Lapis betekent steen. Lapidarium, een boek over stenen, schitterend vormgegeven met illustraties in kleur, is een schatkist vol verhalen over wel 60 stenen, die onze cultuur en geschiedenis hebben beïnvloed. Een rariteitenkabinet dat u niet mag missen! 

Malachiet, geelgroen tot zwartgroen, doorschijnend met een glasachtige tot zijdeglans, is een krachtig werkende steen. Het beschermt tegen straling, vervuiling, ongevallen en andere bronnen van negatieve energie en gevaar. De steen brengt emotionele balans en stabiliteit en maakt weerbaarder. Het vermindert angst en kan onderdrukte gevoelens en ervaringen naar de oppervlakte brengen. Hierdoor helpt het om positieve veranderingen te maken en blokkades, remmingen en negatieve gedragspatronen los te laten. Malachiet versterkt empathie en begrip en stimuleert gezonde en gelijkwaardige (vriendschappelijke) relaties. Fysiek werkt het ontgiftend, bloeddrukverlagend en versterkt het immuunsysteem en het zelf genezend vermogen van het lichaam. Daarnaast kan malachiet helpen bij astma, artritis en artrose, botbreuken, epilepsie en problemen aan het hart en de bloedvaten. De steen is met name heel geschikt voor vrouwen omdat het een positieve werking heeft op de vrouwelijke geslachtsorganen, (pre)menstruele klachten, vrouwelijke seksuele problemen (met name met een emotionele of traumatische achtergrond) en ondersteunt bij een bevalling.

De plot van het ballet “De stenen bloem” van Sergej Prokofiev, op een libretto van Mira Mendelssohn-Prokofjeva, Prokofjevs tweede vrouw, en Leonid Lavrovsky, naar één van de vertellingen uit de Oeral, “Het Malachieten kistje” uit 1939, van Pavel Bazhov (1879-1950), was gebaseerd op een verzameling volksmuziek en sprookjes uit de mijngemeenschappen van het Oeralgebergte. Bazhov werd trouwens geboren in een familie van mijnwerkers van de Sysertfabriek nabij Jekaterinenburg, dat toen nog Sverdlovsk heette.

Malachiet (foto) is een magnifiek, groen mineraal dat als edelsteen wordt gebruikt. Bezoek de grote, groene zaal van het Hermitagemuseum in Sint-Petersburg (foto). Het ballet werd postuum in première gebracht in 1954, onder leiding van Yuri Fayer, die tussen 1923 en 1963, de legendarische chef ballet dirigent was van het Bolshoi Theater. In november 1945 had Fayer overigens ook al de wereldpremière van Prokofievs ballet “Assepoester” gedirigeerd. De jonge Gennady Rozhdestvensky was van 1951 tot 1961, assistent-dirigent van  Fayer.

Gesteente of steen, mineralen en kristallen, dieptegesteente en vulkanisch gesteente of sedimentair gesteente, bepaalt in belangrijke mate de eigenschappen van het aardoppervlak, het reliëf en landschap, de draagkracht van de ondergrond, de bodemvorming en de waterhuishouding. Sinds de prehistorie wordt gesteente door de mens gebruikt als bouwmateriaal of materiaal voor wapens, gebruiksvoorwerpen en sieraden. Door vondsten van stenen gebruiksvoorwerpen in Oost-Afrika weet men dat het menselijk gebruik van steen, minstens 2,6 miljoen jaar teruggaat, tot de tijd van Homo habilis. De tijd waarin de mens nog geen metaal kon bewerken wordt door archeologen immers de steentijd genoemd. Eerst werden gesteenten gebruikt voor de vervaardiging van wapens en werktuigen, later ook voor sieraden. De overgang van jager-verzamelaars met een nomadisch bestaan naar agrarische gemeenschappen die in vaste nederzettingen leefden zorgde voor een behoefte van steen als bouwmateriaal (natuursteen). De meeste oude beschavingen hebben grote stenen monumenten achtergelaten. Door de geschiedenis heen hebben volkeren steden, wegen, aquaducten en monumenten van steen gebouwd. Door de groei van de wereldbevolking en de opkomst van nieuwe technieken, industrialisatie en verstedelijking is de vraag naar natuursteen alleen maar toegenomen. Ook tegenwoordig neemt die vraag nog toe, met name door de opkomst van groeiende economieën als China en India.

