“Händel, Rodelinda” Live o.l.v. Laurence Cummings, op het label Accent. Alweer magnifiek!

“Rodelinda, Regina de’ Longobardi” was de opera die in 1920, het Internationaal Händelfestival in Göttingen lanceerde. Met deze opvoering initieerde festivaloprichter, Oskar Hagen, de Händelrenaissance in Göttingen. Nadat de viering van het 100-jarig jubileum in 2020, vanwege covid moest worden afgelast, stond “Rodelinda” op 9 september 2021, op het podium van het Deutsches Theater. En hoe!

Liefde en passie, jaloezie en intriges, Händels “Rodelinda” heeft alle ingrediënten voor gevarieerde, emotioneel geladen muziek. In de jaren 1720 beschikte hij immers in Londen, over uitstekende zangers en een uitmuntend, internationaal orkest. De rollen waren dienovereenkomstig veeleisend. Na een eerste carrière in Italië, vestigde de jonge Händel zich in Londen, waar hij in 1711, met zijn opera “Rinaldo”, voor het eerst een Italiaanse opera bracht. Dit succes creëerde in Londen een rage voor de Italiaanse opera seria, een genre dat zich overwegend richtte op solo-aria’s voor virtuoze sterzangers.

Händel (toen nog met umlaut gespeld) componeerde zijn eerste opera, “Almira”, als 20-jarige in 1705 voor de “Oper am Gänsemarkt” in Hamburg. Van de twee opera’s die hij in Italië componeerde, werd “Agrippina” in 1709 in het “Teatro San Giovanni Grisostomo” opgevoerd tijdens het carnaval in Venetië. In 1710 werd Händel door bemiddeling van Ernst August II van Brunswijk-Lüneburg (foto), de jongste broer van de latere, Engelse koning George I, hofkapelmeester in Hannover. Aan het eind van dat jaar reisde hij voor de eerste keer naar Londen. Daar werd zijn voor Londen inderhaast gecomponeerde opera, “Rinaldo”, meteen een groot succes.

Met zijn eerste opera voor Londen, “Rinaldo”, in 1711, voor “Queen’s Theatre”, had Handel danig veel succes, dat hij besloot van Hannover naar Londen te verhuizen. De keurvorst van Hannover werd immers koning van Engeland. Tussen 1712 en 1741 componeerde Handel daar jaarlijks één tot drie opera’s. In 1719 werd Händel benoemd tot muziekdirecteur van de Royal Academy of Music, een bedrijf onder koninklijk handvest, om Italiaanse opera’s in Londen te produceren. Händel zou niet alleen opera’s voor het gezelschap componeren, maar ook de sterzangers inhuren, het orkest en de muzikanten begeleiden en opera’s uit Italië aanpassen voor Londense uitvoeringen. Binnen een jaar, 1724-1725, componeerde hij voor de Royal Academy of Music, drie grote opera’s na elkaar, “Giulio Cesare”, “Tamerlano” en “Rodelinda”, elk met de castraat Senesino (foto) en Francesca Cuzzoni (foto) als dé sterren.

“Rodelinda” werd voor het eerst opgevoerd in het King’s Theatre aan de Haymarket in Londen, in februari 1725. Het werd geproduceerd met dezelfde zangers als “Tamerlano” en er waren 14 opvoeringen. Ze werd ook hernomen in december 1725 en opnieuw in mei 1731. Elke heropvoering bevatte veranderingen en nieuw materiaal. In 1735 en 1736, werd “Rodelinda” ook nog, opgevoerd in de Oper am Gänsemarkt, in Hamburg, zij het dan met eerder matig succes.

