parts” (1970). Glass was echter zo geniaal dat hij een hoogst persoonlijke klank ontwikkelde. Die klank is nu uit honderden te herkennen en heet  in de States, “vintage Glass”, Glass kwaliteit. Deze living legend  werkte o.a. samen met Ravi Shankar, (foto) Paul Simon, Linda Ronstadt, Yo-Yo Ma,  Doris Lessing, Allen Ginsberg, Woody Allen, David Bowie, Martin Scorsese, Richard Gere, Leonard Cohen (Book of Longing), Brian Eno, Laurie Anderson, Patti Smith, Suzanne Vega,  Mick Jagger en Natalie  Merchant (de gewezen zangeres van “10.000 maniacs”).Zijn unieke stijl beïnvloedde de muziek van Mike Oldfield, Tangerine Dream en Talking Heads, en de post-punk/new wave muziek in het algemeen. Glass  producete  in 1991 John Morans opera “The Manson Family” voor het Lincoln Center for the Performing Arts, waaraan niemand minder dan de legendarische Iggy Pop, zijn medewerking verleende. Glass is al ettelijke keren genomineerd voor een Award maar heeft er nog nooit één gekregen. Hij richtte in 1987 in New York de niet-gouvernementele organisatie, “Tibet House” (foto) op. Dit deed hij samen met de boeddhismespecialist prof. Robert Thurman (°1941) van de Columbia-universiteit en met de acteur, American Gigolo, Richard Gere (°1949). De oprichting van het Tibet House gebeurde op verzoek van de (14de) Dalai Lama, Tenzin Gyatso (°1935). Glass componeerde trouwens in 1997 de muziek voor “Kundun” van Martin Scorsese en voor Compassion in Exile: The Life of the 14th Dalai Lama, een documentairefilm uit 1993,  van Mickey Lemle, die ook “The Other Side of the Moon” (1990) en “Our Planet Earth” (1991) regisseerde.In 1968 richtte Glass zijn eigen “Philip Glass Ensemble” op om zijn experimentele, minimalistische muziek te spelen. Met dit ensemble bracht hij in 1976 zijn eerste  opera, “Einstein on the Beach.” Deze opera, op tekst van Christopher Knowles, Samuel M. Johnson en Lucinda Childs, maakte hij samen met de wereldberoemde toneelregisseur Robert Wilson (°1941). De opera werd het eerste deel van een trilogie, “The Portrait Trilogy” (1975–1979), waarvan “Satyagraha”, gebaseerd op het leven van Mahatma Gandhi en zijn ervaringen in Zuid-Afrika, en “Akhnaten”, over de Egyptische farao Echnaton, het tweede en  derde deel zouden vormen. Ten tijde van het componeren van deze trilogie werkte Glass  als…loodgieter en als taxichauffeur! De naam “I Feel the Earth Move” van Trial 2/Prison, voor sopraansaxofoon en basklarinet in “Einstein on the Beach”, werd geïnspireerd door de gelijknamige song  uit het wereldberoemd geworden album “Tapestry” uit 1971,  van de joodse zangeres, songwriter en pianiste Carole Joan Klein, bekend als…Carole King (°1942) (foto). Haar ander nummer, “You’ve Got a Friend”,  werd wereldberoemd, gezongen door James Taylor (°1948) met backing vocals door Joni Mitchell. “Tapestry” was ooit de eerste, meest verkochte fonoplaat van een vrouwelijke solo-artieste. Dit record werd pas in 1992 gebroken door het album “The Bodyguard”, van Whitney Houston, dat trouwens ook de meest verkochte soundtrack aller tijden werd,  en het record van Whitney Houston werd op haar beurt,  in 2011, gebroken door  de cd “21”, van juffrouw Adkins, beter bekend als…Adele.De meeste symfonieën van Philipe Glass werden in première gedirigeerd door Dennis Russell Davies (°1944) die piano en orkestdirectie studeerde aan de Juilliard School of Music in New York Hij is momenteel chefdirigent van het Bruckner Orchester Linz en van de Opera van Linz. Hij is  ook docent orkestdirectie aan het Mozarteum in Salzburg en dirigent van het Symfonieorkest van Bazel. Het Bruckner Orchester Linz (BOL) is  het symfonie- en operaorkest van de Oostenrijkse stad Linz. Uit het Linzer Theaterorchester, dat in 1938  een Reichsgauorchester  werd, ontstond na de Tweede Wereldoorlog het Linzer Theater- und Symphonieorchester. Dat orkest kreeg  in 1967 onder de chefdirigent Kurt Wöss (1914-1987) de naam Bruckner Orchester Linz (BOL). Sindsdien is het  een van de belangrijke orkesten in Oostenrijk. Anton Bruckner was nl. afkomstig uit Opper-Oostenrijk in de buurt van Linz (meer bepaald uit Ansfelden). Het orkest maakte dan ook vele opnamen van zijn symfonieën, vooral o.l.v. gastdirigent  Kurt Eichhorn. Misschien wel teveel want Kurt Wöss is er zelfs aan gestorven. Die overleed nl. tijdens de repetitie van Bruckners 4de symfonie. Het “BOL” speelt zowel opera-uitvoeringen in het Linzer Landestheater, als symfonische concerten  in het Brucknerhaus.

