Ruim 300 jaar nadat Antonio Vivaldi De Vier Jaargetijden componeerde, is het beroemdste werk uit de muziekgeschiedenis nog steeds even levendig en stimulerend als altijd. Nu heeft Le Concert de la Loge dit meesterwerk opgenomen met oprichter en directeur, violist Julien Chauvin, als solist. Voor de gelegenheid heeft het Château de Versailles hem een uitzonderlijk instrument in bruikleen gegeven, een Napolitaanse viool van Nicola Gagliano, versierd met fleur-de-lys en ingelegde versieringen. Dit instrument, dat in de jaren zeventig door Yehudi Menuhin werd bespeeld, komt uit de ‘collection de Madame Adélaïde’, genoemd naar een van de dochters van Lodewijk XV. Het heeft het kasteel al bijna een eeuw niet meer verlaten en verkeert in een perfecte staat. Het hoofdwerk wordt aangevuld met Vivaldi’s niet minder gevierde ‘La Follia’ en een aria die nu op zichzelf beroemd is, ‘Sovvente il sole’ uit “Andromeda liberata”, waarvan de partituur in 2002, in Venetië werd ontdekt.

Vivaldi’s “Vier Jaargetijden” behoeven geen introductie. Nochtans is de beroemdheid van de “Jaargetijden” betrekkelijk recent. In de jaren ‘60 bv. werden ze nog niet erg vaak uitgevoerd of opgenomen. De “World’s Encyclopedia of Recorded Music” citeerde in 1952 slechts twee opnamen van “De vier Jaargetijden”. In 2011 registreerde men ongeveer…1.000 opnamen! Na enkele belangrijke maar sporadische, vroege opnamen in de jaren ’40 en de diverse opnamen vanaf 1955 door I Musici, betekende de opname in 1969 door Neville Mariner met zijn Academy of St. Martin-in-the-Fields en de violist Alan Loveday, de eerste doorbraak. De opname door Loveday/Mariner werd aangaande populariteit, in 1989 gevolgd door deze van Nigel Kennedy met het English Chamber Orchestra. Deze opname betekende de tweede doorbraak.

De gewezen barbier Giovanni Battista Vivaldi, vader van Antonio, was vioolleraar van “San Lazzaro dei Mendicanti” in Venetië. Tussen 1703 en 1717 was Antonio op zijn beurt maestro di violino en maestro di coro, en later maestro de’ concerti van het “Pio Ospedale della Pietà”, één van de vier “Ospedali Grandi” of Ospedali Maggiori, naast het “Ospedali Maggiori”, het “Ospedale degl’Incurabili” en het “Ospedale di Santa Maria dei Derelitti”, in Venetië. Maar, in 1717 of 1718 kreeg Vivaldi de prestigieuze functie aangeboden van Maestro di Cappella aan het hof van prins Philip van Hessen-Darmstadt (foto), de gouverneur van Mantua, de eerdere broodheer van Nicola Porpora. Gedurende de daarop volgende drie jaar componeerde Vivaldi in Mantua verschillende opera’s, waaronder “Tito Manlio” (RV 738).

In 1721 was hij in Milaan, waar hij het pastorale drama “La Silvia” (RV 734) presenteerde. Vivaldi was ondertussen niet alleen priester, violist en componist, hij was nu ook opera-impresario. Hij bezocht het volgende jaar opnieuw Milaan, dit keer met zijn helaas verloren gegaan oratorium “L’adorazione delli tre re magi al bambino Gesù” (RV 645). In 1722 verhuisde hij naar Rome, waar hij zijn nieuwe operastijl introduceerde en waar Paus Benedict XIII hem uitnodigde om voor hem te spelen.

