Artemisia Gentileschi (1593-ca.1656) was één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Italiaanse barok. Een tentoonstelling in Rijksmuseum Twenthe en een schitterend boek, tonen u Artemisia’s prachtige portretten, afgewisseld met dramatische, theatrale composities. Voorstellingen die op en top barok zijn, sensueel, soms grenzend aan schandaal, een mengeling van geweld en verleiding.
Artemisia (foto’s – zelfportetten) was een schilderende vrouw, een kunstenaarsdochter, (ze was de dochter van de kunstschilder/Caravagist, Orazio Gentileschi (1563-1639)), en een moeder. Ze kreeg nl. vijf kinderen, van wie er drie al jong stierven. Artemisia was eigengereid en vastberaden succesvol te zijn in een door mannen gedomineerde wereld, toen kansen en mogelijkheden heel beperkt waren. Ze werd als 18-jarige, verkracht door Agostino Tassi, een landschapsschilder, die haar het perspectieftekenen leerde. Voor Artemisia vormde haar talent de sleutel. Met haar werk verdiende zij een inkomen, verwierf zij aanzien en een mate van vrijheid, een plek in de wereld. In 1616 werd ze bv. als eerste vrouw toegelaten tot de Accademia dell’Arte del Disegno in Florence.
Maar, opvallende aspecten van de biografie van Artemisia bieden aanknopingspunten voor een groter verhaal over het vroegmodern Europa, en over de vrouw in de geschiedenis. Artemisia’s ongeletterdheid bijvoorbeeld toont niet alleen het gebrek aan onderwijs, maar laat net zo goed zien hoe kennisoverdracht in de 17de eeuw, in de eerste plaats mondeling verliep. Want in haar schilderijen toonde zij zich wel degelijk bewust van verhalen en geschiedenis. Artemisia’s onrust en geldproblemen, het breken met haar vader en zijn kunstenaarspraktijk, het moederschap en verlies van haar kinderen, haar internationale opdrachtgevers, de culturele netwerken rond Galileo Galilei, Cosimo II de’ Medici en de Engelse koning, Charles I., en haar omgang met haar eigen lichaam, zijn nu net de biografische aspecten die een bijzondere lezing van haar oeuvre mogelijk maken.
Na Rome, New York, Milaan en, recentelijk, in Londen, wordt nu voor het eerst ook in Nederland haar werk centraal gesteld. Van 26 september 2021 tot en met 23 januari 2022 organiseert Rijksmuseum Twenthe nl. een spectaculaire tentoonstelling rond het leven en werk van deze barokschilder. Zij was één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Italiaanse schilderkunst uit de 17de eeuw, een symbool van de strijd tegen het patriarchaat.
De tentoonstelling “Artemisia. Vrouw en Macht” past binnen een recente “herontdekking” van een vrouwelijk icoon, van een uitstekende (portret)schilder die een bijzonder leven leidde. Maar deze tentoonstelling draait niet alleen om het spanningsveld tussen leven en werk. Net zo goed gaat het om de verschillen en overeenkomsten tussen Artemisia’s tijd en onze hedendaagse blik. Wat zeggen haar biografie en haar werk over haar tijd, wat zegt ons begrip daarvan over die van ons, en, hoe kunnen wij Artemisia’s schilderijen lezen?
Met ongeveer 20 schilderijen, en nog eens 20 werken van haar barokke (mannelijke) tijdgenoten, o.a. Giovanni Baglione, Guercino en Jusepe de Ribera, toont Rijksmuseum Twenthe niet alleen het leven van de kunstenaar, maar ook het vrouw zijn in haar tijd en in tijden erna, wanneer Artemisia tot ultiem symbool van feministen wordt uitgeroepen. Rijkmuseum Twenthe toont daarmee ook een geschiedenis van de vrouw. U ziet er prachtige portretten van onder meer Clio, Minerva (Anne van Oostenrijk) (foto), Cleopatra, Lucretia en (vrouwelijke) allegorieën, afgewisseld met dramatische, theatrale composities van Judith en Abra, Jael en Sisera, Suzanna en de Ouderlingen (foto). Het bijbehorend boek, een luxe paperback uitgave, geïllustreerd met wel 150 foto’s, bevat teksten van Klazina Dieuwke Botke, Joost Keizer en Anneke Smelik. Niet te missen!
Tentoonstelling :
Van 26 september 2021 t/m 23 januari 2022 in het Rijksmuseum Twenthe, Enschede.Artemisia Vrouw & macht 96 bladz. geïllustreerd uitg. Waanders ISBN 9789462623705