“Shostakovich, Symphony No. 10” door het Orchestre du Capitole de Toulouse o.l.v. Tugan Sokhiev, op het label Warner classics. Overweldigend!

Tugan Sokhiev vervolgt een serie van Sjostakovitsj die in 2020, werd gelanceerd. Toen Warner Classics de Symfonie nr. 8 uitbracht, beschouwde Le Figaro het “een kans om het ongelooflijk werk (in Toulouse) in de afgelopen 12 jaar te beoordelen door Sokhiev, wiens Sjostakovitsj 8 even indrukwekkend is vanwege zijn consistentie en dichtheid als vanwege zijn helderheid”. Diapason, het toonaangevend Frans muziektijdschrift, oordeelde dan ook dat de uitvoering van de Symfonie nr. 8, een Diapason d’Or verdiende. Nu is er zijn al even indrukwekkende opname van de fenomenale tiende!

Herbert von Karajan vertelde dat, was hij componist geweest, hij muziek had willen kunnen componeren zoals deze van Sjostakovitsj. De dirigent uitte dit in 1967 n.a.v. zijn eerste opname van Sjostakovitsj’ 10de symfonie met de Berliner Philharmoniker voor Deutsche Grammophon. Zo’n uitspraak van zo’n dirigent kon tellen. Het oeuvre van Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) was de muzikale kroniek van een heel tijdperk. Er was iets in zijn muziek dat gedachten en zielen van miljoenen agiteerde. Zijn vijftien symfonieën gaven niet alleen zijn eigen evolutie weer, ze voelden ook aan alsof ze de hele 20ste eeuw met zijn immense verstoringen, vooruitgang en catastrofes, in- en uitademden. Deze opvallende documenten van de menselijke geest zullen de verhalen over hun tijd, die verhitte theoretische en esthetische discussies veroorzaken, blijven vertellen. Ze zullen blijvend redenen geven voor zeer uiteenlopende interpretaties en inspirerende bewondering, maar ze zullen de luisteraars nooit meer onberoerd laten. Elk van de 15 symfonieën was daarenboven een belangrijke gebeurtenis in het indrukwekkend muzikaal en cultureel leven van het nieuw land, de Sovjet Unie.

De symfonieën van Sjostakovitsj zijn uniek, variërend van experimenteel tot klassiek tonaal, subliem lyrisch tot cassant en bombastisch, ontroerend tot beklemmend, aangrijpend tot angstaanjagend! Maar, van alle 15 symfonieën, zijn nog helaas steeds, slechts de nummers 5, 7 en 10, enigszins bekend bij een breder publiek Op 19-jarige! leeftijd vierde hij reeds triomfen met de première van zijn eerste symfonie. De veertigjarige Sjostakovitsj had in 1947 reeds negen geniale symfonieën gecomponeerd, muziek bij wel 15 sovjet films, al dan niet experimenteel, avantgardistisch of propagandistisch, drie indrukwekkende balletten (“Zolotoi vek” (“The Golden Age”), “The Bolt” en “The Limpid Stream”), veel toneelmuziek, en het fantastisch, dromerig en vrolijk eerste Pianoconcerto voor piano, trompet en strijkers.Daarenboven was Sjostakovitsj toen reeds houder van verschillende functies, titels, prijzen en onderscheidingen, zoals Afgevaardigde in het Leningrads stadsdeelbestuur, Hoogleraar, Afgevaardigde van de Leningradse Arbeidersraad, Orde van het Rode Vaandel (of Rode Banier), twee Stalin prijzen 1ste klas (voor zijn pianokwintet en zijn 7de symfonie), een Stalin prijs 2de klas (voor zijn Pianotrio), de Leninorde, Afgevaardigde van de Opperste Sovjet voor het district Leningrad, en er zouden er nog vele, vele volgen. Daarnaast was de componist reeds in 1943 benoemd tot Erelid van de “American Academy and Institute of Arts and Letters”.

