Stefan Zweig, “Casanova”, uitgegeven door Ijzer.

Na zijn jeugd in Wenen, woonde Stefan Zweig in Zürich. Na de Eerste Wereldoorlog keerde hij terug naar Oostenrijk en woonde in Salzburg. Zweig schreef in zijn Salzburgse tijd verhalen, drama’s, novellen en historische romans en biografieën, o.a. over de Franse dichteres, schrijfster en actrice, Marceline Desbordes-Valmore (1786-1859), Romain Rolland, Joseph Fouché, Erasmus (“Triumph und Tragik des Erasmus von Rotterdam”), Maria Stuart en de Portugese ontdekkingsreiziger, Magellaan (Fernão de Magalhães). In 1946 volgde nog “Balzac. Roman seines Lebens”. In de jaren ’20 was Zweig één van de succesvolste, Duitstalige schrijvers. De historische momentopname “Sternstunden der Menschheit” uit 1927, haalde bij verschijning recordoplagen. Vandaag is hij het meest bekend om zijn “Die Welt von Gestern, Erinnerungen eines Europäers”.

In 1920 trouwde Zweig met de reeds gescheiden, Friderike von Winternitz, geb. Burger (1882-1971), die 2 dochters had. Zijn huwelijk werd in 1938 ontbonden en een jaar later hertrouwde hij met Elisabeth Charlotte (Lotte) Altmann (1908-1942). Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog nam hij de Britse nationaliteit aan, verliet Londen en kwam via New York, Argentinië en Paraguay in 1940, in Brazilië terecht. Samen met zijn tweede vrouw koos Zweig op 22 februari 1942 ervoor om in hun woonst in Petrópolis, met een overdosis Veronal/Barbital vrijwillig een einde te maken aan hun leven vanwege de vernietiging van zijn “geistige Heimat Europa”.

Stefan Zweig was een van de populairste en meest getalenteerde Duitse taalschrijvers. Zijn werken behoren tot de klassiekers en de kracht en het effect van zijn taal zijn nog steeds indrukwekkend. Zijn psychologisch en taalkundig briljante analyses onthulden verbazingwekkende overeenkomsten tussen verschillende persoonlijkheden. In Zweigs karakterbeelden was er altijd iets van zichzelf en zijn eigen kijk op de dingen. Negen van Zweigs biografieën, Balzac, Dickens, Dostojewski, Hölderlin, Kleist, Nietzsche, Casanova, Stendhal en Tolstoi, verschenen onder de titel, “Die Baumeister der Welt”. Oorspronkelijk werden deze biografieën door Insel Verlag, Leipzig, per drie uitgegeven. Het waren “Drei Meister: Balzac – Dickens – Dostojewski” (Die Baumeister der Welt. Versuch einer Typologie des Geistes, Band 1), Insel, Leipzig 1920, “Der Kampf mit dem Dämon. Hölderlin – Kleist – Nietzsche” (Die Baumeister der Welt, Band 2) (1925), en “Drei Dichter ihres Lebens, Casanova. Stendhal. Tolstoi” (Die Baumeister der Welt, Band 3) (1928).

De Venetiaan, Giacomo Casanova (1725-1798), heeft hartstochtelijk van vrouwen gehouden, van kamermeisjes, actrices, danseressen en markiezinnen, maar de man was veel meer dan zijn liefdeshistories. Casanova reisde door heel Europa, vertoefde daarbij in de hoogste en laagste kringen, was alchemist, vrijmetselaar, filosoof, gokker, schrijver en veel meer. Ooit werd hij zelfs aangehouden wegens libertinisme, atheïsme, occultisme en betrokkenheid bij genootschappen als de Rozenkruisers en de vrijmetselarij. Hij leefde een waanzinnig leven maar charmeert vandaag, meer dan twee eeuwen later, nog steeds. Zijn lezers doen lachen was zijn opzet, zo schreef hij zelf verschillende keren, en daar is hij wonderwel in geslaagd.

De memoires, “Histoire de ma vie”, tot in Triëst, 1774, in het Frans geschreven, verschenen gecensureerd in Duitse vertaling (Schütz-Edition) in 1822. De titel was “Aus den Memoiren des Venetianers Jacob Casanova de Seingalt, oder sein Leben, wie er es zu Dux in Böhmen niederschrieb. Nach dem Original-Manuscript bearbeitet von Wilhelm von Schütz”. Pas in 1962 verscheen bij Brockhaus een eerste volledige editie van het oorspronkelijk manuscript. Hoogtepunten zijn de woordelijk weergegeven ontmoetingen met Catharina de Grote, de pausen Clemens XIII en Benediktus XIV, Voltaire, Johann Joachim Winckelmann, Lorenzo da Ponte en Frederik de Grote.

Casanova reisde in zijn leven nl. door een groot deel van Europa, waaronder Spanje, Londen, de Nederlanden, Frankrijk, Pruisen, Rusland, Zwitserland en Napels. Uiteindelijk moest hij het reizen in 1785, straatarm opgeven, en werd hij bibliothecaris van graaf Joseph Karl von Waldstein-Wartemberg, een broer van graaf Ferdinand Erns von Waldstein, bekend van de Pianosonate nr. 21 in C op. 53, uit 1803-1804, van Ludwig van Beethoven, in het kasteel van Dux (foto), ten zuidwesten van Teplice (Teplitz) aan de voet van het Ertsgebergte in Bohemen (nu Duchcov in Tsjechië), waar hij zijn memoires schreef.

Casanova van Stefan Zweig neemt je mee op een fascinerende reis door het leven van Giacomo Casanova, van zijn vroege jaren in Venetië tot zijn avonturen in verschillende Europese landen. Casanova’s jeugd, zijn opleiding en zijn veelzijdige interesses, variërend van filosofie en wiskunde tot muziek en literatuur, komen aan bod. Daarnaast werpt Zweig ook licht op Casanova’s bekendheid als verleider en zijn vele liefdesaffaires. Hij beschrijft Casanova’s vermogen om vrouwen te betoveren en zijn avontuurlijke escapades in de hogere kringen van de samenleving.

Zweig gaat diep in op de psychologie van Casanova en analyseert zijn karakter, zijn passies en zijn zoektocht naar liefde en bevrediging. Casanova is niet alleen een biografie, maar ook een cultureel portret van de 18e-eeuwse Europese samenleving. Zweig schildert het tijdperk van het Ancien Régime, waarin Casanova leefde, met treffende details en beschrijft de politieke, sociale en culturele context waarin Casanova zijn avonturen beleefde. In Casanova toonde hij zijn talent voor het creëren van een levendig beeld van een van de meest kleurrijke figuren uit de geschiedenis. Casanova werd vertaald en van noten voorzien door Bart van Kreel.

Eerder verscheen van Stefan Zweig bij Ijzer o.a., Marie Antoinette (Portret van een middelmatige vrouw) Maria Stuart Joseph Fouché (Portret van een politicus) Aan de Europeanen van vandaag en morgen Nietzsche, Tolstoj, Dostojevski Licht in het Duister (Veertien historische miniaturen), Triomf en tragiek van Erasmus van Rotterdam, Castellio tegen Calvijn (of Een geweten tegen geweld) en Freud.

Stefan Zweig Casanova  126  bladz. uitg. Ijzer ISBN 9789086842902