Marcel Proust, “De vijfenzeventig bladen en andere manuscripten”, uitgegeven door De Bezige Bij.

De vijfenzeventig bladen

In 1954, maakt de befaamde, Parijse uitgever, Bernard de Fallois (1926-2018), uit het niets melding van de vondst van vijfenzeventig bladen handgeschreven werk van Marcel Proust. Het leek om een voorstudie te gaan van de beroemde romancyclus, “À la recherche du temps perdu” , maar de vijfenzeventig bladen verdwenen gelijk weer uit zicht. Pas na het overlijden van De Fallois in 2018, werden ze in zijn nalatenschap gevonden en in 2021, geredigeerd en geannoteerd uitgeven door Gallimard. Nu zijn ze er in het Nederlands.

In 1949 benaderde Suzy Mante-Proust, Bernard de Fallois (foto’s), met het verzoek de verzameling handschriften te ordenen die zij in 1935 had ontvangen van haar vader Robert Proust, de jongere broer van Marcel Proust. Robert erfde de verzameling bij het overlijden van de schrijver in 1922. Op basis daarvan stelde Bernard de Fallois twee uitgaven samen, “Jean Santeuil” in 1952 en “Contre Sainte-Beuve” in 1954. Daarna begon hij aan een proefschrift over het werk van Marcel Proust, een project waarvan hij later weer afzag.

Na zijn overlijden werd een aantal manuscripten van Proust, in het onderhavige boek, ‘Fallois-archief’ genoemd, bij hem thuis aangetroffen, waaronder de Vijfenzeventig bladen, het oudst bekende manuscript van “À la recherche du temps perdu”. De Fallois was de eerste die op het bestaan van het manuscript wees in het voorwoord bij zijn uitgave van “Contre Sainte-Beuve”. Het manuscript van de ‘Soixante-quinze feuillets’, bewaard in de waardige Bibliothèque nationale de France, verschafte als het ware toegang tot een oude Proustiaanse crypte.

De herontdekking sloeg in als een bom. De internationale pers had het over ‘de heilige graal’, want nu het materiaal door iedereen gelezen kan worden, werd het belang meteen duidelijk. De vijfenzeventig bladen, door Marcel Proust in 1908 geschreven en zorgvuldig bewaard, waren nl. niets anders dan het fundament van zijn “À la recherche du temps perdu”. In deze teksten herkende de lezer meteen de meest iconische momenten uit de romancyclus, maar vaak waren de details anders dan in het uiteindelijke werk. De vijfenzeventig bladen bleken een miniatuurversie te zijn van La Recherche, die een unieke kijk boden op het leven en denken van de jonge Marcel Proust.

“Les soixante-quinze feuillets, d’après le manuscrit conservé à la Bibliothèque nationale de France, département des Manuscrits” (oorspronkelijke uitgever Éditions Gallimard) werden in het Nederlands vertaald door Désirée Schyns, Philippe Noble, Jan Pieter van der Sterre en Reintje Ghoos. De Nederlandse uitgave, “De vijfenzeventig bladen”, op basis van het manuscript dat bewaard wordt in de Bibliothèque nationale de France, afdeling Handschriften en andere manuscripten, met een voorwoord Jean-Yves Tadi, werd verzorgd en geannoteerd door Nathalie Mauriac Dyer. 

De vijfenzeventig bladen

Marcel Proust De vijfenzeventig bladen en andere manuscripten 432 bladz. De Bezige Bij ISBN 9789403162812