Cioran was de filosoof van afwisselend ernstige of komische gedachten, in gefragmenteerde vorm. “Bekentenissen & banvloeken” (“Aveux et Anathèmes”) (1987) bevatte bijtende aforismen over o.a. verveling, erfzonde, orgasme, Stalin, Keats, Heidegger, Bach, de kerkvaders en islamitische mystici.
Een Anathema was een artefact dat in de oudheid door een bezoeker van een heiligdom, als dankbetuiging voor een verleende gunst, aan de godheid werd geschonken. In de rooms-katholieke traditie kreeg het woord, in navolging van de uitstoting (cherem) uit de gelederen van de farizeeën of Schriftgeleerden, weliswaar, vooral door de apostel Paulus, de betekenis van vervloeking (brief aan de Galaten (Gal. 1, 8-9).
Emil Cioran leek diep bedroefd en zelfs oprecht teleurgesteld omdat hij niet in staat was een duidelijk denksysteem tot stand te brengen, dat echt zin zou geven aan zijn leven. Ciorans werk omvat ironische aforismen, zoals “De l’inconvénient d’être né” (1973) of “Syllogismes de l’amertume”. Over het algemeen werd het werk van Cioran gekenmerkt door zijn weigering van elk filosofisch systeem. Maar, veel meer dan een eenvoudig pessimisme, bleef zijn filosofische scepsis zijn meest opvallende karakter. Terwijl hij paradoxaal genoeg de oplossing van zelfmoord tegelijk adviseerde en ontraadde, bevestigde hij dat het leven superieur was aan de dood: dat van het onbekende dat niet is gebaseerd op iets logisch of coherents en dat niet de schaduw geeft van een argument dat rechtvaardigt dat het zich eraan vastklampt of het volhoudt. Integendeel, de finaliteit van de dood blijft altijd duidelijk en zeker. Volgens Cioran was alleen het mysterie van het leven en de nieuwsgierigheid die het oproept, een reden om te blijven leven.
Cioran beoefent desillusie vanuit paradox en zelfspot, gebaseerd op ironie en de vernietiging van de ideeën van vooruitgang en geluk. De angst voor de dood is slechts de projectie in de toekomst van een angst die teruggaat tot onze eerste momenten. Het paradijs zou dan een prenatale toestand zijn zonder incarnatie. Zijn gedachte in dit boek is dat de mens alles verloor bij de geboorte en alles zal verliezen bij de dood. Hij ziet de toestand vóór de geboorte als vrijheid, geluk en ruimte: “J’aimerais être libre, éperdument libre. Libre comme un mort-né.”
“Rien ne dessèche tant un esprit que sa répugnance à concevoir des idées obscures”. De mens is een biologische paradox. Hij beschikt namelijk over een overmatig ontwikkeld zelfbewustzijn, welke niet meer past in het ontwerp van de natuur. Daarentegen heeft alleen de mens notie van verleden, heden en toekomst, waardoor hij herinnering aan en voorspelling van lijden kan ervaren. Dit is een boek over doordringend filosofisch pessimisme en antinatalisme, lijden, verval en nihilisme. De alomtegenwoordigheid van het lijden, de irrealiteit van het bestaan, de futiliteit van elk handelen en zijn niet-aflatende slapeloosheid vormen de basso continuo van dit even navrante als geestige slotstuk van zijn oeuvre: “Terecht gelooft men in elk tijdperk dat men getuige is van het verdwijnen van de laatste sporen van het aards Paradijs”. Na het schrijven van dit boek besloot de Roemeens-Franse denker, Emil Cioran, dat hij ‘het heelal genoeg belasterd had’. Hij schreef niet verder. In de inleiding, “De zelfloze revanchist” (“Der selbstlose Revanchist, Notiz über Cioran”), situeert Sloterdijk Cioran t.o.v. Nietzsche. “Aveux et Anathèmes” werd vertaald door Peter Huijzer en Jan Sietsma.
Emil Cioran werd in 1911 geboren in Rășinarie. Hij studeerde wijsbegeerte in Boekarest en Berlijn en publiceerde zijn eerste boeken in het Roemeens. Eind jaren dertig, vestigde hij zich met zijn partner Simone Boué (1919-1997), in het Quartier Latin in Parijs, om vanaf 1949, uitsluitend in het Frans te schrijven. Hij las en schreef, geplaagd door slapeloosheid en neerslachtigheid. Elk nieuw boek was ‘een uitgestelde zelfmoord’. In 1995 stierf hij een natuurlijke dood in Parijs.
Emil Cioran Bekentenissen & banvloeken met een inleiding door Peter Sloterdijk, 144 bladz. uitg. Noordboek ISBN 9789056159016