“Gesteenten zijn niet alleen getuigen van een lang en mysterieus verleden”, zo lezen we, “maar ze boden, en bieden, ook het gereedschap waarmee de mensheid zich heeft ontwikkeld, van de vroegste primitieve projectielen en hulpmiddelen voor snijden en malen tot aan de kostbare schaarse mineralen die de apparaten van het huidige informatietijdperk mogelijk maken. Als decoratief element beschouwd, associëren we bepaalde gesteenten met welvaart en, in het verlengde daarvan, vaak ook met corruptie. Oprukkende legers tooiden zich met sieraden en andere opsmuk als een teken van macht. Ze plunderden de minerale rijkdommen van de veroverde territoria: juwelen werden uit schatkamers geroofd, edelstenen, jade en marmer aan de aarde onttrokken, de bewerkte stenen van tempels en paleizen werden als buit meegesleept en hergebruikt in bouwwerken zoals Justinianus’ cisterne.”

Van Jacob van Maerlant bv. is bekend dat hij een lapidarium in het Middelnederlands heeft geschreven. Aan de hand van zestig stenen vertelt Hettie Judah in Lapidarium verrassende feiten over de geschiedenis van de mensheid. Ze verweeft verhalen van vroeger met die van nu. We lezen over de schaamteloze avonturen van Flint Jack, een fossielenjager en vervalser wiens nepfossielen en nagemaakte vuurstenen werktuigen nog steeds te zien zijn in sommige musea, en over het maansteen dat ons recent nog veel vertelde over het ontstaan van de maan, de enige satelliet van aarde. Lapidarium scheert langs kunst, mythes, geologie en filosofie, en verbreedt zo je blik op de wereld van de (edel)stenen. Dit boek is geïnspireerd op de lapidaria uit de antieke tijd, en toont een rijke en prachtig vormgegeven cultuurgeschiedenis. Judah laat op enthousiaste wijze deze zwijgende getuigen spreken.

Van het hematiet dat gebruikt werd in grotschilderijen tot het Moldaviet dat een Tiktok-sensatie werd, van de gestolen zandsteen van Scone tot de onverwachte akoestiek van Stonehenge, van kristallen bollen tot kompassen, rotsen en mineralen, vertelt Hettie Judah op de meest fascinerende wijze over de schatten van de aarde. 3000 jaar geleden construeerden Babyloniërs reeds boeken die probeerden de magische geheimen van rotsen vast te stellen. In Lapidarium onderzoekt de gerenommeerde kunstcriticus Hettie Judah de onverwachte verhalen achter zestig stenen die de menselijke geschiedenis hebben gevormd en geïnspireerd, van fossiele jagers van Dorset tot Chinese filosofen, Catherine de grote tot Michelangelo. Ontdek waarom alchemisten cinnabar en zwavel zochten. Ontdek het mysterie van de Tuff-beelden van Rapa Nui, de verloren barnsteenzaal van Frederick van Pruisen en het schandaal van Flint Jack.

“Dit lapidarium”, zo lezen we nog, “is een schatkamer vol stenen, een bonte verzameling van lithische curiositeiten. Onder het groene koperen dak van het lapidarium in het Tsjechische Nationale Museum in Praag liggen architecturale fragmenten en beelden die teruggaan tot de elfde eeuw. Het lapidarium van Avignon herbergt zowel Griekse, Romeinse en Etruskische beeldhouwwerken als overblijfselen van vroege Egyptische en Keltische steenbewerkers. In plaats van een museale tentoonstelling heeft dit lapidarium de vorm van een verhalenboek. Elk verhaal is gebaseerd op een specifiek Lapidarium gesteente (of mineraal), van aluniet tot turkoois. Alle verhalen samen omspannen de gehele wereld (en een deel van ons zonnestelsel) en de geschiedenis van de aarde vanaf het begin der tijden. Net als golven die kabbelend op een kiezelstrand neerslaan, kunnen de verhalen van onderwerp naar onderwerp springen. Ze werpen een alternatief, fragmentarisch licht op disciplines zoals de archeologie, geologie, mythologie, literatuur, wetenschap, sociologie en filosofie.” “Lapidarium The Secret Lives of Stones”, een prachtig geïllustreerde verzameling scherpzinnige essays over archeologie, mythologie en literatuur, voorzien van een Lithisch lexicon, werd vertaald door André Haacke en Ruud van der Helm.

Hettie Judah is een Britse curator die schrijft over design in internationale media zoals The Financial Times, Art Review en DAMn. Ze is momenteel editor at large van The Word Magazine. Hettie Judah is een van de belangrijkste Britse schrijvers over kunst en een veelgevraagd spreker. Ze schrijft regelmatig voor o.a. The Guardian, Vogue en The New York Times, en is auteur van verschillende kunstboeken, waaronder Art London, Frida Kahlo en How Not to Exclude Artist Mothers (and Other Parents). 

Hettie Judah Lapidarium, Het geheime leven van stenen 366 bladz. geïllustreerd uitg. Meulenhoff ISBN 978-90-290-9780-2