Op de ondubbelzinnig grootse, speelse, spannende, donkere en schijnbaar tragische achtste, met zijn onverwacht adembenemende finale, volgde de vrolijke, vederlichte, bijna Haydniaanse, klassieke Negende. De fantastische tiende uit 1953, (volgens zijn vriendin Tatjana Nikolajeva was de symfonie al in 1951, volgens anderen had de componist zelfs in 1946 al gedeelten af), was Sjostakovitsj’ eerste, louter instrumentale post-Stalin-symfonie. Een symfonie met geweldige en broeierige muziek, met een waanzinnig gewelddadig scherzo, waarover de componist grapte dat het ‘Stalin in muziek’ was. In brute marsritmes en toespelingen op Moesorgski’s opera over de terreurheerser Boris Godoenov, gaf hij hem vorm. Het verschrikkelijk gezicht van Stalin schittert in het tweede deel, had Dmitri Sjostakovitsj’ zoon Maxim, gezegd over zijn vaders Tiende Symfonie. In de indrukwekkende finale triomferen weliswaar de in noten gegoten initialen van Sjostakovitsj.

De Russische dirigent Tugan Sokhiev nam onlangs ontslag als chef-dirigent van het beroemd Bolsjoi Theater in Moskou en als leider van het Orchestre National du Capitole de Toulouse, met wie hij de huidige opname realiseerde. Onder druk gezet om een politieke verklaring af te leggen in het licht van de oorlog in Oekraïne, antwoordde Tugan Sokhiev: “Het feit dat iemand mijn inzet voor de vrede in twijfel trekt en denkt dat ik als muzikant ooit voor iets anders kan opkomen dan voor vrede op onze planeet, is schokkend en beledigend. Steeds vaker”, zegt hij, “staat hij voor de “onmogelijke keuze” te kiezen tussen de twee muzikale tradities, de Europese en de Russisch”.

Tugan Taymurazovich Sokhiev (°1977) begon pianostudies op 7-jarige leeftijd. Hij dirigeerde voor het eerst op 17-jarige leeftijd, geïnspireerd door Anatoly Briskin, de dirigent van het North Ossetia State Philharmonic Orchestra. Vervolgens bezocht hij het conservatorium van Sint-Petersburg, waar hij een van de laatste studenten was van Ilya Musin (1903-1999) voor diens overlijden in 1999. Sokhievs eerste opera als dirigent was in een productie van La bohème in IJsland.

Na die productie in IJsland benoemde Anthony Freud, algemeen directeur van de Welsh National Opera (WNO), in december 2001, met ingang van 2003, hem als de muziekdirecteur van Sokhiev WNO voor een aanvankelijk contract van 5 jaar. Zijn aanvankelijke leidingswerk met WNO als muzikaal leider was in hernemingen van Don Giovanni , Cavalleria rusticana en Pagliacci. Zijn eerste nieuwe productie als WNO-dirigent was Eugene Onegin. Hij leidde ook de Russian Series voor WNO met werken van vele beroemde Russische componisten. In augustus 2004 nam Sokhiev met onmiddellijke ingang ontslag bij WNO, na problemen met de cast van hun nieuwe productie van Verdi ’s La traviata. Rapporten wezen op een afname van het moreel onder het WNO-orkest en -koor, en vragen of Sokhiev te jong en onervaren was voor de functie.

In 2005 werd Sokhiev vaste gastdirigent en muzikaal adviseur bij het Orchestre national du Capitole de Toulouse. Hij ontving in 2005 de onderscheiding ‘Révélation musicale de l’année’ van de Franse Critics’ Union, na een optreden in Parijs met het orkest Capitole de Toulouse. In september 2008 werd hij muzikaal leider van het orkest.

In september 2010 werd Sokhiev benoemd tot chef-dirigent en artistiek directeur van het Deutsches Symphonie-Orchester Berlin (DSO Berlin), met ingang van 2012, met een aanvankelijk contract van 4 jaar. Hij nam met onmiddellijke ingang de titel van aangestelde chef-dirigent aan. In januari 2014 benoemde het Bolshoi Theater Sokhiev tot zijn nieuwe muzikaal leider, met een aanvankelijk contract van 4 jaar, met ingang van 1 februari 2014. In oktober 2014 verklaarde Sokhiev zijn voornemen om zijn functie bij DSO in Berlijn neer te leggen na de 2015- 2016, om meer aandacht te besteden aan zijn Bolshoi-post. Op 6 maart 2022 nam Sokhiev ontslag als muzikaal leider en chef-dirigent van het Bolshoi Theater in Moskou en als muzikaal leider van het Orchestre national du Capitole de Toulouse, omdat hij onder druk stond om een onmogelijke keuze te maken tijdens de Russische invasie van Oekraïne in 2022 .

Shostakovich Symphony No. 10 Orchestre du Capitole de Toulouse Tugan Sokhiev cd Warner classics 0190296377716