De 9de symfonie van Philipe Glass was een opdracht van het Bruckner Orchester, van Carnegie Hall en van de Los Angeles Philharmonic Assoc. De symfonie werd in première gespeeld op 1 januari 2012 in het Brucknerhaus in Linz. Dennis Russell Davies (foto) dirigeerde. De US Premiere was vervolgens op woensdag 31 januari, 2012, Glass’ verjaardag, in Carnegie Hall. Daar dirigeerde Dennis Russell Davies het American Composers Orchestra. De West Coast Premiere was op 5 april jongstleden. Daar dirigeerde dan weer John Adams de Los Angeles Philharmonic. Op woensdag 31 januari werd ook “Lamentate” voor piano en orkest van Arvo Pärth uitgevoerd. De soliste was de japanse pianiste, Maki Namekawa.  Glass en Davies vroegen zich nl. af, wat de combinatie van, en de “distant, yet recognizable symbiosis”, tussen een Joods-Amerikaanse Boeddhist en een Estlandse mysticus, zou geven?De lijn van zijn 8ste symfonie zette Philip Glass verder in zijn 9de symfonie. We horen er echo’s in uit Schuberts “Onvoltooide”, de waardigheid van het adagio uit de 7de symfonie van Bruckner, Sibelius, en uit  Ravels “Concerto pour la main gauche”. De muziek kenmerkt zich door alle mogelijke Philip Glass klanken. Repetitief filigraanspel, ostinate ritmen, klassieke arpeggio’s die afgewisseld worden met gebroken akkoorden, bestaande uit secunde- en tertsintervaliek, monolitisch koperwerk, verfijnd klokkenspel met houtblazers, neo-klassiek, zingend allegro à la Rossini en Johann Christian Bach. Kortom, het is de  consonante taal van het minimalisme met zijn vele parallelle en bedekte kwinten, uitgesproken Philip Glass. Glass bundelt krachten (soms klinkt het bijna als de splitsing van aardse, tectonische platen), en combineert daarvoor een contrabastrombone, een basklarinet, een contrafagot en een tuba, met piano en harp. Daarnaast schrijft  Glass zwaar tot verfijnd slagwerk voor.In Movement II van deze symfonie beluisteren we het introspectief aspect van het Joods-Amerikaans pragmatisme à la Henry James, Peirce en Dewey (foto). De moreel-religieuze variant, die metafysische opvattingen en religieuze leerstellingen bevestigd ziet in het dagelijks leven van theoretisch en moreel overwogen handelingen en ideeën, maar die gericht zijn op actie en verandering. Dit laatste wordt verklankt in de Movements I en III. Machtige canyon-natuurevocaties wisselen af met de verklanking van het gesublimeerd eenzaamheidsgevoel bij het bewonderen van de nachtelijke skyline van New York (solotrompet in Movement III).Epiek gaat bij Philip Glass hand in hand met tijdelijke, vluchtige momenten van verrukking en vervoering. Grote mensenmassa’s lossen op in menselijke gevoelsindividualiteit. Galopperende paarden ontvluchten de razernij van de waanzinnige consumptiemaatschappij en steigeren bij het aanschouwen en het bewonderen van het opkomend zonlicht in de canyon. Kolkende watermassa’s verdampen in helder water dat het rustig beschouwende weerspiegelt. Dit is muziek die u moet ondergaan en die u meeneemt naar het onbegrensde van de horizon. Dit is muziek vol kleur, vol oogverblindend licht, heel hoog, nog hoger, en heel, heel ver weg. Magistraal!

Wie meer muziek van Philip Glass wil ontdekken kan terecht bij de labels Nonesuch, Sony/CBS, en vele, vele andere labels, waaronder de zelf opgerichte labels Chatham Square Productions (1970), Point Music (1993) en Orange Mountain Music company (OMM),(2002).Philip Glass Symphony no. 9 Bruckner Orchester Linz conducted by Dennis Russell Davies cd Orange Mountain Music OMM0081