In 1725 keerde Vivaldi terug naar Venetië, waar hij in hetzelfde jaar vier opera’s componeerde en produceerde. Het was in die periode dat Vivaldi vier magistrale vioolconcerti componeerde die de seizoenen van het jaar tot uitdrukking brachten. Hoewel drie van de concerti volledig origineel waren, ontleende het eerste concerto, “Lente”, motieven van een Sinfonia tot de eerste acte van zijn opera “Il Giustino”. De inspiratie voor de concerti was hoogstwaarschijnlijk de herinnering aan het innemend mooi platteland rond Mantua.

Ze waren een revolutie qua muzikale conceptie. In deze concerti imiteerde en evoceerde Vivaldi nl. stromende kreken, diverse soorten zangvogels, (elk specifiek gekarakteriseerd), blaffende honden, zoemende muggen, huilende herders, stormen, dronken dansers, een nachtelijke sterrenhemel, jachtpartijen, zowel vanuit het standpunt van de jagers als vanuit het gezichtspunt van het wild, bevroren landschappen, schaatsende kinderen en warme haardvuren. Talloze details maakten de concerti tot voorlopers van het instrumentaal realisme, de drukkende hitte en de irritante zwermen insecten in de zomer, de klank van jachthoorns in de herfst en de ijskoude winter. Uniek!

De ‘Vier Jaargetijden/Seizoenen’ op.8/1-4, voor het eerst gepubliceerd in Amsterdam in 1725, was dan ook een mijlpaal in de Italiaanse orkestliteratuur van de 18de eeuw. Het opvallend kenmerk van het werk is dat het voor het eerst een nieuw wereldbeeld uitdrukt als programmamuziek. Hier werd de mens gedomineerd door de krachten van de natuur, terwijl hij voorheen in het centrum van de natuur stond. Geïnspireerd door “L’allegro” en “Il penseroso”, twee jeugdwerken van de Engelse schrijver, John Milton, schreef Vivaldi een sonnet voor elk van de vier concerti, waarvan hij het programma vervolgens nauwgezet volgde met passende markeringen in de partituur. In hun geheel waren de vier concerti als het ware een kleurrijke, instrumentale miniatuuropera, waarin Vivaldi zijn eerdere ervaring als operacomponist en vioolvirtuoos liet samensmelten.

Julien Chauvin is een Franse violist en dirigent, geboren in 1979 in Fontainebleau, gespecialiseerd in het uitvoeren van muziek op historische instrumenten met darmsnaren. Hij was samen met de klavecinist Jérémie Rhorer, medeoprichter van “Le Cercle de l’Harmonie” (2004-2014) en het “Quatuor Cambini-Paris” (2007). Julien Chauvin voltooide zijn studie in Nederland aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag bij Vera Beths en studeerde verder bij Wilbert Hazelzet, Jaap ter Linden en Anner Bylsma. In 2003 won hij de internationale wedstrijd voor Oude muziek in Brugge. In 2015 besloot hij om het nieuw orkest “Le Concert de la Loge Olympique”, op te richten, gespecialiseerd in de interpretatie van het barokrepertoire op historische instrumenten.

“Le Concert de la Loge Olympique” was een concert organisatie, die in de jaren 1780, door de fermier général Charles Marin de La Haye des Fosses en graaf Claude-François-Marie Rigoley, werd opgericht. De dirigent was Joseph Bologne de Saint-George. Het orkest werd beschouwd als één van de beste in Europa en gaf Joseph Haydn de opdracht voor de zogenaamde “Parijse symfonieën” (82 t.e.m. 87). Het bedrijf stopte alle activiteiten in 1789. Julien Chauvin heeft ook een viool solo carrière en is gastdirigent van de Esterházy Hofkapelle, het Regionaal Orkest Avignon Provence, de Folger Library in Washington, het Orkiestra Historyczna Katowice, het “Orchestre Français des Jeunes”, “Les Violons du Roy” en het “Kammerorchester Basel”.

Vivaldi, Le Quattro Stagioni & La Follia Le Concert de La Loge, Julien Chauvin cd ALPHA1005