Eduardas Balsys, “Violin Concerto No. 1, Dramatic Frescoes & Reflections of the Sea”, door Dzeraldas Bidva (viool), Indre Baikstyte (piano), en het Lithuanian National Symphony Orchestra o.l.v. Modestas Pitrenas, op het label Ondine. Een hoogtepunt. Niet te missen!

Deze nieuwe cd laat u kennismaken met de muziek van Eduardas Balsys, een sleutelfiguur van de Litouwse muziek in de tweede helft van de 20ste eeuw. Op de cd staan drie werken van de bekroonde componist, waarin hij zich ontpopte als een meester van rijke, lyrische en kleurrijke orkestmuziek.Eduardas Balsys (1919-1984) werd als zoon van Kostas Balsys en een Duitse moeder, Barbora Renner, in Mykolajiv, in het zuiden van Oekraïne geboren. Toen het gezin met drie zonen naar Skuodas in het noordwesten van Litouwen in de buurt van de grens met Letland aan de rivier Bartuva verhuisde, was Eduard twee jaar oud. Hier begon hij muziek te studeren en te voetballen. In 1928 verhuisde de familie naar Klaipeda, daarna naar Kretinga en in 1939, naar Palanga. Hij ging naar het Vytautas Magnus Gymnasium in Klaipeda, zong er in het koor, en speelde altviool en tuba in verschillende jeugdsymfonieorkesten. In het gymnasium was hij beroemd als een geweldige turner, voetballer en basketbalspeler. In 1938 werd het Klaipėda-team trouwens Litouws voetbal kampioen. In 1940 studeerde hij af aan de militaire school van Kaunas met de rang van luitenant. Hier begon hij marsen en liederen te componeren. Hij werd docent aan het Kretinga Gymnasium en trouwde in 1948 met Adele Jasinskaitė. Hij studeerde aan het LSSR Conservatorium bij Antanas Račiūnas (foto) en doceerde theorie aan het Juozas Gruodis conservatorium (Juozas Gruodis (1884-1948) was een belangrijke, Litouwse componist). In 1953 voltooide hij bij Viktor Voloshinov (1905-1960) (foto), zijn postdoctorale studie aan het conservatorium van Leningrad.Op de cd staan naast het Vioolconcerto nr. 1 uit 1954, “Reflections of the Sea” uit 1981, en “Dramatic Frescoes” voor viool, piano en orkest, uit 1965. Balsys maakte van zijn in klassieke vorm geschreven vroege composities tot zijn late expressionistische en dodecafonische werken, een opmerkelijke stilistische ontwikkeling door. Zijn oeuvre weerspiegelde de wendingen in de ontwikkeling van de Litouwse muziek, van ideologisch gemotiveerde, volkse romantiek (tot 1958) tot nieuwe stilistische tendensen en compositietechnieken. Het magistraal Vioolconcert nr. 1, dat hij componeerde na zijn studies aan het Conservatorium van Leningrad, was het hoogtepunt van zijn eerste creatieve periode.Enerzijds blijkt Balsys de eerste stap gezet te hebben naar een nieuwe stijl, maar anderzijds was het stilistisch nog een traditioneel werk, niet danig ver verwijderd van de Vioolconcerti van Kabalevsky en Katchaturian. “Dramatische Fresco’s” voor viool, piano en symfonieorkest (1965) markeerden het begin van zijn laatste creatieve periode. In dit eendelig symfonisch werk, combineerde hij kenmerken van verschillende genres, instrumentaal concerto, symfonisch gedicht, en symfonie. De solo-instrumenten werden behandeld als hoofdelementen van het orkest. In dit werk vatte de componist de dramatische conflicten van onze tijd samen, waaronder de dreiging van oorlog. “Reflections of the Sea” (1981), gecomponeerd voor strijkorkest, was een van zijn laatste orkestwerken. Het werk stak door het onderverdelen van de verschillende instrumentale secties, vol expressieve stemmingen en scherpe contrasten.Džeraldas Bidva, geboren in Litouwen, studeerde in 1999 af aan de Litouwse Academie voor Muziek en Theater. Hij was te gast op vele prestigieuze festivals zoals Lockenhaus, Gstaad, Maerze, Les Museiques, Salzburg, en speelde met artiesten als Oleg Maisenberg, Yurij Bashmet, Vladimir Mendelssohn, Gidon Kremer en vele anderen. Džeraldas is sinds de oprichting in 1997, concertmeester van het kamerorkest Kremerata Baltica. De laatste jaren treedt hij voornamelijk op in verschillende kamermuziekensembles. Bidva