Dit negende volume van de schitterende “Haydn 2032-reeks”, concentreert zich op de psychologische subtiliteit van de componist met de nadruk op afscheid. Naast de Symfonie nr. 45, bekend als de ‘Abschieds-Symphonie’, staan op de cd verder Haydns aria, “Berenice, che fai? (“Scena di Berenice”), Hob XXIVa:10, en zijn symfonieën nrs, 15 en 35.
In 1755 kreeg de toen 23-jarige Joseph Haydn, dankzij graaf von Fürnberg, een vaste betrekking als kapelmeester aan het hof van graaf von Morzin in Lukawitz. In 1761 werd het orkest opgeheven en kwam Haydn naar Eisenstadt, in dienst van vorst Paul II Anton Esterházy (foto). Deze overleed echter een jaar later en werd door zijn broer Nicolaus Joseph I opgevolgd. Nicolaus Joseph I begon in 1763 aan de uitbreiding van het slot in Eszterháza (nu, Fertöd) in klassieke stijl, inclusief een concertzaal voor 400 personen. Hierdoor kreeg het slot de bijnaam “Hongaars Versailles”. Hij stichtte verder de muziekschool in Eisenstadt en nam in 1766, Joseph Haydn in dienst als kapelmeester. De Esterházy’s waren grote cultuurliefhebbers die over een vorstelijk orkest beschikten. Hoewel Haydn toen weinig in contact stond met grote muziekcentra als Wenen, verwierf hij toch faam door de vele voorname gasten die bij de vorst op bezoek kwamen. Na het overlijden van vorst Nicolaus in 1790, ging Haydn naar Londen.
Haydn componeerde zijn Symfonie nr. 15 tussen 1760 en 1763. Hij voltooide zijn Symfonie nr. 35 op 10 december 1767 en hij componeerde zijn “Afscheidssymfonie”, nr. 45, in 1772. De ‘Abschieds-Symphonie’ kreeg zijn bijnaam door een symbolisch gebaar dat Haydn bedacht en overbracht aan prins Esterházy, toen hij en zijn orkest veel langer dan gepland, in de zomerresidentie van de prins moesten blijven, waardoor ze hun thuis nog langer moesten missen. Ter gelegenheid van de eerste uitvoering van de symfonie, had Haydn er nl. voor gezorgd dat zijn muzikanten, tijdens het laatste Adagio, één voor één hun plaats verlieten. De dag na het concert konden alle muzikanten terugkeren naar hun families en afscheid nemen van de prins, die dit teder en haast poëtisch verzoek om ‘bevrijding’, uitgedrukt in schattige, lieflijke muziek, had begrepen.
De tempi van Antonini zijn snel maar zonder ooit overdreven gehaast te klinken, een bewijs van de technische vaardigheid van de spelers. Indrukwekkend is hoe Antonini en zijn spelers de vele passages van zelfs motorische ritmes van achtste noten vormgeven. De musici van Il Giardino Armonico geven subtiel vorm aan elke regel dat nooit eentonig wordt, en Haydns contrapuntische schriftuur wordt met kristallijne helderheid gepresenteerd. In de langzame bewegingen zingen de melodielijnen, terwijl de snelle bewegingen een ongeremde en innemende levensvreugde uitstralen.
In symfonieën nrs. 35 en 45 worden de Menuet-bewegingen in één slag per maat uitgevoerd, wat de spelers extra mogelijkheden biedt om hun technische bekwaamheid te laten horen. Het zorgt voor opwindend luisteren (voorbeeld de Trio-sectie van nr. 35, nummer 3). In het slotgedeelte van de doorwerking in de eerste beweging van de Afscheidssymfonie, neemt Antonini plotseling een iets langzamer tempo aan en een soepeler articulatie, als de gemoedstoestand van opgewonden rusteloosheid, die plotseling verschuift naar een verlangen dat misschien een voorafschaduwing is van het slotgedeelte van de laatste beweging, een doordachte realisatie en interpretatie van Haydns partituur. De langzame beweging is een ander hoogtepunt, van de openingsmomenten van delicate speelsheid naar een diep verlangen, ontroerend overgebracht in de dissonante opschortingen van de slotmomenten.