Het verhaal gaat over Koning Ariberto, die bij zijn dood, zijn koninkrijk tussen zijn twee zoons, Gundeberto en Bertarido, verdeelde. Maar tussen de twee broers brak de strijd uit. In opdracht van Gundeberto, viel Grimoaldo, de hertog van Benevento, met zijn leger, het land van Bertarido binnen en veroverde het koninkrijk. Bertarido vluchtte, waardoor iedereen dacht dat hij dood was. Het verhaal gaat als volgt verder. Nadat Grimoaldo Lombardije heeft veroverd, vraagt hij koningin Rodelinda ten huwelijk, maar Rodelinda weigert in te gaan op zijn avances. Ze wil haar dood gewaande man Bertarido, trouw blijven. Garibaldo, de hertog van Turijn en luitenant van Grimoaldo, aast ook op de troon van Lombardije. Hij dwingt Rodelinda bovendien te trouwen met Grimoaldo omdat anders haar zoontje, Flavio, wordt gedood. In 1723, componeerde Händel trouwens zijn opera, “Flavio, re de’ Longobardi”. Bertarido, die de strijd heeft overleefd maar dit geheim wil houden, ervaart dit aangekondigd huwelijk van Rodelinda als verraad. Op dat moment komt Eduige er achter dat Bertarido nog leeft en in de stad is. Garibaldo zegt dat Grimoaldo moet ingaan op de eis van Rodelinda, maar dan leert Bertarido de ware aard van de reden van het aangekondigd huwelijk kennen.

Tekstdichter Nicola Haym (1678-1729), overigens ook de continuo cellist van Royal Academy of Music, bewerkte voor het verhaal een ouder libretto uit 1710, van de Italiaans arts, dichter en schrijver van opera libretti, Antonio Salvi (1664-1724). Salvi, die ten tijde van prins Ferdinando de Medici, in dienst was van het groothertogelijk paleis in Florence en lid was van een groep Florentijnse libretto-schrijvers die het genre opera seria creëerden, had zich op zijn beurt gebaseerd op de tragedie “Pertharite, roi des Lombards”, van de Franse toneelschrijver, Pierre Corneille. “Rodelinda Regina de’ Longobardi”, het libretto van Salvi, werd overigens ook getoonzet door Giacomo Antonio Perti en Carl Heinrich Graun.

De bron voor de tragedie van Corneille was dan weer de “Historia gentis Langobardorum” van de monnik, Paulus Diaconus (foto) uit de 8ste eeuw, een van de eerste ‘Germaanse’ historici en een drijvende kracht achter de Karolingische renaissance. De Italiaanse benedictijner monnik, Guido van Arezzo, haalde in de 11de eeuw, de notennamen, uit de Latijnse hymne, “Ut queant laxis”, gewijd aan Johannes de Doper, van Paulus Diaconus, “Ut queant laxīs, resonāre fibrīs, Mīra gestōrum, famulī tuōrum, Solve pollūtī, labiī reātum, Sāncte Iōhannēs.” Händels opera was bijgevolg bijna gebaseerd op ware feiten, zoals de ballingschap van koning Perctarit (Bertarido in de opera) en het bewind van Grimoald (Grimoaldo). Hoewel Haym de handeling van Salvi’s libretto volgde, schrapte hij de helft van de recitatieven, zodat de nadruk meer kwam te liggen op de aria’s. En net zoals hij in “Giulio Cesare” had gedaan, zette hij vooral het centraal koppel op de voorgrond. Zo kreeg Rodelinda niet minder dan 8 aria’s en zingt zij 2 duetten met Bertarido.

Met deze “Rodelinda” bewijst het Händelfestival eens te meer dat een historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk ook zonder wereldsterren diepe indruk kan maken. En Laurence Cummings, in zijn laatste jaar als artistiek directeur van het Festival, bevestigt nogmaals haar uitzonderlijke positie als een van de belangrijkste en beste Händel dirigenten van vandaag.

Rolverdeling:

Anna Dennis, sopraan (Rodelinda)

Christopher Lowrey, contratenor (Bertarido)

Thomas Cooley, tenor (Grimoaldo)

Franziska Gottwald, mezzosopraan (Eduige)

Julien Van Mellaerts, contratenor (Garibaldo)

Owen Willetts, contratenor (Unulfo)

Händel Rodelinda Dennis Lowrey Cooley Gottwald Van Mellaerts Willetts FestspielOrchester Göttingen Laurence Cummings  3 cd Accent ACC 26416

https://www.stretto.be/2019/10/03/handels-rodrigo-een-nieuwe-live-productie-met-erica-eloff-in-de-titelrol-en-het-festspielorchester-gottingen-o-l-v-laurence-cummings-op-het-label-accent/

https://www.stretto.be/2019/01/28/schitterende-opname-van-handels-judas-maccabaus-originele-versie-door-solisten-en-het-festspielorchester-van-het-festival-in-gottingen-o-l-v-laurence-cummings-op-het-label-accen/