speelt regelmatig solo met Litouwse symfonie- en kamerorkesten. In 2005 vormde hij samen met vrienden van het kamerorkest, het strijkkwartet, Kremeratini.De pianiste, Indrė Baikštytė, is de kleindochter van Eduardas Balsys. Ze studeerde aan de Nationale MK Čiurlionis School of Arts, de Litouwse Academie voor Muziek en Theater (LAMT, bij prof. O. Šteinberg, I. Armonienė, D. Balsytė, P. Geniušas), en vervolgens aan de Kunst Universiteit van Berlijn. In 2015 behaalde ze een doctoraat. Baikštytė is laureaat van meer dan tien nationale en internationale solo-, concertmeester- en kamerensemble wedstrijden in Canada, Roemenië, Zweden en Oekraïne, en als soliste trad ze op met het Lithuanian National Symphony Orchestra, het Kaunas City Symphony Orchestra, Lithuanian Chamber Orchestra, Klaipėda Chamber Orchestra en St. Christopher Chamber Orchestra. Ze werkt samen met Litouwse en buitenlandse artiesten, heeft concerten gegeven in veel Europese landen, maar ook in Canada, Rusland en Israël. Ze is universitair hoofddocent aan de afdeling Chamber Ensemble van de Litouwse Academie voor Muziek en Theater, en docent aan de National M. K. Čiurlionis School of Arts, waar ze ook hoofd is van de afdeling Chamber Ensemble.Na de middelbare school in Pašilaičiai, studeerde de Litouwse koor- en orkestdirigent, Modestas Pitrėnas (° 1974), uit Vilnius, van 1989 tot 1993, koordirectie aan de Juozas Tallat Kelpša Muziekschool bij G. Čiurilaitė en koordirectie aan de Lietuvos muzikos akademija (LMA) bij Lionginas Abarius. Van 1995 tot 1996 voltooide hij zijn bachelordiploma (koor- en operadirectie) met onderscheiding aan het Salzburg Mozarteum (Walter Hagen-Groll en Karl Kamper) en van 1997 tot 1998 het masterdiploma koordirectie aan het LMA bij Abarius. Vanaf 1997 studeerde hij symfonie en operadirectie bij Juozas Domarkas. Vervolgens gaf hij van 2000 tot 2004, les aan het seminarie van Vilnius en was hij directeur van het seminariekoor. In 2001 werd hij art director en dirigent van het symfonieorkest aan de Balys Dvarionas Music School. Sinds 2003 is hij docent orkestdirectie aan de Lietuvos muzikos ir teatro akademija. Van 2006 tot 2011 was hij chef-dirigent van het Kaunas Symphony Orchestra, en daarna van de Letse Nationale Opera in Riga. Sinds 2015 is hij chef-dirigent en artistiek leider van het Lithuanian National Symphony Orchestra in Vilnius. Hij had concertreizen in de VS, Israël, Japan en China. In het seizoen 2010/11 maakte hij zijn debuut met Mozarts Toverfluit bij de Opera van Keulen en dirigeerde hij Puccini’s Trittico bij de Deutsche Oper am Rhein. Hij dirigeerde Werther en Tosca in Riga, L’elisir d’amore en Die Walküre in Vilnius, Salome en La Wally in het St. Gallen Theater, en Stravinsky’s Le rossignol in de Nationale Opera van Warschau.Het Litouws Nationaal Symfonieorkest (Lietuvos nacionalinis simfoninis orkestras, LNSO) is een van de beide orkesten van de Litouwse Nationale Filharmonie (Lietuvos nacionalinė filharmonija) en het voornaamste symfonieorkest van Litouwen. Het orkest werd opgericht in oktober 1940. Een van de oprichters was Balys Dvarionas. In de Sovjet-tijd bleef het orkest op de achtergrond en werd het vaak ingeschakeld door de staatsradio. Toen de onafhankelijkheid van Litouwen in zicht kwam, bloeide het symfonieorkest op met de vertolking van diverse muziekstromingen, niet alleen van klassieke muziek, maar ook jazz. Speciale aandacht was er voor de tijdens de Sovjetoverheersing onderdrukte, eigen muziek. In 1998 kreeg het een nationaal culturele status in Litouwen. Het LNSO heeft als thuishaven de Nationale Filharmonie in Vilnius (foto). Het orkest werd tot dusver gedirigeerd door Balys Dvarionas (1940-1941 en 1958-1964), Juozas Domarkas (1964 tot 2015), en vanaf 2015, door Modestas Pitrėnas.Eduardas Balsys Violin Concerto No. 1 Dramatic Frescoes Reflections of the Sea Dzeraldas Bidva violin Indre Baikstyte piano Lithuanian National Symphony Orchestra Modestas Pitrenas cd Ondine ODE 1358-2