Larry Siedentop, “De uitvinding van het individu, De oorsprong van het westerse liberalisme”, nu in vertaling uitgegeven door Ten Have. Een meesterwerk!

Siedentops ‘De uitvinding van het individu’ laat zien hoe in de westerse samenleving het vrij individu belangrijker werd dan de groep, de stam en de familie. Wij zijn allemaal onszelf en daarin allemaal gelijk. Dit proces, dat het fundament vormt van onze liberale democratieën, begon volgens de auteur weliswaar niet in de renaissance, maar vond reeds zijn aanvang bijna 2000 jaar geleden, in het vroege christendom. Siedentops inmiddels klassiek boek verandert dan ook de manier waarop we naar onszelf en de wereld waarin wij leven, kijken radicaal.

In een groots epos over 1800 jaar Europese geschiedenis, verwerpt een vooraanstaand politiek filosoof resoluut het gebruikelijk relaas van het westerse liberalisme over zichzelf, zijn opkomst in tegenstelling tot religie in de vroegmoderne tijd. Larry Siedentop stelt in plaats daarvan dat het liberale denken, in zijn onderliggende veronderstellingen, het nageslacht is van de kerk. Beginnend met een morele revolutie in de eerste eeuwen, toen noties over gelijkheid en menselijke keuzevrijheid voor het eerst werden geformuleerd door St. Paul, volgt Siedentop deze concepten in het christendom van Augustinus tot de filosofen en canonieke juristen van de 14de en vroege 15de eeuw, en eindigt met hun hernieuwde opkomst in het secularisme – nog een geschenk van het christendom aan het Westen.

“Inventing the Individual” vertelt hoe een nieuwe, gelijkwaardige sociale rol, het individu, ontstond en geleidelijk de aanspraken van familie, stam en kaste als de basis van sociale organisatie verdrong. Siedentop vraagt ons om de evolutie van ideeën waarop westerse samenlevingen en regeringen zijn gebouwd te heroverwegen en stelt dat de kern van wat nu het westerse geloofssysteem is, eerder is ontstaan dan we gewoonlijk denken. De wortels van het liberalisme – geloof in individuele vrijheid, in de fundamentele morele gelijkheid van individuen, in een op gelijkheid gebaseerd rechtssysteem en in een representatieve regeringsvorm die past bij een samenleving van vrije mensen – dit alles, stelt Siedentop, werden gepionierd door christelijke denkers uit de middeleeuwen, die putten uit de morele revolutie die door de vroege kerk werd uitgevoerd. Het waren de argumenten van kerkelijke juristen, theologen en filosofen van de 11de tot de 14de eeuw, en niet de renaissance, die de basis legden voor de liberale democratie.

Er zijn grote delen van de wereld waar andere overtuigingen gedijen, De fundamentalistische islam, die de gelijkheid van vrouwen ontkent en vaak dubbelzinnig is over individuele rechten en representatieve instellingen en quasi-kapitalistisch China, waar een vorm van utilitarisme de staatsbelangen verankert, zelfs ten koste van rechtvaardigheid en vrijheid. Dergelijke overtuigingen kunnen populistische vormen van democratie bevorderen. Maar ze zijn niet liberaal. In het licht van deze uitdagingen dringt Siedentop erop aan dat het begrijpen van de oorsprong van onze eigen liberale ideeën meer dan ooit een belangrijk onderdeel is van weten wie we zijn.

Siedentops derde boek, “Inventing the Individual: The Origins of Western Liberalism” (2014), werd geprezen door The Wall Street Journal voor “poging om een verloren genealogie te traceren” van “modern secularisme, en zijn vrijheden, als geschenk van het christendom aan de menselijke samenleving”. Dit boek is een zeer originele heroverweging van hoe onze morele overtuigingen werden gevormd en hun impact op de westerse samenleving van vandaag. Eén van de meest stimulerende boeken over politieke theorie die in vele jaren is verschenen … een verfrissend onorthodox verslag van de wortels van het moderne liberalisme in het middeleeuws christelijke denken. Zeker lezen! “Inventing the Individual, The Origins of Western Liberalism” werd vertaald door Karl van Klaveren en Indra Nathoe.

De Brits-Amerikaanse politiek filosoof, Larry Alan Siedentop (°1936) ging naar Hope College in Holland (Michigan) en studeerde geschiedenis en filosofie aan Harvard. In Oxford (Magdalen College) schreef hij zijn dissertatie onder supervisie van Sir Isaiah Berlin over het gedachtegoed van Joseph de Maistre en Maine de Biran. Hij was van 1965 tot 1968, Research Fellow aan Nuffield College en vervolgens werd hij Lecturer in Intellectual History aan de Universiteit van Sussex. Vanaf 1973 was hij Faculty Lecturer in Political Thought aan de universiteit van Oxford en Fellow van Keble College. Larry Siedentop werd in de jaren ’70 aangesteld op de eerste post in de intellectuele geschiedenis ooit in Groot-Brittannië, aan de Universiteit van Sussex. Van daaruit verhuisde hij naar Oxford, waar hij faculteitsdocent politiek denken werd en een fellow van Keble College. Zijn geschriften omvatten een studie van Tocqueville, een editie van Guizot’s History of Civilization in Europe and Democracy in Europe.

Larry Siedentop De uitvinding van het individu De oorsprong van het westerse liberalisme 477 bladz. uitg. Ten Have ISBN 9789025911225