Het programma wordt gecompleteerd door een concert-aria, het hartverscheurende ‘Berenice, che fai?’, op een tekst van Pietro Metastasio (foto), gezongen door Sandrine Piau, gecomponeerd tegen het einde van Haydns tweede bezoek aan Londen, Metastasio’s tekst was in de 18de eeuw bijzonder populair en werd wel door veertig componisten getoonzet. Haydn componeerde zijn “Scena di Berenice” nl. op een tekst uit Metastasio’s toen heel populaire, “Antigono”. Het stond in mei 1795 op het programma van zijn laatste benefiet concert in de “New Room” van het Haymarket (King’s) Theatre. 
De zangeres was de beroemde sopraan, Brigida Giorgi Banti (1757-1806) (foto). Richard Edgcumbe, 2nd Earl of Mount Edgcumbe PC (1764-1839), schreef in zijn “Musical Reminiscences”, één van de belangrijkste operageschiedenissen voor de periode van Mozart tot Rossini, “Her voice was of most extensive compass, rich and even, and without a fault in its whole range – a true voce di petto throughout. She possessed, in fact, an exceedingly powerful voice, with an exquisite timbre and such remarkable flexibility, that she could fearlessly confront any kind of coloratura.”
Naast de uitgave op cd, is er ook de gelimiteerde en genummerde editie op 2 vinyl-LP’s, uitgegeven met een mooi fotoalbum van de Franse fotograaf, Patrick Zachmann (Magnum Photos), tekst van de Duitse musicoloog, dramaturg en Haydn-Specialist, Christian Moritz-Bauer, en een ongepubliceerde tekst getiteld, “Adieux” van de bekroonde, Zwitserse schrijver, Franz Hohler (1943). Heel bijzonder!
De Franse sopraan Sandrine Piau (°1965) (foto) is vooral bekend voor barokmuziek, maar blinkt ook uit in romantische en modernistische kunstliederen. Ze heeft de veelzijdigheid om werken uit te voeren van Vivaldi, Rameau, Handel tot Schumann, Debussy en Poulenc. Ze maakte talloze studio-opnames, voornamelijk voor Harmonia Mundi, Naïve en Alpha. Geboren in Issy-les-Moulineaux, studeerde ze aanvankelijk harp en ging ze zang studeren aan het Conservatorium van Parijs. Na haar ontmoeting met William Christie en hun samenwerking, met name op het festival van Aix-en-Provence, wijdde ze zich aan barokmuziek, en ze vervolgde haar vocale studies bij de legendarische sopraan, afkomstig uit Lyon, Rachel Yakar (°1938), en René Jacobs. 
Ze werkte samen met veel van de toonaangevende Europese dirigenten van de barokrevival, onder wie Marc Minkowski, Philippe Herreweghe, Paul McCreesh, Alan Curtis, Christophe Rousset, René Jacobs en Fabio Biondi, en ze nam deel aan het project van Ton Koopman en het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir, om het compleet vocaal werk van Johann Sebastian Bach op te nemen. In 2003 was Piau te zien als Konstanze in een nieuwe productie van Mozarts “Die Entführung aus dem Serail” van de Beierse Staatsopera. Ze werd in 2006 door de Franse regering benoemd tot Chevalier van de Ordre des Arts et des Lettres, ze was in 2009, Artiste lyrique de l’année, op de Victoires de la musique classique, en ze nam op 12 januari 2017, deel aan het openingsconcert van de prestigieuze Elbphilharmonie, waar ze Aban Bergs “Sieben frühe Lieder” zong.
Haydn 2032, No. 9: L’Addio Il Giardino Armonico Giovanni Antonini cd Alpha 684
Haydn 2032, Vol. 9: l’Addio – Vinyl Edition Sandrine Piau (soprano), Il Giardino Armonico, Giovanni Antonini 2 LP Alpha 685