Nikolai Lugansky wordt beschouwd als de beste hedendaagse vertolker van Sergei Rachmaninoffs oeuvre. Het wekt dan ook geen twijfel, dat de muziek van zijn landgenoot tot zijn meest favorieten behoort. In 2018 bracht Lugansky Rachmaninovs 24 preludes uit, een album dat nationaal en internationaal met superlatieven ontvangen is. Nu richtte Lugansky zich op Rachmaninovs Études-Tableaux op. 33 (1911) en op. 39 (1916-1917). Het programma wordt afgesloten met 3 Pieces (1917), Fragments, Oriental Sketch en Prélude in D Minor.
De Études-tableaux (op. 33 en op. 39) zijn twee reeksen etudes voor piano solo gecomponeerd door de Russische componist Sergej Rachmaninov (1873-1943). Rachmaninov liet zich bij het componeren van de etudes inspireren door schilderijen. Welke dat waren, is weliswaar niet helemaal duidelijk. In 1930 werden enkele Études-Tableaux uit beide reeksen, met goedkeuring van Rachmaninov, georkestreerd door Ottorino Respighi. Rachmaninov componeerde zijn eerste reeks Études-Tableaux in 1911 toen hij op zijn zomerresidentie, het landgoed Ivanovka, verbleef. Ivanovka (foto), een landgoed in zuidelijk Rusland was nl. tussen 1890 en 1917, de zomerresidentie van de Russische pianist en componist. Naast de Études-Tableaux (op. 33) componeerde Rachmaninov tijdens zijn zomervakanties op Ivanovka, o.a. zijn eerste symfonie, 4 Pianoconcerti, en de Variaties op een thema van Chopin.
Hoewel het de bedoeling was dat de eerste reeks negen etudes zou tellen, omvatte de eerste uitgave slechts 6 etudes. De nummers 3 en 5 werden er na zijn overlijden in 1943 aan toegevoegd. De compositie die oorspronkelijk bedoeld was als nummer 4 werd door Rachmaninov in 1916-1917, gebruikt voor de etudes op. 39, waar het, het zesde nummer werd. De eerste etude, in fa klein heeft een plechtig marsritme en aan het einde ervan zit een verwijzing naar de melodie van de sequens, Dies Irae, zoals ook in “Het Dodeneiland” (op. 29), de Rapsodie op een thema van Paganini (op. 43, variatie nr. 6) en de Symfonische dansen (op. 45).
De Études-Tableaux op. 39 met een hogere moeilijkheidsgraad, waren de laatste werken die Rachmaninov in Rusland componeerde, kort voor zijn Amerikaanse ballingschap. In april 1917 verbleef hij voor het laatst op Ivanovka en in december verlieten Rachmaninov, zijn vrouw en hun twee dochters, Rusland om er nooit meer terug te keren. Destijds was Rachmaninov al de componist van een uitgebreide catalogus van werken voor piano solo en het componeren voor zijn instrument had al een zeer hoog niveau van verfijning bereikt. De aanduiding ‘Étude-Tableau’, bedacht door Rachmaninov, liet poëtische interpretatie toe, ook al waren de etudes voortgekomen uit het didactisch idee van technische uitdagingen.
De Russische meester liet maar weinig aanwijzingen over de precieze extra-muzikale verbanden die mogelijks aan de oorsprong lagen van zijn muziek. Wel onthulde hij zijn precieze inspiratiebronnen in brieven aan Respighi, die vijf van zijn miniaturen orkestreerde. Bij de andere gaf Rachmaninov echter nooit de minste uitleg, en liet het aan de verbeelding van de luisteraar over. De vereiste virtuositeit was nooit een doel op zich, maar was eerder een uitdrukking van gevoelens, gekenmerkt door oogverblindende levendigheid, soms viriel en heerszuchtig, soms subtiel en discreet, intiem poëtisch of heldhaftig, maar altijd in dienst van een verbazingwekkend breed palet aan ontroerende en indringende, Slavische emoties. Heel, heel bijzonder!
De Russische pianist, Nikolaj Luganski (1972) begon zijn opleiding aan de Centrale Muziekschool van Moskou en studeerde daarna aan het Conservatorium van Moskou. Zijn leraren waren onder meer Tatjana Kestner, Tatjana Nikolajeva en Sergej Dorenski. Gedurende de jaren tachtig en negentig won Loeganski tal van prijzen op verschillende muziekwedstrijden en tegelijkertijd begon hij opnamen te maken voor de labels Melodia (USSR) en Vanguard Classics (Netherland). Zijn optreden tijdens het galaconcert van de winnaars van de tiende versie van de Internationale Tsjaikovski-wedstrijd werd opgenomen en uitgegeven op het label Pioneer Classics, zowel op cd als op video-laserdiscformaat. Meer opnamen voor Japanse labels volgden. Later nam hij ook nog op voor Warner Classics (UK) en Pentatone Classics (Netherland).
Sergei Rachmaninov Etudes-Tableaux Nikolai Lugansky cd harmonia mundi HMM902297