De bariton, Mauro Borgioni, wijdde zijn nieuwe cd aan de componist Maurizio Cazzati (1616-1678), vandaag een van de meest ondergewaardeerde, Italiaanse componisten van de 17de eeuw, hoewel hij een van de meest productieve was. De focus ligt op Cazzati’s solomotetten voor bas met concertante stemmen, waarvoor hij het Ensemble Seicento Stravagante met orgel, cornet en viool heeft ingeschakeld. Deze vocale werken worden aangevuld met 4 sonates van Cazzati.
De term sonate da camera was afkomstig uit het Rome van de late 17de eeuw, toen Arcangelo Corelli twee verschillende vormen van een sonate componeerde. Deze werden respectievelijk bekend als “sonata da camera” en “sonata da chiesa”. De sonate da camera was in wezen een danssuite, die Corelli aanpaste aan het heersend vier-bewegingsformaat, bestaande uit een ‘preludio’ en drie dansen of verbindende bewegingen. De dansstijlbewegingen kregen meestal namen die verwezen naar de stijl, bijv. partita, suite, ordre, ouverture en air, zoals in Engelse herdrukken van Corelli’s kamersonates. De meest voorkomende instrumentatie van de sonate da camera was twee violen en een bas. De sonate da camera stond ook bekend als triosonate, omwille van deze drie partijen. Soms verdubbelde een vierde speler, meestal een cellist, de basso continuo-partij. Recent onderzoek heeft echter de diversiteit aan instrumenten onthuld die gebruikt werden voor de basso continuo in het milieu van Corelli, waaronder theorbe, gitaar en orgel.
De sonata da chiesa bestond meestal uit vier bewegingen. Er werd vaak meer dan één melodie gebruikt en de bewegingen waren qua tempo langzaam snel, langzaam en snel. De tweede beweging was meestal een fugatisch allegro, en de derde en vierde waren binaire vormen, vaak afgeleid van een sarabande en een gigue. Er wordt aangenomen dat deze sonates werden gecomponeerd om te worden uitgevoerd tijdens religieuze ceremonies, en instrumentale sinfonia’s in de sonata da chiesa-vorm ook vaak werden gespeeld tijdens de mis, meer bepaald bij het Graduale na het voorlezen van het Epistel, het Offertorium, de Elevatie en de Communie, of als Introïtus of Deo Gratias. Ook werden ze tijdens de Vespers gespeeld ter vervanging van antifonen.
Giovanni Legrenzi, Maurizio Cazzati, Alessandro Stradella en Carlo Ambrogio Lonati componeerden in de loop van de 17de eeuw sonates da chiesa, maar één van de grootste exponenten van het genre was Arcangelo Corelli (1653-1713). Onder zijn beste composities waren 6 Sonata da Chiesa, opus 1, opgedragen aan koningin Christina van Zweden, die in Rome woonde. De eerste 8 van zijn 12 Concerti grossi, op.6, waren eigenlijk ook sonates da chiesa. Met het verdwijnen van de basso continuo-praktijk, verdween ook de triosonate als genre. Op deze cd ontdekt u Cazzati’s motetten, Stillae sparse per me, Factum est praelium magnum, Dulcis amor, Annuntio vobis, Eja crudeles, Regina coeli en Mortali, che fate, en de Sonata III “La Bulgarina”, IV “La Calcagnina”, VI “La Giralda”, XII “La Strozza”, en La Calva & La Pezzola uit “Il secondo libro delle sonate a una, doi…” op. 8.
Maurizio Cazzati werd geboren in Luzzara, een stadje in het Hertogdom Mantua. Ondanks het feit dat Cazzati tegenwoordig vrijwel onbekend is, was hij tijdens zijn leven een succesvol musicus in veel steden in de buurt van zijn geboorteplaats, met name in Mantua, Bozzolo, Ferrara en Bergamo. Hij stond zelfs zo goed aangeschreven dat hij in 1657, niet eens hoefde te solliciteren naar de vrij gekomen positie van Maestro di Cappella in Bologna. Meteen na zijn benoeming voerde hij een aantal radicale muzikale hervormingen door die hem door de muzikale gemeenschap niet meteen in dank werd afgenomen. Deze radicale hervormingen hebben zelfs geleid tot persoonlijke conflicten met andere leden van de cappella. In het bijzonder werd hij bekritiseerd door Lorenzo Perti (de oom van Giacomo Perti) en Giulio Cesare Arresti, die zich ronduit afvroegen of Cazzati wel geschikt was voor zijn functie. Waarschijnlijk, zoals Cazzati later verklaarde, waren beiden gewoon jaloers.
In 1671, nam hij als Maestro di Cappella ontslag, en keerde terug naar Mantua, waar hij de Hertogin Isabella diende als Maestro di Cappella da Camera tot zijn overlijden. Van het werk van Maurizio Cazzati is weinig bewaard gebleven. Wel wordt tegenwoordig zijn instrumentale muziek beschouwd als invloedrijk voor de verdere ontwikkeling van de muziek. Zijn op. 35 (1665) was trouwens het eerste bekend voorbeeld van een trompetsonate. Cazzati publiceerde 66 volumes gedrukte muziek met bijna 2000 individuele composities in alle genres van zijn tijd. Hij werkte bij verschillende hoven en instellingen in Noord-Italië en bereikte zijn professioneel hoogtepunt als maestro di cappella in San Petronio in Bologna en zijn laatste jaren in dienst van de Gonzaga-hertogen in Mantua. Zijn lot was waarschijnlijk geboren te worden een generatie na de grote Claudio Monteverdi, wiens stijl hij consequent overnam en ontwikkelde. Vanuit het huidig perspectief werpt Monteverdi echter zo’n grote schaduw af, dat een hele generatie uitmuntende componisten erdoor wordt verduisterd. Deze opname is dienaangaande een rechtzetting. De uitvoerders zijn Mauro Borgioni, bariton, David Brutti, kornet, Nicola Lamon, orgel, klavecimbel en regaal, Paolo Perrone viool.
Maurizio Cazzati Motets & Sonatas Mauro Borgioni Seicento Stravagante cd cd Pan Classics PC10446